หมออนามัย การดูแลสุขภาพหลังน้ำลด

หมออนามัย การดูแลสุขภาพหลังน้ำลด

โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลหินซ้อน อำเภอแก่งคอย จังหวัดสระบุรี

นายอานนท์ ภาคมาลี นักวิชาการสาธารณสุข ชำนาญการ

 

ปัญหา/สาเหตุ

        สิ่งที่ตามมาหลังที่เป็นปัญหาหลังน้ำลด สิ่งที่สำคัญคือเชื้อราขึ้นตามที่ต่างๆซึ่งจะก่อให้เกิดโรคต่อคนและสัตว์เลี้ยง ในการทำความสะอาดอาคารบ้านเรือนที่เคยมีน้ำท่วมขัง นอกจากจะล้างทำความสะอาด และเก็บกวาดสิ่งสกปรกแล้ว ควรสำรวจบริเวณบ้านหรือสถานที่เคยถูกน้ำท่วมขัง หากเคยมีน้ำท่วมขังนานเกิน 2 วัน ขึ้นไป จะมีโอกาสเกิดเชื้อราขึ้นไป แม้จะมองไม่เห็นด้วยตาเปล่าก็ตาม จุดมักที่มีเชื้อราขึ้นที่ซ่อนตัวอยู่ ได้แก่ได้พื้น บริเวณฝ้าเพดาน ท่อน้ำที่มีการรั่วซึม ใต้ไม้อัด โดยเฉพาะวัสดุบุผนังเป็นไม้ จะแห้งแต่ภายนอกเท่านั้น แต่จะเก็บความชื้นได้ข้างใต้ ทำให้เชื้อรา เจริญเติบโตได้ดี

      เชื้อราจะมีผลต่อสุขภาพหรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับปริมาณของเชื้อราและอับทึบและระยะเวลาที่สัมผัสกับเชื้อ ถ้าการเจริญของเชื้อรามาก และบุคคลที่ปฏิบัติงานอยู่ภายในห้อง ต้องสัมผัสกับเชื้อราเป็นเวลานาน หากเป็นคนที่มีสุขภาพแข็งแรงจะไม่มีปัญหา แต่ถ้าเป็นโรคภูมิแพ้อยู่แล้วจะมีอาการแพ้เชื้อราได้ เช่นโพรงจมูก  หรือเยื่อจมูกอักเสบ ระคายเคืองที่นัยน์ตา หายใจแรง มีอาการหอบหืด และหากผู้ป่วยเป็นโรคเรื้อรังต่างๆประจำตัวอยู่แล้ว เช่นโรคเบาหวาน โรคหัวใจ โรคความดันโลหิตสูง โรคโลหิตจาง จะมีความเสี่ยงติดเชื้อโรคและก่อเกิดโรคซ้ำซ้อนได้ วิธีการสังเกตเชื้อราหลังน้ำลดหรือไม่นั้น อาจดูด้วยตาเปล่า เช่นดูรอยเปื้อนที่ผนัง และจากกลิ่น โดยกลิ่นเชื้อราที่เหม็นอับทึบ หรือเหม็นคล้ายกลิ่นดิน หากสงสัยว่ามีเชื้อรา ให้ปฏิบัติดังนี้

1. สิ่งของใดที่ไม่สามารถกำจัดเชื้อราได้หมด ให้ทิ้งไป โดยเฉพาะวัสดุที่มีรูพรุน ไม่สามารถชะล้างและทำให้แห้งได้ จะกลายเป็นแหล่งเพาะเชื้อรา โดยแหล่งเชื้อรา อาจก่อเชื้อราที่แพ้ได้
2. พื้นบ้าน เครื่องเรือน เครื่องไม้ เครื่องมือ เตาอบ ผนังบ้าน สามารถใช้น้ำยาฆ่าเชื้อโรค ล้างในครัวเรือน ผนังห้องน้ำได้ เพื่อขจัดเอาเชื้อโรค เชื้อราที่ฝังตัวออกไป
3. สิ่งของที่ทำด้วยผ้า เช่น เสื้อผ้าที่จมน้ำท่วมหลังจากที่ซักแล้วให้มาต้มฆ่าเชื้อโรคก่อนนำมาใช้
4.  จาน ชาม ซ้อน ให้ล้างด้วยน้ำยาล้างจานใหม่ทั้งหมด พร้อมนำออกมาตากแดด
5. ให้ทำความสะอาดพื้นและผนัง โดยการขัดล้างให้เร็วที่สุด ภายใน 24-48 ชั่วโมงหลังน้ำลด ระหว่างทำความสะอาดให้เปิดประตูหน้าต่างเพื่อระบายอากาศ และเปิดพัดลมเพื่อให้แห้งโดยเร็ว ระหว่างทำความสะอาด ให้สวมอุปกรณ์ป้องกันการสัมผัสสูดดม ได้แก่ รองเท้าบูดยาง ถุงมือยางสำหรับการทำงาน แว่นป้องกันตา หรือหน้ากากอนามัย เมื่อขัดแล้วทิ้งไว้ให้แห้ง หรืออาจใช้ไฟสปอร์ตไลท์ ส่องเพื่อให้แห้งเร็วขึ้น ทั้งนี้หากพบว่ามีเชื้อรา ฝังแน่นตามผนัง ไม่สามารถขัดล้างออกได้ ควรเปลี่ยนใหม่ ไม่ควรทาสีทับ และหากเป็นห้องปรับอากาศควรล้างทำความสะอาดเครื่องปรับอากาศไปพร้อมกันด้วย
6. ส่วนการดูแลสุขภาพร่างกายและจิตใจตนเองและคนใกล้ตัว โดยสามารถใช้หลักพื้นฐานการสร้างเสริมสุขภาพ ได้แก่ การรับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ เลี่ยงสารเสพติด นอนหลับให้เพียงพอ ออกกำลังกายด้วยวิธีง่ายๆ เท่าที่สิ่งแวดล้อมที่จะเอื้อ พูดคุยกับคนใกล้ตัว ไม่เก็บปัญหาไว้กับตนเอง มองโลกในแง่ดี มีความหวัง ต้องเน้นการช่วยเหลือชุมชนและการแก้ปัญหา

 

           เมื่อน้ำมา ข้าวของเครื่องใช้ ยานพาหนะที่ต้องหามา ต้องสูญเสียไปกับสายน้ำ เป็นการสูญเสียที่ไม่มีใครคาดคิดหรือเตรียมตัวได้ทัน เมื่อเหตุการณ์แบบนี้เกิดขึ้น ก็สร้างความเศร้าโศกผู้ประสบภัยไม่น้อย จะเสียอะไรหลายๆอย่าง ไหนจะเสียบ้าน  บางคนต้องเสียของรัก ของสะสมที่หายาก อุปกรณ์เครื่องมือเครื่องใช้ที่ซื้อหามาด้วยเงินทอง ที่บางคนอาจต้องหาเงินเป็นปีๆกว่าจะหาซื้อมาได้ สิ่งเหล่านี้ล้วนแล้วแต่กระทบทางจิตใจ ก่อให้เกิดความเครียดได้มาก โดยแต่ละคนจะมีวิธีจัดการกับปัญหาที่เกิดขึ้นแตกต่างกัน และปัญหาจิตใจแต่ละคนก็อาจแตกต่างกัน ปัญหาทางจิตใจที่อาจเกิดขึ้นได้ จะเกี่ยวข้องกับความรู้สึกสูญเสีย และสภาพวิถีชีวิตที่ไม่เหมือนเดิม ก่อให้เกิดความกังวลใจ เศร้าโศกเสียใจ ท้อแท้ เบื่อหน่าย สับสน และมีอาการทางกายของความเครียด เช่นปวดหัว ปวดท้อง นอนไม่หลับ ไม่มีพลังในการทำกิจวัตรประจำวัน บางรายอาจพบกับเหตุการณ์ตื่นตกใจ และเกิดอาการผวา หากความเครียดเป็นอยู่นาน ก็จะกระทบต่อสภาพร่างกาย ก่อให้เกิดความเจ็บป่วยได้ง่าย ผู้ที่มีโรคประจำตัว ก็อาจมีการกำเริบของโรคขึ้นได้

         ผู้ที่เครียดมากๆแล้วขาดแหล่งช่วยเหลือ อาจเก็บตัว ไม่พูดคุย ท่าทางเคร่งเครียด ท้อแท้ เศร้าหมอง และในบางราย อาจรู้สึกสิ้นหวัง จนถึงกับคิดฆ่าตัวตาย ภาวะซึมเศร้าที่เป็นมาก จนความสามารถในการดำเนินชีวิตที่เป็นปกติเสียไป เช่น กินไม่ได้ นอนไม่หลับ ไม่มีพลังในการทำกิจวัตรประจำวัน และเป็นนานต่อเนื่องเกินกว่าสองสัปดาห์ขึ้นไป อาจป่วยเป็นโรคซึมเศร้า ซึ่งเป็นโรคทางจิตเวชอย่างหนึ่ง ที่สามารถรักษาให้หายได้

        ขยะ นอกจากน้ำเน่าจากท่วมแล้ว ขยะจากน้ำท่วม ไม่เพียงจะเป็นขยะจากการคาดไม่ถึงมากมาย ไม่ว่าจะเป็นขยะพิษและขยะติดเชื้อ รวมทั้งขยะจากไม้อัดไม้รังบุนวมที่ทำโต๊ะรับแขกโต๊ะนั่งเล่นโต๊ะคอมพิวเตอร์เปียกน้ำทั้งหลาย ขยะส่วนใหญ่ออกมาจากครัวเรือนช่วงน้ำท่วมได้แก่ ถุงพลาสติก ขวด หนังสือ เศษไม้ ตู้ เตียง ทีวี ที่นอน และเครื่องใช้ไฟฟ้าทั้งหลาย นอกจากดังกล่าวแล้ว ขยะจากภาคอุตสาหกรรมเพราะมีนิคมอุตสาหกรรมหลายแห่งได้รับความเสียหายจากน้ำท่วมในครั้งนี้ เราไม่รู้ว่าขยะที่กระจายออกมาพร้อมกับน้ำท่วม มีสารอะไรปะปนอยู่บ้าง จะมีพิษต่อร่างกายมากน้อยแค่ไหน รวมทั้งมีสารเคมีรั่วไหลจากโรงงานตามมาอีก  ในด้านผลกระทบต่อสุขภาพของขยะภาคอุตสาหกรรมมีผลกระทบต่อร่างกายมนุษย์แน่นอน แต่ขึ้นอยู่กับความต้านทานของร่างกาย และปริมาณสารพิษที่เข้าสู่ร่างกาย

       ส่วนการดูแลสุขภาพร่างกายและจิตใจตนเองและคนในครอบครัว ก็สามารถใช้หลักพื้นฐานของการสร้างเสริมสุขภาพ ได้แก่ การรับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ เลี่ยงสารเสพติด นอนหลับให้เพียงพอ ออกกำลังกายด้วยวิธีง่ายๆ เท่าที่สภาพสิ่งแวดล้อมจะเอื้อ พูดคุยกับคนใกล้ตัว ไม่เก็บปัญหาไว้กับตนเอง

       การดูแลสุขภาพหลังน้ำลด  ทุกๆคนต้องได้รับการตรวจสุขภาพเบื้องต้น หากมีบาดแผลต้องได้รับการทำความสะอาดบาดแผลและได้รับการฉีดวัคซีนป้องกันบาดทะยัก และได้รับคำแนะนำในเรื่องของการดูแลสุขภาพ การเจาะโลหิตหาการติดเชื้อโรคในกระแสเลือดของโรคต่างๆโดยเฉพาะกลุ่มผู้ป่วยที่เป็นโรคเรื้อรังที่มีร่างกายอ่อนแอ เด็กและคนชรา ที่ขาดหรือได้รับสารอาหารไม่เพียงพอในช่วงภาวะน้ำท่วม โดยเฉพาะผู้ป่วยที่ป่วยทางสุขภาพจิตใจ ต้องได้รับการดูแลและบำบัดทันที การได้รับอย่างยาต่อเนื่องของผู้ป่วยโรคเรื้อรัง เช่นโรคเบาหวาน ความดันโลหิต โรคหลอดเลือดสมอง โรคหัวใจ โรคอื่นๆ เช่นโรคมะเร็ง โรคหลอดเลือดไขมัน โรคติดเชื้อต่างๆและผู้ได้รับสารพิษหรือสารเคมีที่มากับน้ำ โรคหอบหืด โรคไข้หวัดใหญ่ ปอดบวม และอาการจากกลิ่นน้ำเน่าและขยะ และสิ่งปฏิกูลต่างๆที่มากับน้ำทำให้เกิดมลภาวะต่างๆรอบๆตัวเรา และการแก้ไขปัญหาต่างๆตามสภาพความเป็นจริง การซ่อมแซมที่พักอาศัย ห้องสุขา ห้องน้ำและน้ำประปาสำหรับอุปโภคบริโภค ยานพาหนะ แหล่งเงินทุนกู้ยืม แหล่งการจัดหางาน แหล่งการจ้างงาน การลดหย่อนภาษีและระยะเวลาการชำระหนี้  ดูแลการศึกษาของบุตร หลาน การสร้งความมั่นคงทุกครอบครัว