คนไข้ดื้อ

สิ่งสำคัญสำหรับพยาบาลคือการเข้าใจผู้ป่วยและยอมรับผู้ป่วยอย่างไม่มีเงื่อนไข

ในการจัดการเรียนการสอนบนคลินิกสำหรับนักศึกษาพยาบาล มีเป้าหมายเพื่อให้นักศึกษาได้ฝึกการปฏิบัติการพยาบาลแก่ผู้ป่วยภายใต้ สถานการณ์จริงและเรียนรู้การเป็นพยาบาลจากสิ่งแวดล้อมบนคลินิก

การวางแผนการจำหน่ายผู้ป่วยเป็นหนึ่งในความต้องการของรายวิชาปฏิบัติการพยาบาลผู้ ป่วยผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ1 โดยมีวัตถุประสงค์ให้นักศึกษาได้เรียนรู้เกี่ยวกับการดูแลผู้ป่วยอย่างต่อ เนื่อง การทำความเข้าใจเกี่ยวกับบริบททางสังคมและวัฒนธรรมของผู้ป่วยเพื่อนำมาปรับ ใช้ในการวางแผนการสอนให้สอดคล้องกับภูมิหลังทางสังคมและัวัฒนธรรมเพื่อการ ดูแลตัวเองของผู้ป่วยเมื่อกลับบ้าน

ในสัปดาห์ของการเรียนเกี่ยวกับการวางแผนจำหน่ายผู้ป่วย ได้ปรึกษาพยาบาลประจำหอผู้ป่วยถึงผู้ป่วยที่มีแนวโน้มที่จะได้กลับบ้านใน 3 - 4 วันข้างหน้า พยาบาลแนะนำว่ามีคุณลุงเตียงเสริม 8 เป็นโรคติดเชื้อที่เยื่อหุ้มหัวใจ หมอจะให้กลับบ้านเร็วๆนี้ ครูก็เออนะ น่าสนใจดี เพราะไม่ค่อยเจอผู้ป่วยที่เป็นโรคนี้นานแล้ว เลยแวะไปขออนุญาติคุณลุงให้นักศึกษาได้ดูแลและเรียนรู้จากคุณลุง ...ลุงบอกว่าได้แต่ลุงก็ไม่รู้ว่าจะพวกหนูๆ จะได้อะไรหรือเปล่า

ช่วงเช้าวันแรก ปล่อยให้นักศึกษาไปสร้างสัมพันธภาพ พูดคุยเพื่อเก็บรวบรวมข้อมูลสำหรับการวางแผนการพยาบาล ..ระหว่างนั้นครูก็สังเกตการทำงานของนักศึกษาและคุยกับพยาบาลเกี่ยวกับความเจ็บป่วยของลุง ...เวลาผ่านไปได้ สัก 1 ชั่วโมง นักศึกษาทั้งกลุ่มก็เดินกลับมา หน้าตาแปลกๆ เหมือนมีอะไรในใจ ...ถามว่าเป็นอย่างไรบ้าง เด็กๆ ก็บอกว่าลุงไม่ค่อยพูด ไม่ค่อยให้ความร่วมมือ ถามอะไรก็ไม่ตอบ ถามมากๆ ลุงก็อารมณ์เสียใส่ พวกหนูไม่รู้ว่าจะทำอย่างไรดี ขนาดเมื่อกี้พี่พยาบาลเอายาไปให้ ลุงยังไม่กินเลย แถมยังบ้วนยาลงกระโถน แถมยังว่าพี่พยาบาลอีก...

รับฟังข้อมูลจากเด็กๆ แล้วคิดว่าคุณลุง น่าจะโจทย์ที่ยากสำหรับนักศึกษา...ถามตัวเองว่าจะทำอย่างไรต่อไปดี เปลี่ยน case ดีไหม แล้วเราต้องการอะไร อยากให้เด็กประสพความสำเร็จในการทำงาน หรือให้กระบวนการเรียนรู้ในสถานการณ์จริง...

สุดท้ายก็เลือกอย่างหลัง ...ในสถานการณ์จริง ใช่ว่าผู้ป่วยทุกรายจะให้ความร่วมมือกับพยาบาลเสมอไป 100 คน อาจมี 1 คนที่เป็นโจทย์ที่ยากสำหรับพยาบาล ...และในวันที่ลูกศิษย์ของเราได้เจอโจทย์ที่ยาก ...ก็เป็นโอกาสที่ดีที่เขาจะได้เรียนรู้ โดยมีครูอยู่ข้างๆ ช่วยเหลือและชี้ให้เขาเห็นประเด็น...

ตอนบ่าย ดูเหมือนสถานการณ์ยังไม่ดีขึ้น นักศึกษายังไม่สามารถเข้าถึงผู้ป่วยได้ เห็นถอยทัพมานั่งจับกลุ่มที่เคาเตอร์พยาบาลกันหมด ...เลยถามเด็กๆ ว่าจะเอาอย่างไรดีจ๊ะ ปัญหาและอุปสรรคคืออะไร แกล้งหยอดไปว่าหรือจะเปลี่ยน case สายตาเด็กๆ เป็นประกาย ...เลยถามเขาว่าถ้าเปลี่ยนแล้วเกิดอะไรขึ้นกับคุณลุง และในสถานการณ์จริงๆ จะมีคนไข้อย่างคุณลุงไหม...ทุกคนเห็นคล้อยตาม ตัดสินใจที่จะเรียนรู้กับคุณลุง

เช้าวันต่อมา ...สถานการณ์ยังเหมือนเดิม เด็กๆ ยังปรับตัวให้เข้ากับคุณลุงได้ไม่ดีนัก จึงเห็นเขามานั่งถอนหายใจที่โต๊ะ เลยแวะไปถาม ไม่ไปคุยกับลุงหน่อยหรือ เด็กก็บอกตามตรง หนูอึดอัดค่ะ ไม่อยากเข้าใกล้ลุงแล้ว ลุงพูดไม่เพราะ ก้าวร้าวด้วย ลุงบอกว่าไม่มีใครสนใจหรือเอาใจใส่ลุง ก็ลุงทำตัวเอง แล้วคนไข้ข้างๆ ก็บอกว่าลุงแกดื้อ ไม่ใครอยากอยู่ใกล้ๆ ลุง แฟนก็หนีไปแล้ว ...เลยถามเขาว่าในฐานะพยาบาล เราเลือกที่จะดูแลคนไข้ได้หรือไม่ ถ้าหากพยาบาลหรือนักศึกษาหนีคนไข้อีกคน จะเกิดอะไรขึ้น ...ลุงจะคิดอย่างไร...มันจะเป็นการยืนยันความคิดของลุงที่ว่าไม่มีใครรักใคร เอาใจใส่...เอาใหม่นะ ลองมองลุงอย่างเข้าใจ อย่างที่ลุงเป็น อดทนและรอคอยนะ ลองยอมรับลุงอย่างไม่มีเงื่อนไข ครูเชื่อว่าลุงกำลังประเมินนักศึกษาอยู่เหมือนกันว่าจะวางใจนักศึกษาได้หรือเปล่า หรือพวกเราก็เหมือนๆกันทุกคน ...ไป ไปกับครู เราไปคุยกับลุงกัน

เย็นวันนั้น หลังจากคุยเรื่องความพร้อมในการสอนคนไข้และการวางแผนจำหน่ายที่จะเกิดขึ้นในวันรุ่งขึ้น เลยคุยกันต่อเรื่องคนไข้ดื้อ ถามเขาว่าสมัยที่เขาเป็นเด็กเคยถูกคุณแม่ว่าหรือเปล่าว่าเป็นเด็กดื้อ แล้วเพราะอะไรที่ถูกเรียกว่าดื้อ แล้วถ้าตอนถูกเรียก เรารู้สึกอย่างไร ได้ข้อสรุป ดื้อเพราะแม่เห็นว่าลูกไม่เชื่อฟัง ลูกก็ไม่ชอบใจ อึดอัดใจที่แม่เรียกว่าดื้อ คิดว่าพ่อแม่ไม่เข้าใจ ... จากนั้นให้เปรียบกับสถานการณ์ที่เกิดขึ้นวันนี้... ได้ข้อสรุป ต้องเอาใจเขามาใส่ใจเรา

วันที่ 3 วันสุดท้ายของการฝึก ฉันมาแต่เช้า พูดคุยกับลุงเพื่อประเมินสถานการณ์ก่อนนักศึกษามาถึงหอผู้ป่วย ทุกอย่างเริ่มดีขึ้น ลุงเริ่มพูดคุยมากขึ้นแม้ว่าท่าทางจะเฉยเมยเหมือนเดิม เมื่อถึงเวลาของการสอนสุขศึกษา นักศึกษาเตรียมสื่อการสอนมาอย่างดี ลุงท่าทีเหมือนไม่สนใจเนื้อหา แต่มีเหลือบตามองสื่อการสอนเป็นระยะๆ...

สิ้นสุดการสอน ถามเด็กๆ ว่ารู้สึกอย่างไรบ้าง ทางกลุ่มลุ้นกันเหนื่อย คิดว่าลุงจะไม่ฟังเรื่องที่สอนแล้ว แต่จริงๆ ลุงฟัง และตอบคำถามได้ด้วย รู้สึกดีใจที่ได้เรียนรู้จากลุง เพราะรู้สึกว่าได้เรียนรู้มากกว่าการวางแผนการจำหน่ายผู้ป่วย ทำให้เข้าใจการพยาบาลในสถานการณ์จริง สิ่งสำคัญสำหรับพยาบาลคือการเข้าใจและยอมรับผู้ป่วยอย่างไม่มีเงื่อนไข

ได้ยินแล้ว โลกทั้งโลกก็สดใส ชื่นใจจัง