สหกรณ์โอ่งวิเศษการแก้ปัญหาเศรษฐกิจและสังคมด้วย
เศรษฐกิจชุมชนกับโอ่งวิเศษ
ณ ชนบทที่ห่างไกลจากความศิวิไล มีชุมชน ชุมชนหนึ่ง ที่สมาชิกของชุมชนอยู่ร่วมกันอย่างผาสุก ร่มเย็น มีความร่วมมือ สามัคคี เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ช่วยเหลือเกื้อกูลกันฉันท์ญาติมิตรด้วยดีเสมอมา เมื่อไม่นานมานี้เองความทันสมัยก็ได้เข้ามาเยือน โดยมีลูกหลานที่ไปเรียนในเมือง บ้างก็ไป เมืองนอกเมืองนา รวมถึงผู้ใหญ่บางคนที่ได้ไปศึกษาดูงานมา จากเมืองศิวิไลและผู้มีอันจะกิน ในเมืองใหญ่เป็นผู้นำ เข้ามา ความทันสมัยที่ว่าคือ มนุษย์จะมีความทันสมัย จะต้องมีเงินเยอะ ๆ มีการแต่งกายที่หรูหรา มียานพาหนะดี ๆ ยี่ห้อแพง ๆ ไว้ใช้ มีบ้านที่อยู่อาศัยที่กว้างขวางประกอบ ไปด้วยการตกแต่งภูมิทัศน์ที่สวยงาม มีเครื่องใช้ในครัวเรือนอย่างครบครันทันสมัย ที่ประกอบไปด้วยเฟอร์นิเจอร์ราคาแพง เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ทันสมัย มีเครื่องอำนวยความสะดวกทีครบครัน ไม่ว่าจะเป็นตู้เย็น วิทยุ โทรทัศน์ พัดลม แอร์ เครื่องฟอกอากาศ เตาไมโครเว็บ เครื่องดูดฝุ่น เครื่องปั่นไฟฟ้า หม้อหุงข้าว รวมไปถึงหม้อต้มน้ำไฟฟ้า และเตาแก๊ส นอกจากนี้ที่ขาดเสีย ไม่ได้คือ โทรศัพท์ประจำบ้าน เครื่องคอมพิวเตอร์ โน้ตบุ๊ค โทรศัพท์มือถือเครื่องเล่นซีดี ดีวีดี เอ็มพี4 สารพัดเทคโนโลยีและเครื่อง อำนวยความสะดวก แห่งยุคเทคโนโลยีสาระสนเทศ คนส่วนใหญ่ในชุมชนเห็นดีเห็นงามด้วยก็เริ่มทำคน
ให้เป็นคนทันสมัย
จากครอบครัว และชุมชนที่เคยอยู่ กันอย่างสงบร่มเย็น มีแต่ความร่วมมือ ก็เริ่มเกิดการแข่งขันกัน เพื่อสร้างความทันสมัยให้กับตนเอง และครอบครัว ความสามัคคีก็เริ่มลดน้อยถอยลง ความเห็นแก่ตัวก็เข้า มาแทนที่ แย่งกันหารายได้สร้างฐานะให้กับตนเอง เกิดความเห็นแก่ตัวเพิ่มมากขึ้น มีการทำลาย ทรัพยากรที่มีเพื่อแลกเปลี่ยนเป็นเงินตรา ที่จะสร้างความร่ำรวยและทำให้ตนนั้นเป็นคนทันสมัย ทุกคนเริ่ม เห็นว่าเงินนั้นเป็นสิ่งสำคัญ เป็นปัจจัยที่จะอำนวยความสะดวก สามารถนำไปแลกเปลี่ยนเป็นสิ่งของต่าง ๆ ได้ตามต้องการ และคิดว่าเงินบันดาลได้ทุกสิ่งทุกอย่าง จึงทำให้ทุกคนยอมทำงานหนักแทบไม่ได้พักผ่อน เพื่อแสวงหาเงินตรามาครอบครอง บางคนเมื่อท อาชีพอย่างสุจริตได้เงินน้อย รวยช้า ไม่พอซื้อหาความ ทันสมัยได้ อาชีพที่ทุจริตก็เริ่มเกิดขึ้น จากการค้าขายที่ไม่ซื่อสัตย์ มีการปลอมปน โกงการชั่งตวงวัด รวมไปถึงการใช้สารเคมีใส่ในการผลิตสินค้าอุปโภคเพื่อให้มีอายุที่ยาวนาน ขายได้นานวัน แต่เป็นอันตรายต่อผู้บริโภค หรือแม้แต่การค้าสิ่งเสพติดเพราะเห็นว่าเป็นลู่ทางที่หา เงินได้เร็ว และนอกจากนึ้ก็ยังมีการลักเล็กขโมยน้อย ฉกชิงวิ่งราว จี้ปล้น เพื่อเอาทรัพย์สินเงินทองของผู้อื่น
คนบางกลุ่มอยากมีหน้ามีตาแต่ ไม่กล้าทำการทุจริตก็จะกู้หนี้ยืมสินมาเพื่อใช้จ่ายซื้อของที่ฟุ่ยเฟือย มีการขายแรงงาน รับจ้างทำงานหนักเป็นเวลานาน แต่ค่าตอบแทนต่ำ จากการเอารัดเอาเปรียบ ของนายจ้าง หรือนายทุน ในที่สุดก็ทำให้คนในชุมชนมีหนี้มีสินเพิ่มมากขึ้น คุณภาพชีวิตที่แย่ลง สิ่งแวดล้อมเริ่มเสื่อมโทรม เกิดมลพิษ แต่ยังมีคนบางกลุ่มที่มีโอกาสดีกว่า ก็จะประสบผมสำเร็จ จากการทำธุรกิจค้าขาย จนกลายเป็นเศรษฐีหรือ นายทุนเงินกู้ ให้ผู้อื่นมายืม ส่วนผู้ที่ทำการเกษตรแทบ มองไม่เห็นว่าได้เป็นเศรษฐีกับเขาบ้าง และแล้วที่สุดความจน ความเดือดร้อน อดอยาก ก็มาพร้อมกับ ความทันสมัย คนส่วนใหญ่กลายเป็นผู้ด้อยโอกาส เสียเปรียบตกเป็นทาสน้ำเงิน ความเลื่อมล้ำทาง เศรษฐกิจและสังคมยิ่งเพิ่มสูงขึ้นเรื่อย ๆ ความจน ความไม่พอ ขัดสนก็เกิดขึ้นทั่วไป ชุมชนที่เคยร่มเย็น กลับกลายเป็นชุมชนที่ร้อนลุ่ม ดิ้นรน หิวโหยไม่มีที่สิ้นสุด
และแล้วก็มีเทพองค์หนึ่ง ประทานโอ่งน้ำวิเศษมาให้คนในชุมชน เพื่อดับร้อน โดยให้คนในชุมชน
เริ่มหันมาร่วมมือกันใหม่ตามความสมัครใจ เพื่อช่วยเหลือกันให้หลุดพ้นจากความเดือดร้อน อดอยาก ยากจน น้ำเงินที่พอจะเจียดสะสมได้ในแต่ละวันแต่ละเดือน มาเก็บรวมกันไว้ในโอ่งวิเศษ เสมือนการ เก็บสะสมน้ำไว้ใช้ในยาม ขาดแคลนเมื่อฤดูร้อนหน้าแล้งมาเยือน ใครหาได้มากก็สะสมไว้ในโอ่งมาก ใครหาได้น้อยก็มาสะสม ไว้น้อย ตามความสามารถและปัญญาของแต่ละคนแต่ คนที่หาได้มากหรือมี ฐานะดีก็ใช่ว่าจะมาเอาเปรียบคนอื่นที่ด้อยกว่าก็หาไม่ เพราะโอ่งวิเศษได้ แนะนำไว้ว่าควรจะจำกัดจำนวน การสะสมเงินในโอ่งไว้คนละไม่เกินหนึ่งในห้าของน้ำทั้งหมดที่มีอยู่ในโอ่งหรือให้จำง่าย ๆ ก็คือ ไม่เกิน ร้อยละยี่สิบของเงินทั้งหมดที่มีในโอ่ง เมื่อทุกคนเห็นดีด้วย ก็ช่วยกันสะสม จนได้เงินเกือบเต็มโอ่ง กติกาก็มีอยู่ว่าใครเดือดร้อนก็สามารถมาตักเอาเงินในตุ่มไปใช้บรรเทาความเดือดร้อนได้แต่ทั้งนี้ก็ต้อง สัญญาว่าจะนำเงินกลับมาเทกลับในตุ่มเมื่อถึงเวลาที่ได้กำหนดตกลงกันไว้ เพื่อให้เกิดการหมุนเวียน สำหรับคนที่เดือดร้อนในภายหลังจะได้มาตักไปใช้บ้าง นอกจากจะนำเงินที่ตักไปมาสะสม
กลับไว้ในโอ่งแล้ว ทุกคนที่ตักเงินไปใช้ก็ต้องจ่ายเงินเพิ่มขึ้นเป็นการตอบแทนน้ำใจของ เพื่อนคนอื่นที่
อนุญาตให้เขาตักเงินไปใช้ก่อน เท่ากับเป็นการเพิ่มจำนวนเงินในโอ่งให้มีมากขึ้น แต่ทั้งนี้ถ้าทุกคนต่างคน
ต่างก็มาตักเงินในโอ่งไปใช้ตามอำเภอใจ ก็จะเกิดการแย่งชิงกันตักเงิน สร้างความวุ่นวายขึ้น โอ่งวิเศษจึงขอให้มีการแต่งตั้งผู้ดูแลรักษาโอ่งเงินและคอยกำกับการตักเงิน ไปใช้ให้เป็นระเบียบเรียบร้อย ไม่วุ่นวายผลปรากฎว่า คนที่มาตักเงินไปใช้ส่วนใหญ่เป็นคนด้อยโอกาส ฐานะการเงินไม่ค่อยดี จะมาใช้บริการเป็น อันดับต้น ๆ และพร้อมที่จะทำงานหนักหาเงินกลับคืนมาใส่ในโอ่งเท่ากับจำนวน ที่ตักไปใช้พร้อมกันนี้ก็จะเพิ่มเงินตอบแทนน้ำใจลงไปด้วย เมื่อทุกคนรักษากติกาเป็นอย่างดีเลิศแล้ว ปรากฎว่าเงินในโอ่งก็เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว โอ่งวิเศษเห็นว่าเงินที่เพิ่มขึ้นได้มาจากน้ำใจของคนที่ตักน้ำไปใช้ ก็ให้ทุกคนปรึกษาหารือกันว่าจะทำอย่างไร ปรากฎการตามความเป็นจริง คนที่ใส่เงินลงไปน้อยเวลา จะใช้ก็ตักไปมาก เช่นใส่ไว้ สองขันเวลาตักไปใช้ตักไปสองปี๊บ ก็จะติดเงินของผู้อื่นไปด้วยดังนั้น ผู้ตักเงินไปใช้จึงต้องมีภาระหน้าที่นำเงิน กลับมาคืนให้ครบ และคนที่ใส่เงินลงในโอ่งมาก โดยวิสัยแล้ว ไม่ค่อยตักกลับไปใช้ ดังนั้นเงินที่เพิ่มขึ้นหรือเกินขึ้นมา ก็ควรมีการแบ่งปันส่วนกัน ส่วนหนึ่งก็คือเงินที่ใช้ใน การบำรุงรักษาโอ่งไว้มิให้ชำรุด ได้ใช้ไปนาน ๆ และสำหรับคนหรือกลุ่มคนที่คอยดูแลโอ่ง รับผิดชอบให้คน ที่ตัก คนที่ใส่เงินลงในโอ่งปฏิบัติอย่างเป็นระบบอยู่ในระเบียบกฎกติกา ไม่ให้เกิดความวุ่นวาย คนเหล่านี้ ก็ควรจะให้เงินตอบแทนเป็นรางวัลบ้าง ถ้ายังมีเงินส่วนเหลืออีก ก็ให้แบ่งปันตามอัตราส่วนของเงินที่สะสม ของแต่ละคนที่ช่วยกันเทลงไว้ในโอ่ง และยังคืนเงินส่วนเกินกลับให้ตามอัตราส่วนค่าตอบแทนน้ำใจ ให้กับคนที่ตักเงินไปใช้ด้วย นอกจากนี้ถ้าเงินส่วนเกินยังพอมีก็จะแบ่งปันให้กับชุมชนได้ใช้ เพื่อรักษา สิ่งแวดล้อมของชุมชน หรือรักษาไว้ซึ่งขนบธรรมเนียมประเพณีที่ดีงามของชุมชนอีกด้วย จากการ ช่วยเหลือซึ่งกันและกันของคนในชุมชน โดยมีโอ่งวิเศษเป็นศูนย์รวมน้ำใจของทุกฝ่าย การปฏิบัติตาม กฎกติกาอย่างเคร่งครัด ทำให้สมาชิกของ ชุมชนได้เข้าถึงแหล่งเงินทุน ที่รวดเร็ว และต้องเสียค่าใช้จ่าย ตอบแทนเงินลงทุนอย่างเป็นธรรม ทำให้ทุกคนมีที่พึ่ง โดยการตักเงินในโอ่งไปลงทุนประกอบอาชีพ บ้างก็ใช้เป็นทุนในการศึกษาของลูก ๆ นำไปสร้าง บ้านที่อยู่อาศัยเป็นของตนเองและครอบครัว หรือแม้กระทั่งนำไปลงทุนขยายกิจการาของตนเองไปเพิ่มขึ้นเมื่อทุกคนมีรายได้ ก็หันมาสะสมเงินลง ในโอ่งไว้เพื่ออนาคต หรือไว้ใช้จ่ายในยามจำเป็น โอ่งวิเศษก็ได้สอนให้ผู้ที่มาใช้บริการของโอ่งวิเศษ ได้รู้จักกับความพอเพียง ใช้ชีวิตที่ประหยัดเรียบง่าย ไม่ฟุ้งเฟ้อฟุยเฟือยอีกต่อไป ชุมชนนั้นก็เริ่มดีขึ้น ทุกคนมีน้ำใจให้แก่กัน ร่วมทุกร่วมสุข ร่วมคิดที่จะแก้ปัญหาร่วมกัน ร่วมกันปฏิบัติตามข้อตกลง ร่วมกันตรวจสอบดูแล ร่วมกันรับผลประโยชน์ โอ่งวิเศษกล่าวว่าเราจะอยู่กับพวกท่านไปนานเท่านาน ถ้าพวกท่านทุกคนรักษากติกาได้อย่างเคร่งครัด ไม่หันหลังกลับไปแข่งขันกันอย่างเอา เป็นเอาตาย เพื่อให้ได้มาซึ่งเงินตรา เราทุกคนต้องควบคุมเงินให้ได้ มิใช้ให้เงินมาควบคุมเรา และวันใด
ถ้าคนในชุมชนนี้แตกความสามัคคี ไม่รักษากฎกติกา ตักเงินไปใช้แล้วไม่นำกลับมาคืน ขาดสัจจะ ความซื่อ
สัตย์ เห็นแก่ตัวเห็นแก่ได้ไม่คิดจะช่วยเหลือเพื่อนในชุมชนร่วมกัน ไม่สะสมเงินเพิ่ม เงินในโอ่งไม่หมุนเวียน อย่างทั่วถึง มีการทุจริตคิดไม่ซื่อ วันนั้นโอ่งวิเศษก็จะแตก และความหายนะทางเศรษฐกิจ และสังคม ของชุมชนนี้ ก็จะกลับมาเยือน อีกครั้ง
นิยามความหมาย
โอ่งวิเศษ ก็คือ สหกรณ์ที่ได้จัดตั้งขึ้น
คนที่สะสมเงินลงในโอ่ง คือ สมาชิกสหกรณ์
เงินที่สะสม คือเงินค่าหุ้น
เงินที่ตักไปใช้ คือ เงินกู้
เงินส่วนเกินคือ เงินที่เกิดจากค่าตอบแทนน้ำใจหักด้วยค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้น
เงินตอบแทนแก่คนดูแลโอ่ง คือ ค่าจ้างพนักงาน
เงินตอบแทนกลุ่มคนที่รับผิดชอบโอ่ง คือ คณะกรรมการดำเนินการสหกรณ์
เงินบำรุงดูแลรักษาโอ่งคือ เงินสำรอง และเงินขยายงานสหกรณ์
เงินตอบแทนคนสะสม คือ เงินปันผล
เงินแบ่งปันแก่คนที่ให้ค่าตอบแทนน้ำใจ คือ เงินเฉลี่ยคืนตามส่วนธุรกิจ
เงินแบ่งปันให้ชุมชน คือทุนสาธารณะประโยชน์
กฎกติกา คือ ระเบียบ ข้อบังคับ
ความเห็น (3)
สวัสดีค่ะ
วิเศษมากเลยค่ะกับโอ่งวิเศษ อยากให้ทุกชุมชนมีโอ่งนี้ไว้นะคะ
ขอบคุณมากครับที่ให้เกียรติเข้ามาอ่าน http://www.gotoknow.org/profiles/users/krugui
เข้าใจเปรียบเทียบ ขอบคุณมากนะคะที่ช่วยกันส่งเสริมและพัฒนาแนวคิดต่างๆ เรื่องสหกรณ์