ร่วมด้วยช่วยกัน เพื่อผู้สูงอายุสุขภาพฟันดี ที่ เขต 4 ตอนที่ 2 ผู้สูงอายุ จะแข็งแรงได้อย่างไร

 

อาจารย์หมอมนู (นพ.มนู วาทิสุนทร) หัวหน้ากลุ่มอนามัยผู้สูงอายุ สำนักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย มาพบปะผู้สูงอายุ และเครือข่ายบุคลากรสาธารณสุข ที่เมืองสุพรรณฯ ด้วย จะมาบอกว่า ปัจจุบัน ผู้สูงอายุมีกิจกรรมหลากหลายมากมาย นอกเหนือจากออกกำลังกาย มีทั้งจิตอาสา อาสาสมัครดูแลผู้สูงอายุ ทัศนศึกษา และอื่นๆ ... แต่การที่เราจะทำอย่างนั้นได้ ร่างกายก็ต้องต้องแข็งแรงก่อน

ต่อไปนี้ ก็จะเป็น Tricks เล็กๆ น้อยๆ ที่จะมาดูกันว่า ร่างกายของเรา ... จะแข็งแรงได้อย่างไร

เตรียมรับ ... สังคม สว.

ประเทศไทยกำลังก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ เพราะว่า มีคนสูงอายุมาก ปัจจุบัน ประชากรไทยมีคน 64 ล้านคน ตอนนี้ มีผู้สูงอายุแล้วร้อยละ 11 ประมาณ 7 ล้านคน และในปี 2568 จะมีเพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 15 หมายความว่า คนไทย 6 คน เดินมาเป็นผู้สูงอายุเสีย 6 คนแล้ว

เมื่อก่อนนี้ คนไทยเดินมา 10 คน มีเด็ก 6 คน (อายุต่ำกว่า 14 ปี) แต่ต่อไป ในปี 2568 จำนวนเด็ก กับผู้สูงอายุจะเท่ากัน ประชากรไทยคงที่ ที่ 65 ล้านคน และแนวโน้มต่อไป ผู้สูงอายุจะมีมากกว่าเด็ก

เมื่อ 5-6 ปีก่อน เกิดปีละ 8 แสน อีก 14-15 ปี เหลือปีละ 6 แสน ตอนนี้ เด็กเกิดปีละ 7 แสนคน เมื่อปี 2508 เรามีเด็กเกิดปีละ 1 ล้านคน เป็นปีแรกๆ เป็นเวลาเกือบ 20 ปี ถึง พ.ศ.2505-2506 และลดลง ปัจจุบันเหลือ 7 แสนคน และอีก 10 กว่าปี เหลือ 6 แสนคน เท่ากับผู้สูงอายุปีละ 6 แสนคน ปัจจุบันผู้สูงอายุปีละ 4 แสนกว่าคน อีก 14 ปีข้างหน้า เด็กกับผู้สูงอายุก็จะเท่ากัน

ผู้สูงอายุที่มีเพิ่มมากขึ้น เพราะว่าอายุยืนยาวขึ้น เมื่อก่อนอายุขัยเฉลี่ยของผู้สูงอายุไม่ถึง 70 ปี ปัจจุบันอายุขัยเฉลี่ย ผู้ชาย 80 ปี ผู้หญิง 83-84 ปี ยังรับบำนาญไปได้อีก 20 ปี อนาคต ถ้าคนรุ่นอายุ 50 ปี ปัจจุบัน ก็อายุยืนขึ้นๆ เรื่อยๆ จึงเป็นปัญหาว่า พอสัดส่วนของผู้สูงอายุเพิ่มมากขึ้นๆ วัยแรงงานลดลง คนที่จะมาทำงานหาเงินดูแล ลูก พ่อแม่ น้อยลง จำนวนคนเสียภาษีน้อยลง รัฐบาลก็ต้องเก็บภาษีแพงขึ้น ต่อไป ภาษีสุขภาพก็อาจจะแพงขึ้น

ทำไมต้อง 2568 เพราะว่าเป็นปีแรกที่คนเกิดปี 2508 ที่เกิดปีละล้านคน จะเข้าสู่วัยผู้สูงอายุแล้วมีอายุ 60 ปี ปีนี้ ผู้สูงอายุจะเพิ่มถึงปีละล้านคน และเด็กที่เกิดปี 2508 ขึ้นไป พอเกิดขึ้นมา เมื่อเป็นเด็กเล็ก สินค้าเกี่ยวกับเด็กเล็กก็จะมีมากมาย เพราะความต้องการของเด็กเล็กมากขึ้น พอเข้าโรงเรียน ศูนย์เด็กเล็กก็เกิดมาอย่างมากมาย ปัจจุบัน ศูนย์เด็กเล็กมีจำนวนเท่าเดิม แต่เด็กที่เข้าไปอยู่ในศูนย์น้อยลง พอเข้าโรงเรียนประถม โรงเรียนก็เกิดขึ้นอย่างมากมาย แต่ปัจจุบัน โรงเรียนประถมโดนยุบ และต่อไปก็จะลดลงไปเรื่อยๆ เพราะว่าเด็กน้อยลง

พอเขาอายุเกือบ 20 ปี เข้ามหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเอกชนเปิดกันมากมาย วิทยาลัยครูเปลี่ยนเป็นราชภัฎทันที เมื่อรุ่นนี้เข้ามหาวิทยาลัย มือถือขายดี ในกลุ่มเหล่านี้

ตอนที่อายุ 40-45 ปี มีบริการบ้านจัดสรร คอนโด เกิดขึ้นมากมาย เพราะว่าเขาเริ่มมีเงินเก็บ เงินออม 30 ปี ซื้อรถยนต์กันมาก นี่คือ สินค้า และบริการของกลุ่มนี้ และ โรงพยาบาลเอกชน ก็เกิดขึ้นอย่างมากมาย เพราะคนกลุ่มนี้มีกำลังซื้อ สินค้าและบริการที่เกี่ยวกับสุขภาพ การออกกำลังกายที่ fitness เครื่องมือออกกำลังกายที่บ้าน อาหารเสริม อาหารบำรุงชะลอความชรา ขายดีอย่างมากมาย

และอีก 10 กว่าปีข้างหน้า คนกลุ่มนี้จะเข้าสู่วัยสูงอายุ สินค้าและบริการที่ขายดี คือ ไม้เท้า ถ้ามีสุขภาพไม่ดี ก็คือ รถเข็น walker ถ้าเป็นอัมพาต อัมพฤกษ์เกิดขึ้น บางคนอาจใช้รถเข็น อายุ 80 ปี บางคน 60 ปี ก็ต้องใช้ รพ.เอกชน รพ.รัฐ ศูนย์โรคหัวใจ เกิดขึ้นทุกแห่ง ศูนย์ล้างไต เกิดขึ้นเพื่อรองรับคนกลุ่มสูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเรื้อรัง นี่คือปัญหาในอนาคตอันใกล้นี้

สุขภาพของเรา แข็งแรงดี แต่มีเหตุให้เกิดการเจ็บป่วย มีอะไรบ้าง

มีปัจจัยเสี่ยง คือ พฤติกรรมสุขภาพ

อันที่หนึ่ง คือ พันธุกรรม เกิดจากยีน จาก DNA สมัยก่อนแก้ไม่ได้ เป็นกรรม แต่ปัจจุบันพอแก้ไขได้แล้ว คนที่เป็นธาลัสซีเมียก็พอรู้ได้ คนที่เป็นโรคทางพันธุกรรมบางอย่าง ก็พอที่จะรู้และแก้ไขได้

วิถีชีวิต เราสร้างเองได้ จากสิ่งแวดล้อมต่างๆ ติดบุหรี่ นิโคติน แก้ไขได้ ไม่ออกกำลังกาย ชวนมาออกกำลังกายได้ การออกกำลังกายก็เป็นกิจกรรมยอดฮิตของผู้สูงอายุทั้งหลาย

อาหาร เมื่อก่อน คนไทยขาดอาหาร น้ำหนักน้อย ต่ำกว่าเกณฑ์ ไม่มีอันจะกิน ปัจจุบัน พุงโต เพราะว่ากินดีเกินไป ไม่รู้จักกิน กินมากไป สะสมไปเป็นไขมัน อยู่ใต้ผิวหนัง ชายไปสะสมที่พุงก่อน หญิงไปสะสมที่ต้นขา และสะโพก

• กินมัน ... ไขมันเกิน สะสมเป็นไขมัน อยู่ในร่างกายใต้ผิวหนัง ในหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดตีบ ตัน เป็นโรคหัวใจ โรคสมอง ทำให้เป็นอัมพาต อัมพฤกษ์
• กินโปรตีน ... กินเนื้อมากเกินไป ร่างกายขับออกทางไต ไตทำงานหนัก ก็จะเสียได้ง่าย เป็นโรคไตเรื้อรังตามมา
• แอลกอฮอล์ ... คนอายุ 60 ปีขึ้นไป ส่วนใหญ่ติดเหล้า คนรุ่นใหม่ วัยทำงาน ติดไวน์ ก็จะมีแอลกอฮอล์ผสมอยู่ คนต่างจังหวัด วัยทำงาน แต่ก่อนติดเหล้าโรง กระชา เดี๋ยวนี้ติดเบียร์

สิ่งแวดล้อมเป็นพิษ ภาวะโลกร้อน ปัญหาภัยพิบัติตามมา คนที่เป็นปัญหาก่อน คือ คนสูงอายุ หนีไม่ทัน เพราะหนึ่งรู้ข่าวสารช้า สองรู้แล้ว ไปตามเขาไม่ทัน

ปัจจัยเสี่ยงนี้ เมื่อเข้าวัยกลางคน ก็ป้องกันไม่ได้แล้ว มันเกิดขึ้นแล้ว แต่อย่าไปเพิ่มให้มันมาก หยุดเสีย ที่เรียกว่า การป้องกันระยะที่หนึ่ง หรือ Primary prevention

เมื่อปัจจัยเสี่ยงเกิดขึ้นแล้ว อย่าให้เกิดโรคเรื้อรัง

ผู้สูงอายุต้องมีปัญหาโรคเรื้อรังอย่างน้อย 1 โรคอยู่แล้ว และที่สำคัญ คือ อุบัติเหตุหกล้มได้ง่าย เพราะว่าการทรงตัวจะเสื่อมไป ถ้าหกล้มเมื่อไร กระดูกหักเมื่อนั้น เพราะว่า กระดูกบาง พอหักก็จะช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ ก็มีความต้องการผู้ดูแล ... แล้วใครจะดูแลท่าน

ผู้สูงอายุ ณ พ.ศ. นี้ มีลูกเฉลี่ย 4-5 คน ผู้สูงอายุอายุ 80 ปี ขึ้นไป มีลูกเฉลี่ย 6-7 คน แต่คนอายุ 30-40 ปี มีลูกเฉลี่ย 1.5 คน คนอายุ 40-50 ปี มีลูกเฉลี่ย 2 คน แล้วเขาจะไปดูแลท่านได้อย่างไร ถ้าท่านไปเป็นอัมพาต อัมพฤกษ์ ช่วยเหลือตนเองไม่ได้ หรือสมองเสื่อม ... ตอนนั้น เป็นความต้องการการดูแลระยะยาว ต้องการคนดูแล และค่าใช้จ่ายสูงด้วย

สมัยเด็ก ถ้าป่วยมีสองอย่าง คือ ไม่หายก็ตาย ทั้งในโรคเฉียบพลัน ปอดบวม เป็นไข้ เป็นหวัด ติดเชื้อ แต่ปัจจุบัน ถ้าเป็นโรคเรื้อรัง พอสูงอายุเป็นโรคที่ไม่หาย และไม่ตาย ตายยาก ตายช้า เพราะฉะนั้น ต้องการคนดูแลระยะยาว ถ้าไปดูแลตอนอัมพาต อัมพฤกษ์ จะดูแลลำบาก และค่าใช้จ่ายก็สูง

การดูแลตนเอง ... ในทุกช่วงวัย

เพราะฉะนั้น ... ท่านต้องดูแลตรงนี้ ตอนนี้สูงอายุแล้ว ดูแลไม่ทัน ก็ต้องให้เด็กหนุ่มสาวรู้ ป้องกันตรงนี้ เพื่อไม่ให้มันเกิดขึ้น วัยกลางคนก็อย่าให้เกิดตรงนี้ โรคเรื้อรัง พอสูงอายุแล้ว ก็อย่าให้เกิดอัมพาต อัมพฤกษ์ ช่วยเหลือตนเองไม่ได้ ถ้าจำเป็นต้องเกิด ก็ให้เกิดช้าที่สุด เป็นอัมพาต อัมพฤกษ์สักเดือนเดียว และก็ตาย ดีกว่าเป็นมาสิบปีแล้วค่อยตาย ก็จะลำบาก

ผู้สูงอายุ ช่วยตัวเองไม่ได้ จะทำอย่างไร

เมื่อ 10 ปีที่แล้ว 2 แสนกว่าคน ออกนอกบ้านไม่ได้ ปีนี้ สามแสนกว่าคน อีกสิบปีข้างหน้า ห้าแสนคน นอนติดเตียง สี่หมื่นกว่าคน และสมองเสื่อม มีมากขึ้นเรื่อยๆ ... จะทำกันอย่างไร

ยิ่งหลายโรคยิ่งเกิดทุพพลภาพ เมื่อทุพพลภาพก็อยู่ติดบ้าน หนักเข้า ติดเตียง  อายุยิ่งมาก สมองยิ่งเสื่อม ครึ่งหนึ่งมีโรคประจำตัว หนึ่งในสี่ ทุพพลภาพระยะสั้น ไม่เกินหกเดือน หนึ่งในห้า ทุพพลภาพระยะยาว หนึ่งในห้า ทุพพลภาพระยะยาว คือ เกิน 6 เดือน ร้อยละ 7 ปฏิบัติกิจส่วนตัวไม่ได้ ร้อยละ 45 พึ่งพาคนอื่น เมื่อต้องเดินทางขนส่งสาธารณะ

… ถ้าท่านต้องใช้ไม้เท้า หรือรถเข็น แล้วออกจากบ้านไม่ได้ เพราะว่าขนส่งสาธารณะไม่เอื้อ ไม่มีทางลาด ไม่มีราวเกาะ ร่างกายเสื่อมโทรม จิตใจท่านก็เสื่อมด้วย ไม่สามารถออกสังคมได้ เพราะฉะนั้น สถานที่สาธารณะทั้งหลายตอนนี้ต้องปรับปรุงเพื่อเอื้อต่อผู้ทุพพลภาพ ผู้พิการ มีทางลาด มีรถเข็น มีห้องน้ำสำหรับผู้พิการ คนสูงอายุ

... หนึ่งในสามของ ผู้ป่วย ใน รพ.รัฐ เป็นผู้สูงอายุ รัฐบาลจึงให้เปิดช่องทางด่วน แต่เมื่อเปิดแล้ว ก็ติดกว่าไปทางราบ เพราะว่า ผู้ป่วยนอกของ รพ.รัฐ เป็นผู้สูงอายุอยู่แล้ว มาเปิดเหลือ 1 ช่องทางก็จะน้อยกว่าเดิม เพราะฉะนั้น จะทำอย่างไรกับผู้ป่วยนอก ที่เป็นผู้สูงอายุที่บอกว่า ให้อำนวยความสะดวก รวดเร็วเป็นพิเศษ ... One stop service มีผู้มีจิตอาสามาช่วยดำเนินการ ดีหรือไม่

ปัญหาสุขภาพของผู้สูงอายุ

• ตา – สายตาสั้น สายตายาว รัฐบาลมีการแจกแว่นตา รักษาต้อ เปลี่ยนเลนส์ตาให้
• โรคเบาหวาน – ต้องกินยา 3-4 ชนิด ยาแก้เบาหวาน ลดน้ำตาล ป้องกันไตเสื่อม ลดไขมันในเลือด
• ความดัน – ต้องกินยาลดความดัน
• โรคหลอดสมอง สมองตีบ – ต้องกินยาละลายลิ่มเลือด
• อุบัติเหตุหกล้ม – ต้องได้แคลเซียม
• ข้อเสื่อม
• ทุพโภชนาการ – กินไม่ได้ สาเหตุหนึ่ง คือ มีฟันน้อย หรือไม่มีมีฟัน จึงกินแต่อาหารเหลวๆ ไม่อยากกินอาหาร เกิดการขาดอาหาร
• โรคหัวใจ

สิทธิผู้สูงอายุ

• สิทธิหนึ่ง ได้จากรัฐบาล
• สิทธิสอง ได้จากท้องถิ่นที่ต้องให้
• สิทธิสาม คือ ท่านต้องเป็นสมาชิกชมรมฯ กลุ่มต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น กลุ่มผู้สูงอายุ แม่บ้าน หรืออื่นๆ ... เมื่อก่อนชมรมผู้สูงอายุทำกิจกรรมเพื่อตัวของเขาเอง คือ การออกกำลังกาย ตัวเองได้ เพื่อนไม่ได้ แต่ถ้ามีชมรมฌาปนกิจ เพื่อนได้ ตัวเองได้ มีจิตอาสา เพื่อนสมาชิกก็ได้ เพราะฉะนั้น สิทธิประโยชน์ชมรมผู้สูงอายุ ท่านก็จะได้ บางชมรมที่เข้มแข็ง เมื่อป่วย ก็จะมีคนไปเยี่ยม หรือตาย ... เป็นสิทธิจากการเป็นสมาชิก และมั่นคงด้วย
• สิทธิที่สี่ อยู่ที่ตัวเอง ถ้าท่านสร้างสิทธิตัวเอง คือ ทำอย่างไรให้ไม่ป่วย ให้สมบูรณ์แข็งแรง ... เพิ่มปัจจัยเสริม เรื่องการออกกำลังกาย เรื่องอาหาร ลดปัจจัยเสี่ยง อย่าไปแตะต้องอบายมุข ป่วยแล้ว ต้องเข้าถึงบริการ สถานีอนามัย ถึงวัดได้ เพราะว่า ต่อไปวัดจะเป็นที่ดูแลสุขภาพของชุมชน ที่อยู่คู่กับชุมชน ... “บวร” บ้าน-วัด-โรงเรียน โรงเรียนกำลังลด อนาคตคงเป็นสถานที่ดูแลผู้สูงอายุ

การเข้าถึงสุขภาพ

สุขภาพบริการ – เข้าถึงบริการ อย่าป่วยซ้ำ เป็นโรคก็เบาหวานอย่างเดียว อย่าพิการ ทุพพลภาพ เป็นเบาหวาน ไม่มีโรคแทรกซ้อน เป็นความดัน ก็ไปไหนมาไหนได้ แต่เมื่อพิการ ก็ต้องมีแหล่งฟื้นฟู อย่าพิการซ้ำซาก

สุขภาพ หมายความว่า กาย จิต สังคม จิตวิญญาณ วิธีการดูแลสุขภาพ แต่ก่อนเราบอกว่า ส่งเสริมด้วยการออกกำลังกาย กินอาหารที่ดี ป้องกันโรค ฉีดวัคซีน เจ็บป่วยและรักษา ฟื้นฟูไม่ค่อยมี แต่ปัจจุบัน มีการฟื้นฟูมากขึ้น ทั้ง แพทย์แผนไทย อบ ประคบ ทั้งที่ อนามัย โรงพยาบาล บ้าน และที่วัด

พระพุทธศาสนาบอกว่า กาย – ศีล สมาธิ – จิตใจดี เข้มแข็ง และต้องมีปัญญา

หมายความว่า มีปัญญาที่แข็งแรงดี มีความคิดช่วยเหลือคนอื่น เพราะว่า วันหนึ่งถ้าท่านไม่แข็งแรง ก็จะมีคนอื่นมาช่วยท่าน ... เป็นเรื่องของศักยภาพ

ผู้สูงอายุยุคใหม่ ชมรมผู้สูงอายุยุคใหม่ ให้อาหารทางปัญญา

• ท่านต้องเป็นวิทยากรให้ได้ วิทยากรออกกำลังกาย คิดท่าออกกำลังกายในแต่ละท้องถิ่น เป็นผู้นำการออกกกำลังกาย แต่ก่อนเราเป็นผู้ตาม เต้นตามหนุ่มสาว ตอนนี้เราต้องนำเอง
• อารมณ์ ต้องเข้าถึงหลักธรรม พุทธศาสนาอย่างแท้จริง มีการปฏิบัติ

รวมเรื่อง ร่วมด้วยช่วยกัน เพื่อผู้สูงอายุสุขภาพฟันดี ที่ เขต 4

 

[มนัญญา ~ natachoei ( หน้าตาเฉย)]

กำลังเขียนโครงการ "การเสริมสร้างความแข็งแรงกล้ามเนื้อ

เพื่อระวังการหกล้มใน ผส."  ถ้าโครงการอนุมัติจะเอาราย

ละเอียดมาเล่าแบ่งปันกัน

ตอนนี้เริ่มที่ตัวเองก่อน  เพราะกลัวต้าวเจ้า

[เพื่อนร่วมทาง]

• 
• เจ๊เขี้ยวมาแว๊ว
• ดีใจที่ได้เจอนะเจ๊า

[ขจิต ฝอยทอง]

ตามมาเชียร์คุณหมอมนูและแม่หมอด้วยคน โอโหงานยุ่งน่าดูเลยครับ

[หนุ่ยนักอ่าน ~Natachoei (หน้าตาเฉย)]

• ยังไง ๆ  เราที่เป็นเจ้าหน้าที่สาธารณสุขก็ต้องเป็นแบบอย่าง
• ของผู้สูงอายุที่ดีในอนาคต จริงไหม....

[เพื่อนร่วมทาง]

•  ... สวัสดีจ้ะ พ่อลูกชายสหายรัก
•  ... มาหร้อมป้าหนุ่ยเลย ... เนี่ยะ ก็คิดเหมือนกันว่า เราจะต้องเป็นต้นแบบด้วย ก็เลยต้องบำรุงร่างกายกันมากขึ้นหน่อยละนิ