ประชันความไพเราะของเพลงร้องทำนองไทย ค่ายสมาน vs. ค่ายสุนทราภรณ์ ตอนที่ ๑๗ ทำนอง “ห่วงอาลัย” ระหว่างเพลง “เดียวดาย” กับ “ห่วงรัก”

 

เพลงห่วงอาลัย

เพลงห่วงอาลัย เดิมชื่อแขกปัตตานี  แขกในคำไทยเป็นคำเรียกรวมๆ หมายถึงคนที่นับถือศาสนาพราหมณ์ ฮินดู ซิกข์ หรืออิสลาม ก็ได้  แต่เมื่อระบุแขกปัตตานี จึงมีความหมายเจาะจงหมายถึงแขกมลายูหรือแขกชวาที่มีศิลปะด้านดนตรีนาฏศิลป์ อันเป็นรากฐานของศิลปะการแสดงของไทยหลายชนิด เช่น ลิเก ลำตัด หนังตะลุง เพลงนี้มีชื่อเรียกอย่างอื่นอีก เช่น ห่วงหาอาลัย หรือ อิเหนาครวญ แต่ชื่อ ห่วงอาลัย หรือแขกปัตตานี เป็นที่รู้จักมากที่สุด

 

เพลงห่วงอาลัย เป็นเพลงอัตราจังหวะสองชั้น ท่อนเดียว ทำนองเก่า ใช้บรรเลงประกอบการแสดงละคร สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ทรงนำมาให้ร้องในละครดึกดำบรรพ์ เรื่อง "อิเหนา" ในตอนไหว้พระ  ภิญโญ วัฒนายากร นักดนตรีอาวุโสของจังหวัดสงขลา ได้นำทำนองสองชั้นของเก่ามาแต่งขยายและแต่งตัด พร้อมทั้งแต่งเที่ยวกลับเป็นทางครบเป็นเพลงเถา เมื่อวันที่ ๓๐ ธันวาคม ๒๕๓๒ โดยมีวัตถุประสงค์จะให้เป็นอนุสรณ์แก่จังหวัดปัตตานี ซึ่งเป็นสถานที่เกิดของผู้แต่ง

 

โน้ตเพลงและผังการร้องเพลงห่วงอาลัย ๒ ชั้น คำร้องของเพลงนี้เป็นบทพระราชนิพนธ์ในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี บทพระราชนิพนธ์บทนี้เดิมพระราชทานชื่อว่า "แลจันทร์" พระราชนิพนธ์เมื่อครั้งที่ทรงศึกษาอยู่ในโรงเรียนจิตรลดา พ.ศ. ๒๕๑๐

 

ครั้นสิ้นแสงสุริยันจันทร์กระจ่าง                แสนอ้างว้างจิตใจเฝ้าใฝ่หา
น้ำค้างพรมลมพัดกระพือมา                    เหมือนน้ำตาที่ไหลลงในทรวง
โอ้อกข้ายามนี้ฤดีเศร้า                           นวลน้องเจ้าผ่องผุดเรียมสุดหวง
เหมือนพระจันทร์วันเพ็ญเด่นเต็มดวง        กระต่ายห่วงชะแง้แลดูเดือน

 

---ร	---ด	รดรท	-ด-ร	----	---ร	-รรร	-ร-ล
(๑)ครั้นสิ้น	แสง	สุ-	ริยัน			(เออ	----
(๒)น้ำค้าง	พรม	ลม	พัด
(๓)โอ้อก	ข้า	ยาม	นี้
(๔)เหมือน	พระจันทร์	วัน	เพ็ญ
-รดล	-ซ-ฟ	-ล-ซ	-ฟซล	----	---ด	รมรด	-ท-ล
---	เอย)	(๑)จันทร์	กระจ่าง	(เออ	----	----	เอย)
		(๒)กระพือ	มา
		(๓)ฤดี	เศร้า
		(๔)เด่นเต็ม	ดวง
-รดล	-ซ-ล	-รดล	-ซ-ฟ	-ลซฟ	-ม-ร	--ดร	----
(๑)แสนอ้าง	ว้าง	จิต	ใจ	(เออ	----	เออ)
(๒)เหมือน	น้ำตา	ที่	ไหล
(๓)นวลน้อง	เจ้า	ผ่อง	ผุด
(๔)กระต่าย	ห่วง	----	ชะแง้
-ล-ร	-ม-ฟ	มรมฟ	-ซ-ล	---ด	-ท-ด	รมรด	-ท-ล
(เออ	เอย)	(๑)เฝ้าใฝ่	หา	(เออ	----	----	เอย)
		(๒)ลง	ในทรวง
		(๓)เรียมสุด	หวง
		(๔)แลดู	เดือน
----	---ล	-ลลล	-ล-ล

 

• อาจารย์เจริญใจ สุนทรวาทิน ขับร้อง http://www.youtube.com/watch?v=oSrVbt8X2Co

 

ยังมีอีกเนื้อร้องหนึ่งซึ่งเอามาจากบทละครเรื่องอิเหนา พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ตอนอิเหนาลานางจินตะหรา เพื่อไปช่วยท้าวดาหาต่อสู้กับท้าวกะหมังกุหนิง ทำให้นางจินตะหราตัดพ้อต่อว่าด้วยเกรงว่าอิเหนาจากไปแล้วจะทอดทิ้งนาง

 

โอ้ว่าอนิจจาความรัก           พึ่งประจักษ์ดั่งสายน้ำไหล
ตั้งแต่จะเชี่ยวเป็นเกลียวไป   ไหนเลยจะไหลคืนมา
สตรีใดในพิภพจบแดน         ไม่มีใครได้แค้นเหมือนตัวข้า
ด้วยใฝ่รักให้เกินพักตรา       จึงมีแต่เวทนาเป็นเนืองนิตย์

 

• ณัฐวิภา มูลธรรมเกณฑ์  ขับร้อง ฟังได้ที่ http://www.trueplookpanya.com/true/knowledge_detail.php?mul_content_id=7513

 

เพลงเดียวดาย 

 

เพลงเดียวดาย คำร้อง ไสล ไกรเลิศ ทำนอง สมาน กาญจนะผลิน ดัดแปลงทำนองเพลงห่วงอาลัย ๒ ชั้น

“ขวัญเอ๋ย เคยภิรมย์ชิดชื่นสุขสันต์ หลงเพ้อฝันรักมั่น มิทันจะเนิ่นเธอเมินหมาง โอ้อ้างว้างอาวรณ์ฤดี เหมือนโนรีจากคอน หลงรังนอนลืมที่ เหมือนชีวีเดียวดายเอ้กา โอ้ดึกเดือนคล้อย เดือนเจ้าจะลอยจากตา มองนภา ยังเห็นดาราเรียงราย

เหลียวหา จนทิวาโฉมเจ้าแลหาย หรือรักแล้วแหนงหน่าย รักเอ๋ยลืมง่ายไยเมินเฉย โอ้ใจเอ๋ย ใจเลยแรมรอน ฉันยังจำติดตา ทุกทิวาคืนก่อน เหลืออาวรณ์ใจเอยค่ำลง โอ้ใจสะท้อนจะหลับจะนอนพะวง ลืมไม่ลงมันเหมือนมีมนต์ดลใจ”

 

• ชรินทร์ นันทนาคร http://www.youtube.com/watch?v=O1IyN31Sywo http://www.4shared.com/audio/qPsmtXts/155-__-__.htm

  

เพลงห่วงรัก

 

เพลงห่วงรัก ค่ายสนทราภรณ์ คำร้อง แก้ว อัจฉริยะกุล ทำนอง เอื้อ สุนทรสนาน ดัดแปลงทำนองเพลงห่วงอาลัย ๒ ชั้น      

 

“เธอหรือจะมาตาม หรือความรักยังคงอยู่ดูสงสัย ไฉนเธอถึงได้กลับใจ ฉันใดถึงได้มีจิตติดตามมา เปรียบดังน้ำธารหลั่งไป ฉันใดธารา สายชลไหลวนกลับบ่า ไหลทวนขึ้นมาฝ่าแรงลม

ไฉนเธอหรือจะมาตาม หญิงงามนั้นมีอยู่ดื่นชวนชื่นชม ดื่นตามาลีที่ยวนชวนดม เธอจะชมพันธุ์ไม้ริมทางทำไม

เธอหรือจะมาปอง คุ้มครองฉันไว้เป็นคู่ดูสงสัย ไฉนเธอถึงได้กลับใจ ฉันใดน้ำใจเป็นอื่นกลับคืนคง โอ้ลมหนอลมโบกโบยพัดโชยไม่ตรง เดี๋ยวเดียวสายลมบนส่งพัดเวียนเป็นวงกลับวนมา

ไฉนเธอหรือจะมาชม ลิ้นลมของเธอช่างพร่ำหวานคำสัญญา ดื่นตามาลีหน้านวลยวนตา ไยจะมาพะเน้าพะนอคลอเคลีย”

 

• บุษยา รังสี http://www.youtube.com/watch?v=d3g1m-Ap_-c http://www.4shared.com/audio/4fRrYSYi/_-__.htm

 

วิพล นาคพันธ์

๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๔