การกำหนดกลยุทธ์สถานศึกษา (1)

การกำหนดกลยุทธ์สถานศึกษา

การกำหนดทิศทางของสถานศึกษา  โดยมีการกำหนดวิสัยทัศน์  พันธกิจ 
เป้าประสงค์  และผลผลิตหลัก  ไว้ดังนี้

1.    วิสัยทัศน์(Vision)

วิสัยทัศน์   คือ ภาพในอนาคตของสถานศึกษาที่ผู้นำและสมาชิกทุกคนร่วมกันวาดฝันหรือจินตนาการขึ้นโดยมีพื้นฐานอยู่บนความเป็นจริงในปัจจุบัน เชื่อมโยงวัตถุประสงค์ ภารกิจ ค่านิยมและความเชื่อเข้าด้วยกัน พรรณนาให้เห็นทิศทางของสถานศึกษาอย่างชัดเจน มีพลังท้าทาย ทะเยอทะยาน และมีความเป็นไปได้ เน้นถึงความมุ่งมั่นที่จะทำสิ่งที่ยิ่งใหญ่ หรือดีที่สุดให้กับลูกค้าและสังคม  วิสัยทัศน์จะเกี่ยวกับการตัดสินใจเชิงกลยุทธ์ เป็นการตัดสินใจเกี่ยวกับการกำหนดทิศทาง
เป็นการตัดสินใจที่เกี่ยวข้องกับการอยู่รอด สถานศึกษาจึงต้องมีวิสัยทัศน์เพราะเหตุ ดังนี้

1) วิสัยทัศน์สร้างพลังให้กับสถานศึกษา     
2) วิสัยทัศน์ทำให้ได้เปรียบในแข่งขัน

3) วิสัยทัศน์ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง

3.1)    ต้องการทำอะไรให้สำเร็จ  (ภารกิ)

3.2)    ทำไมจึงต้องการทำให้สำเร็จ  (วัตถุประสงค์)

3.3)    คาดหวังผลเช่นไร (ผลที่คาดหวัง)

กระบวนการกำหนดวิสัยทัศน์นั้นทำได้หลายรูปแบบ แต่สิ่งที่ต้องมีเหมือนกันก็คือวิสัยทัศน์กำหนดขึ้นโดยคณะผู้นำของสถานศึกษา ซึ่งกำหนดร่วมกันโดยการประชุมสัมมนาระดมความคิดเห็นวิสัยทัศน์ต้องมีความชัดเจน ความยาวเหมาะสมกับโครงสร้าง ขนาด และลักษณะของสถานศึกษาบอกได้ว่าสถานศึกษาจะเป็นอย่างไร และทำอะไรในอนาคตรวมทั้งระบุความเชื่อที่เป็นพื้นฐานนำไปสู่วิสัยทัศน์นั้น วิสัยทัศน์ของแต่ละสถานศึกษาควรมีเอกลักษณ์พิเศษเฉพาะตัว เพื่อจำแนกให้ความแตกต่างจากสถานศึกษาอื่นๆ ได้ นอกจากนี้วิสัยทัศน์ของแต่ละหน่วยงานย่อยในสถานศึกษาจะต้องสอดคล้องหรือสนับสนุนวิสัยทัศน์ของสถานศึกษาด้วย
ซึ่งการสร้างวิสัยทัศน์มีกระบวนการ  ดังนี้

1) การระบุวัตถุประสงค์ให้ชัดเจน

1.1) ประชุมคณะทำงานออกแบบสร้างวิสัยทัศน์ให้แต่ละคนระบุเหตุการณ์
หรือการตัดสินใจในอดีต

1.2) ให้สมาชิกแต่ละคนเขียนวัตถุประสงค์ของเขาในการทำงานให้กับสถานศึกษา

1.3) เป็นกิจกรรมกลุ่มให้จินตนาการว่าในอนาคต ควรจะประสบความสำเร็จในด้านใด มีชื่อเสียงด้านใดบรรลุวัตถุประสงค์ข้อใดบ้าง หรือยังบกพร่องด้านใดบ้าง

1.4) กลุ่มอธิบายว่าลักษณะของสถานศึกษาที่คาดหวังเป็นอย่างไร และสะท้อนให้เห็นถึงวัตถุประสงค์ของสถานศึกษาเพียงใด

1.5) นำข้อคิดที่ได้ทั้งหมดมารวมเข้าเป็นข้อความที่ระบุวัตถุประสงค์

1.6) พิจารณาว่าจะวัดหรือประเมินวัตถุประสงค์นั้นได้อย่างไร

2)   การระบุภารกิจให้ชัดเจน เป็นการพิจารณาว่าสถานศึกษาของท่านควรจะทำอะไรที่พิเศษหรือยิ่งใหญ่ให้สังคมเมื่อเปรียบเทียบกับสถานศึกษาอื่นที่มีวัตถุประสงค์อย่างเดียวกันแล้ว พบว่าภารกิจสถานศึกษาของท่านควรแตกต่างจากสถานศึกษาเหล่านั้นอย่างไรให้เขียนภารกิจลงไปให้ชัดเจน

3) การวิเคราะห์สถานศึกษา เนื่องจากวิสัยทัศน์ต้องอยู่บนพื้นฐานความเป็นจริง จึงจำเป็นต้องวิเคราะห์จุดแข็งและจุดอ่อนของสถานศึกษา
เพื่อดูความเป็นไปได้ และดูว่าอะไรทำให้สถานศึกษาของเราแตกต่างจากสถานศึกษาอื่นในวงการเดียวกันอะไรคือสิ่งที่ลูกค้าคาดหวังจากเรา ขณะเดียวกันก็ให้วิเคราะห์สิ่งแวดล้อมของสถานศึกษาด้วย

4) การสร้างวิสัยทัศน์ ย้อนกลับไปดูวัตถุประสงค์และภารกิจที่เขียนไว้แล้วนำมากำหนดเป็นวิสัยทัศน์พิจารณาความเป็นไปได้จากการวิเคราะห์สถานศึกษา
แล้วปรับแก้ไขอีกครั้ง จากนั้นทดสอบประสิทธิผลของวิสัยทัศน์ที่เขียนโดยตอบคำถามให้ได้ว่าวิสัยทัศน์นั้นเป็นที่เข้าใจของคนในสถานศึกษาหรือวงการเดียวกันนี้หรือไม่ เราได้ดูความเป็นไปได้ของวิสัยทัศน์แล้วหรือยัง เป็นที่ชัดเจนหรือไม่ว่าเมื่อบรรลุตามวิสัยทัศน์แล้วจะเกิดผลอะไรขึ้นกับสถานศึกษา