ครบรอบปี "ต่อยอด เติมเต็ม การจัดการความรู้" กรมอนามัย

 

8-10 มิถุนายน 2554 ณ โรงแรมทีเค พาเลส นนทบุรี ... สำนักงานสนับสนุนการจัดการความรู้ กรมอนามัย โดย นพ.สมศักดิ์ ชุณหรัศมิ์ และคณะ ได้จัดเวทีให้กับ ชาว KM Team ของกรมอนามัย ทั่วประเทศ เพื่อมาพบปะ แลกเปลี่ยน และเรียนรู้ วิธีการใช้ KM กันมากขึ้น เพื่อที่ต่อยอด เติมเต็ม ซึ่งกันและกัน

มีเรื่องพบปะพูดคุย จากคุณหมอสมศักดิ์ นำมาฝากค่ะ

"... การจัดวง ลปรร. ตอนแรกเราบอกกันว่า เราจัด ลปรร. เพราะว่า มันเป็นกระบวนการจัดการความรู้ ที่จะดึงความรู้แฝงในตัวคนออกมา เพื่อที่จะได้รู้ และเอาไปใช้ ตอนนี้ มีข้อสรุปที่สำคัญมาก คือ การจัดวง ลปรร. มันไม่ได้แต่ความรู้ในตัวคนที่ได้ออกมา แต่ทุกคนที่มาอยู่ในวง จะเกิดสิ่งที่เรียกว่า พลังอยากเรียนรู้ ความรู้สึกผูกพัน มีพลังทีม และ ยังได้ประโยชน์ในการรู้จักตัวเอง ก็คือ การพัฒนาจิตวิญญาณด้วย ... การจัดวง ลปรร. มีคุณภาพหลายระดับ แต่ไม่ได้แปลว่า ต้องได้ทีละอย่าง เพราะถ้าทำดีดี จะได้ทั้งหมดพร้อมกันไปเลย

เราเริ่มด้วย KM คือ การจัดการความรู้ พักหนึ่ง ก็จะมีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ จนกระทั่ง เราก็พยายามใช้เป็นคำเดียวกัน ทำไปสักพัก เราก็ถูกคนที่ทำจริงๆ จังๆ ถาม ว่า การจัดการความรู้ มีแต่การ ลปรร. หรือ ... เราจึงตัดสินใจว่า เราอยากให้ทุกคน ได้เห็นความแตกต่างระหว่างการจัดการความรู้ และการ ลปรร. เราอยากให้ทุกคนได้รู้ว่า การจัดการความรู้คือ การผสมผสานการเรียนรู้แฝง และความรู้ประจักษ์ ... การจัดวง ลปรร. เป็นเพียงเทคนิคหนึ่ง ที่ทำให้เราเรียนรู้สิ่งที่เราได้รับความรู้ไป บวก ผลลัพธ์ตามที่ว่ามา

ประสบการณ์ที่เลือกมาเล่า เป็นประสบการณ์การทำงานที่เป็นการผสมผสานการจัดการความรู้จริงๆ ไม่ได้มีแต่วง ลปรร. เท่านั้น เราจะได้เห็นกันมากขึ้น ว่า การจัดการความรู้ หรือ การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ไม่ได้ทำเพียงเพื่อให้ได้ความรู้ แต่ทำเพื่อให้เกิดการเรียนรู้ และไม่ได้เพียงให้แค่เรียนรู้ แต่ได้พัฒนางานด้วย และที่ดีกว่านั้น คือ ได้พัฒนาตัวเองด้วย ..."

เวทีพัฒนาศักยภาพ "ต่อยอด เติมเต็ม การจัดการความรู้" ของกรมอนามัยในครั้งนี้ ทีมงานอันมี คุณฉัตรลดา กาญจนสุทธิแสง คุณศรีวิภา เลี้ยงพันธุ์สกุล คุณวิมล โรมา และน้องๆ พาเพื่อนร่วมก๊วน KM มาร่วม share ประสบการณ์ ร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้กระบวนการทำงาน ... KM 3 Style - Model การทำงาน พัฒนางาน พัฒนาคน

KM 3 Style - Model การทำงาน พัฒนางาน พัฒนาคน

• KM : ขับเคลื่อนงานศูนย์เด็กเล็ก ด้วยการแลกเปลี่ยนเรียนรู้
  โดย คุณสุขจริง ว่องเดชากุล จาก สำนักส่งเสริมสุขภาพ
• KM : จากหลายหลาย ... สู่เป้าหมายเดียวกัน (Cross Functional Team)
  โดย คุณรำไพ เกียรติอดิศร จาก ศูนย์อนามัยที่ 8
• KM : ส่งเสริม สนับสนุนกฎหมายสาธารณสุข
  โดย คุณสุพจน์ อาลีอุสมาน จาก ศูนย์บริหารกฎหมายสาธารณสุข

ผลสรุปจากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้การทำงานของ 3 ท่าน 3 style คุณหมอสมศักดิ์ได้จับประเด็น เพื่อ ลปรร. กับกลุ่ม ก็คือ

การนำเสนอ เพื่อที่จะบอกว่า ... หลายปีที่ผ่านมา ชาวกรมอนามัยนำการจัดการความรู้เป็นส่วนผสมที่กลมกลืนไปกับการทำงาน สามเรื่องนี้ จับประเด็นได้ว่า เขาไม่ได้เล่าเริ่มแรกว่า เขาทำการจัดการความรู้อย่างไร เขาเล่าว่า เขาจะพัฒนางานที่เขาดูแลอยู่อย่างไร และระหว่างที่เล่า เขาก็พบว่า ถ้ามีการจัดการความรู้ที่ดี เขาจะทำงานได้ดีขึ้น และการจัดการความรู้ ทางหนึ่ง คือ การจัดวง ลปรร. และงานที่เขาอยากทำให้ดีขึ้น ก็จะมีความซับซ้อนต่างกัน แต่จะมีการจัดการความรู้เข้ามาช่วยในรายละเอียด

ตัวอย่างศูนย์ฯ 8 มี 2 ระดับ ที่มีความพยายามที่จะบูรณาการงานในศูนย์ฯ เยอะ ตั้งแต่ เด็ก นมแม่ เขาก็สามารถร้อยเรียงคนที่มาทำงานร่วมกันได้ ให้มีเป้าหมายร่วมกัน และต่างคนก็ไปทำ การทำงานก็ต่างกัน เขาก็ใช้การจัดการความรู้เข้ามาช่วย

บทเรียนที่ได้จากการเรียนรู้ใน KM 3 Style ก็คือ ... ความรู้มีหลายประเภท ไม่ใช่จากวง ลปรร. เท่านั้น และเขาเอาความรู้ไปใช้ในหลายสถานะ คือ

1. ข้อมูลความรู้เรื่องสถานการณ์ ... ความรู้เรื่องนี้ เอามาจากระบบการวิจัยก็ได้ เช่น มีการอ้างอิงงานวิจัยของอาจารย์นิตยา จะได้ชี้เป้าได้ดีขึ้น แค่ชี้เป้า หรือตั้งเป้า ก็คือการจัดการความรู้แล้ว และนั่นก็คือ การเรียนรู้ข้อมูล
2. ข้อมูลภาคี หรือ ข้อมูลตัวคน เขา mapping เยอะมาก
   ... ตอนที่คุณหมอก้อง ศูนย์ฯ 8 พยายามหาคนทำงาน เพื่อหาเป้าร่วมก็คงคล้ายๆ กัน แต่ว่าเขาเป็นการทำงานข้างใน แต่ไม่ว่าจะข้างใน หรือนอก เราจะเอาคนมาทำงานร่วมกัน ความรู้ที่จะจัดการให้คนทำงานดี ต้องมีความรู้เรื่องภาคี การ map ภาคี จึงเป็นภารกิจสำคัญมาก เป็นความรู้สำคัญ ถ้า map ภาคีดีดี จะมีภาคีเก่งๆ และมีพลัง ช่วยทำให้งานของเราง่ายขึ้น
   ... ส่วนกลางก็จะมี expert พื้นที่ก็จะมี อบต. ครู เจ้าหน้าที่ รพ.สต. หรือ รพช. เก่งๆ เมื่อเจอก็จะเป็นขุมทรัพย์มหาศาล
   ... ตอนนี้เรารู้การจัดการความรู้ ด้วยการ ลปรร. เราก็เรียนรู้ว่า วิธีการเอาภาคีมาทำงานอย่างมีพลัง ก็ต้องจัดให้มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ให้เขาได้มีโอกาสพูด แต่ก็ต้องจัดให้ได้ว่า เขาพูดเรื่องจริง ไม่ใช่ปรุงแต่ง
3. ความรู้วิชาการ บางทีเอาจากตำรา ทฤษฎี หรือคู่มือ และบางทีก็เอาจากผู้เชียวชาญได้ โดยการเอา tacit knowledge ของผู้เชี่ยวชาญมาเสริม

ที่ยากที่สุด การจัดการความรู้ให้มีพลังทำอย่างไร ซึ่งคำว่า มีพลัง หมายถึง มีการเรียนรู้ต่อเนื่องด้วย

• การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ หรือการจัดการความรู้ เป้าหมายสุดท้ายก็คือ การสร้างการเรียนรู้ การจัดวง ลปรร. ที่ดี ทำให้เกิดการเรียนรู้ได้ การจัดการความรู้ที่มี explicit knowledge ที่ดี ก็สร้างการเรียนรู้ได้ เช่น คุณลุง Google ก็เป็นการจัดการความรู้ที่ดี และ search engine หลายตัวก็เช่นกัน
  ... คนจัดการความรู้ ต้องมีคำถามหลัก คือ ไม่ได้จัดให้มีความรู้มาประดับ แต่จัดเพื่อให้ความรู้มีพลัง สร้างการเรียนรู้ต่อเนื่อง
  ... ตัวอย่าง หนึ่ง คือ สร้างเครื่องมือ package ให้ตรงใจกลุ่มเป้าหมาย ศูนย์กฎหมายเล่าว่า บางทีไม่ได้ทำ package ให้ตรงใจผู้บริหารเฉยๆ แต่ลูกค้าด้วย เรื่อง FAQ ที่ถามกันบ่อยๆ เขาก็ทำให้น่าอ่าน ถูกใจ รวมทั้งการสื่อสารสาธารณะ ที่บางทีก็มีการบอกคนอื่นๆ ด้วย เรื่องจะได้มีพลัง
• การจัดวง ลปรร. ให้ดี มีผู้เล่า เจาะ เชื่อม เชียร์ ให้เกียรติ และอื่นๆ แต่ที่สำคัญคือ จัดวง ลปรร. ให้ภาคีมีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และมุมมอง
  ... เวลาเข้าวง ถ้าเราเกร็งเกิน ไม่ยอมเติมความรู้ แต่บางทีเราก็จะเติมความรู้ได้ แต่ต้องระวัง ว่า การเติมความรู้ อย่าไป lecture มาก เช่น การจัดวง เชิญภาคีมา ลปรร. ถ้ามีบางเรื่องตรงตามตำรา หรือตรงหลักการ กับสิ่งที่เราอยากพูด ก็เติมเข้าไปด้วยได้ แต่อย่าเริ่มด้วยการ lecture อย่าเริ่มด้วยการนำ explicit knowledge มาให้ในวง ลปรร.
• การพูดกัน คือ การเรียนรู้ร่วมกัน ต้องทำให้เกิดในทุกโอกาส ไม่ใช่ต้องเข้าวง ลปรร. เท่านั้น ถ้าใครทำได้ ใช้ความเป็นเพื่อน ความไว้วางใจ สร้างให้เกิดขึ้น เวลาเชิญ เขาก็จะคุยกัน กล้าแบ่งปันความคิด ไม่กลัวกัน ความคิดนี้ไม่เสียหาย เพราะว่าเป็นความคิดที่จะเอาไปทำงานต่อ ไม่ใช่แค่มาแลกเปลี่ยน วิเคราะห์ วิจารณ์ ซึ่งไม่มีประโยชน์เท่าไร ... ต้องให้ความสำคัญว่า เราแลกเปลี่ยนความคิด เพื่อเอาไปทำงาน เพราะว่า เป็นบ่อเกิดของนวัตกรรม

มีการพูดถึงเรื่องการเก็บข้อมูล เพื่อประเมินการทำงานด้วย ว่าเป็นไปได้ตามเป้าที่ตั้งไว้หรือเปล่า ก็ทำให้เราเกิดการเรียนรู้ แต่ต้องเก็บให้ได้เป้าที่ตั้งใจว่าจะทำอะไร ... เป็นการให้ความสำคัญของการหมุนเกลียวความรู้

การ ลปรร. อย่าไปทำครั้งเดียวแล้วเลิก การหมุนเกลียวความรู้ การเรียนรู้ ก็ไม่ได้ต้องรอให้มาเข้าวงเท่านั้น เจอกันที่ไหนก็คุยได้ และเดี๋ยวนี้ก็ใช้ IT ช่วย มี forum / block ที่จะมาคุยกัน ใช้กันเยอะขึ้น ก็ทำให้เกิดการเรียนรู้มากขึ้น รวมทั้ง facebook ด้วย

เรื่องของตัวคน ... ในการจัดการความรู้มีประเด็นหนึ่งที่บอกว่า ความรู้จำนวนไม่น้อยที่อยู่ในตัวคน นั่นก็คือ Knowledge asset ไม่ได้อยู่ตอนที่เราไปจัดวง และควักความรู้เพื่อมาทำเป็นเอกสาร ถึงจะควักออกมาแล้ว คนๆ นั้นก็ยังมีความรู้อยู่ ความรู้ที่เราควักออกมาวันนี้ พรุ่งนี้เขาก็เติม เขาก็เพิ่ม หรือวันนี้ที่เราควักความรู้ออกมา ก็ไม่ได้ทั้งหมด อาจจะ 1% ก็จะอยู่ที่เขา วิธีที่จะทำให้เกิดการใช้ความรู้ และเรียนรู้ได้มากขึ้น ก็คือ การให้คนเข้าถึงคนๆ นั้น เพราะฉะนั้น ข้อมูลคนมีความรู้จึงสำคัญมาก

สุดท้าย คุณหมอสมศักดิ์ ได้ให้คาถาสำคัญ สำหรับการทำงานเพื่อการจัดการความรู้ในองค์กรไว้ว่า ... เมื่อเราเห็นความสำคัญของการจัดการความรู้ และเวลาที่เราทำให้เกิดประโยชน์ได้อย่างแท้จริง ทำให้ผู้คนเกิดการเรียนรู้ เกิดความคึกคัก มีคนมีความรู้มากมาย มีนักเรียนรู้มากมาย ผู้คนทั่วหน้าก็จะเห็น และดีใจ ... “จะทำความดี ไม่ต้องขออนุญาตใคร”

และในรอบพบปะกันของชาว KM Team กรมอนามัย ในครั้งนี้ คุณอ้วน คุณจิ๋ม คุณมล และน้องๆ ก็ได้เตรียมบรรยากาศที่อบอวลไปด้วย ความสุข สงบ สบาย และอบอุ่น เพื่อที่ทุกคนที่เข้าร่วมกิจกรรมจะได้ชิมบรรยากาศ การ ลปรร. กันจนอิ่มหน่ำสำราญ พร้อมกับฝึกทักษะ การจัด/ออกแบบ วงแลกเปลี่ยนเรียนรู้ การกำหนด/หา หัวปลา BAR, DAR, AAR, Mapping, Story Telling, Facilitator/Notetaker/Knowledge practitioner รวมทั้ง การจัดหมวดหมู่ความรู้ และถอดบทเรียน ด้วย

รวมทั้งมองไปข้างหน้า เรียนรู้ แผน KM '54 และ Model KM '55 อีกด้วยแล

 

[ขจิต ฝอยทอง]

รออ่านต่อด้วยใจระทึกครับแม่หมอ

[เพื่อนร่วมทาง]

• 
• รอบนี้ shot เดียวจบจ้า เพราะว่า เข้าประชุมกับเขาได้วันเดียว
• ตอนต่อไป ต้องให้สหาย อ้วน จิ๋ม และมล มาร่วม แชร์ นะคะ
• แล้วพ่อลูกชาย ส่งใบตอนรับวิทยากร ให้ลำปางหรือยัง ???

[หนุ่ยนักอ่าน ~Natachoei (หน้าตาเฉย)]

• เสียดายจัง...จบเสียแล้ว
• ยังอยากอ่านต่อ 
• บรรยากาศดีมากเลยนะค่ะ...

[เพื่อนร่วมทาง]

• 
• อิอิ ถ้าเล่าละเอียดกว่านี้นะ ก๊ะหนุ่ย จะใสเจีย ... เสียใจที่ไม่ได้มาเลยละ ... คุยซะเลย
• เจ๊แอ๊ะน่ะ ... อยู่ตลอด อย่าลืมเชียร์ให้มาเล่าสู่กันฟังนะจ๊ะ
• งานนี้ ผู้เข้าประชุมได้ลับกระบี่กันเสียเงาว๊าบแน่นอนนะคะ
• และมีน้องใหม่ๆ หน้าตาดี แถมกล้าพูดกล้าทำอีก ... อนาคตไปไกล ขอบอก

[ลุงเสิด ๐ Uncle Sert]

• กะรออ่านจากคุณหมอนะนี่
• ศูนย์อนามัยที่ 5 ส่งน้องๆ ไป
• ทีมใหม่ที่คุณหมอบอกว่า "มีน้องใหม่ๆ หน้าตาดี แถมกล้าพูดกล้าทำอีก ... อนาคตไปไกล ขอบอก" นั่นหล่ะครับ คงหมายรวมถึงน้องๆ ผมด้วยใช่ไหมครับ 

[เพื่อนร่วมทาง]

• 
• มิน่า งานนี้ ลุงก็เลยไม่มา ให้น้องๆ มาโชว์ฝีมือนี่เอง
• แบบนี้ ... ต้องบอกให้น้องๆ มาเล่าสู่กันฟังบ้างนะ ว่า ได้อะไรไปกันบ้าง