เรื่อง การเรียนรู้ประสบการณ์ชีวิตจากขยะจากของเก่า ที่ไม่ควรมองข้าม

เรื่อง การเรียนรู้ประสบการณ์ชีวิตจากขยะจากของเก่า ที่ไม่ควรมองข้าม

        ช่วงไม่กี่วันที่ผ่านมาตัวเองได้มีประสบการณ์ที่เข้าไปรับรู้เรื่องเกี่ยวกับเศษขยะหลายๆครั้ง ทำให้ได้คิด ได้นึกถึงไปในเรื่องราวของขยะ ที่เป็นภาพจากประสบการณ์ที่เคยพบเจอเกี่ยวกับขยะในอดีตจนถึงปัจจุบัน คิดไปคิดมา นึกไปนึกมา ช่วยทำให้ได้เรียนรู้ชีวิตของมนุษย์ พัฒนาการของสังคม ทั้งยังช่วยเข้าใจอะไรหลายๆอย่างดีดิ

       ใครๆทุกคนคงต้องมีประสบการณ์เกี่ยวกับขยะของเก่า กันแทบทั้งนั้นไม่ทางตรงคงเป็นทางอ้อมๆ ฉนั้นจึงต้องขอเล่าถึงประสบการณ์ที่รับรู้มาที่เกี่ยวข้องกับขยะเป็นการแรกเปลี่ยน เริ่มจากปัจจุบันย้อนถึงอดีต เริ่มจากเหตุการณ์ล่าสุด ไปถึงเหตุการณ์ที่นึกย้อนกับไปได้ถึงในวัยเด็กๆ

       จุดเริ่มต้นของความคิด เริ่มจากประสบการณ์ล่าสุดที่เกี่ยวข้องกับขยะ ในวันนี้เอง คือ ได้โทรศัพท์ ไปติดต่อเคเบิ้ลทีวี ให้มาติดตั้งเครื่องรับสัญญาณที่บ้านพักหลังใหม่ ได้คุยรายละเอียดกับช่าง แล้วช่างได้ถามว่าที่พักอยู่ เลยโรงรับซื่อของเก่าที่อยู่สุดซอยไปใช้หรือเปล่า

       ซึ่งใช้เลยบ้านพักเราอยู่เลยโรงรับซื่อของเก่าไปจริงๆ และจากที่เห็นมาสามสี่รอบ สังเกตุว่าเป็นโรงรับซื่อของเก่าขนาดใหญ่ มีรถรับซื่อของเก่า อยู่หลายสิบคัน มีพ่อค้าแม่ค้ามาขายของเก่ากันจนดูพลุพลาน

       จากที่ช่างเคเบิ้ลได้อธิบายบอกว่าบ้านพักเราอยู่เลยโรงรับซื่อของเก่าไปใช่ไหม ทั้งที่ก่อนหน้าจะติดต่อไปคิดว่าคงต้องอธิบายกันมาก เพื่อให้ช่างรับรู้ว่าเขาต้องมาติดตั้งที่บริเวณจุดตรงไหน มันทำให้ฉุกคิดนึกคิดขึ้นมาได้ว่า มันมีโรงรับซื่อของเก่า บ้านรับซื่อของเก่า กิจกรรมของผู้คนที่ทำมาหากินเกี่ยวข้องกับขยะ ที่เราเคยเห็น ที่เราเคยพบ มันมีมากมายเหลือเกินในกรุงเทพ ที่คิดได้ อยู่ในหัว ยังมีเป็นสิบๆแห่งแล้ว ที่นึกออกว่ามันอยู่ตรงจุดไหนของกรุงเทพบ้าง  และยังทำให้คิดไปถึงเรื่องราวที่เราได้เคย ได้รับรู้ได้มีประสบการณ์เกี่ยวข้องกับขยะต่างๆ ที่สามารถสร้างมูลค่ามีการทำกิจกรรรมทำมาค้าขายเพื่อการดำรงชีวิต อีกหลายเรื่อง

        มีหลายๆตัวอย่างจากประสบการณ์ที่เคยได้รับรู้ เช่น ที่พักที่เคยอาศัยในวัยเด็ก มีอยู่ซอยหนึ่งที่อยู่ใกล้ๆ บ้านพัก มีชื่อที่เขาเรียกกันว่าซอยโรงขวด จำได้ว่าในวัยเด็ก เราผ่านไปที่ซอยนี้ จะเห็นขวดแก้วต่างๆแทบทุกชนิด กองกันอยู่ เรียกได้ว่าเป็นภูเขาใหญ่ๆใหญ่มาก ช่วงเป็นเด็กๆ แอบไปปีนภูเขาขวดจนถูกไล่หนีเป็นประจำ

        หรือ ช่วงที่มาพักอยู่ที่คอนโดขนาด 25 ชั้น ยังพบพวกแม่บ้านที่เก็บขยะของแต่ละชั้น ต้องค่อยแยกขยะเอาไปขาย ถึงขนาดมีห้องขนาดใหญ่ในการเก็บแยกขยะต่างๆ เพื่อรอเอาไปขาย

        หรือ ห้องพักที่อาศัยอยู่ในปัจจุบัน ซึ่งอยู่ในซอยที่ลึก มีบ้านคนมีตึกเช่าขนาดใหญ่อยู่เต็มซอย จะพบว่ามีคนเดินเก็บขยะ อยู่ในซอย ซึ่งเดินเก็บวันหนึ่ง ไม่ต่ำกว่า ห้ารอบ ประมาณว่า ทุกสามถึงสี่ชั่วโมงเดินเข็นรถเก็บขยะของเก่าตามถังขยะในซอยรอบหนึ่ง แต่ยังมีคนเก็บขยะ คนอื่นๆ ที่ชอบแอบมาเก็บระหว่างช่วงเวลาที่คนเก็บขยะเจ้าประจำ ไม่ได้ออกมาเก็บอีก ซึ่งดูเหมือนเป็นการแย่งสมบัติล้ำค่ากันเลย

        หรือ ช่วงที่ผ่านมาได้ช่วยที่ทำงานเก็บข้าวของต่างๆเพื่อย้ายห้องทำงานใหม่ ซึ่งมีพวกเอกสารที่ไม่ได้ใช้แล้วจำนวนมาก จึงได้นำไปขาย ได้เงินมาถึง 2000 กว่าบาท ไม่คิดว่าได้มากถึงขนาดนี้ จึงได้สอบถามดู คนรับซื่อได้บอกว่า ของที่รับซื่อทุกอย่างเวลานำไปขายจะได้ราคาขึ้นไปอี 1-3 เท่าจากราคาที่รับซื่อมา ทำให้มานั่งคิดว่ามันได้กำไรมากจัง คนรับซื่อของเก่าคงรวยมากๆ

        อีกกรณี คือ ได้ไปทำงานในจุดที่เป็นแหล่งรับซื่อขายขยะขนาดใหญ่ เพราะเป็นที่ทิ่งขยะของทางกรุงเทพคือเป็นที่จอดรถขยะของทางกรุงเทพ คนที่พักอาศัยอยู่แถวนั้น จึงเป็นคนทำงานเก็บขยะของทางกรุงเทพ ซึ่งมีเป็นจำนวนมาก เป็นร้อยๆครอบครับ แล้วแทบทุกครอบครับ แถวนั้นมีอาชีพค้าขายขยะ ระหว่างที่ทำงานอยู่นั้น ได้เห็นเครื่องที่ทำถุงพลาสติกให้แห้ง เป็นเครื่องขนานใหญ่ใส่ถุงพลาสติกไว้ข้างในแล้วเครื่องจะหมุนๆเพื่อทำขยะให้แห้ง ทำให้พึ่งรู้ว่าขยะถุงพลาสติกสามารถขายได้

        และได้มีโอกาสไปนั่งคุยกับพ่อค้าของเก่าหรือขยะคนหนึ่ง ซึ่งเป็นคนงานทำงานเก็บขยะให้ทางกรุงเทพ ได้เล่าให้ฟังว่าคนงานที่เก็บขยะไปกับรถขยะของทางกรุงเทพ ในวันๆจะแยกขยะที่ขายได้ เพื่อนำไปขายแล้วเอาเงินมาแบ่งกัน ได้คนละประมาณ 200-300 ต่อวัน รถขยะคันหนึ่ง มีคนทำงาน 6-7 คน รวมทั้งคนขับ ทำให้สะท้อนได้ว่าในหนึ่งวันสามารถขายขยะได้ 1000 -2000 พันบาท เป็นแบบนี้ในทุกๆคันของรถเก็บขยะของทางกรุงเทพ

        แล้วยังได้รู้อีกว่า ถุงพลาสติกสามารถขายได้ โดยมีราคาค้าขายตามคุณภาพของถุงพลาสติกอีกด้วย มีตั้งแต่ราคา กิโลละไม่กี่บาท ไปจนหลักสิบไปถึงกิโลละเป็นร้อยบาทนู้น พี่เขายังเล่าบอกว่า ขยะขายได้แทบทุกอย่าง ที่เป็นของที่มนุษย์ผลิตขึ้นมา ที่ไม่ใช่เป็นของใช้ที่มาจากธรรมชาติ เพราะของที่มนุษย์สร้างขึ้นมาสามารถนำไปแปรรูปได้แทบทุกอย่าง เช่น ถุงพลาสติกไปขายโรงงานเขานำไปอัดเป็นเม็ด นำไปแปรรูปทำนั้นนี้ได้หลายอย่าง

       หรือถ้าเคยไปเดินตลาดมืดในคืนวันเสาร์ที่คลองถม จะสามารถเห็นได้ว่ามีของเก่าหรือขยะมาขายตั้งแต่สากกระเบือยันเรือรบ มีของเก่าที่เป็นขยะที่ไม่ใช้แล้วของเจ้าของเดิม แต่มีคนนำมาขายเป็นของมือสอง จำนวนมากจริงๆ ซึ่งยังมีตลาดขายขนาดใหญ่อีกหลายที่หลายแห่งในกรุงเทพ เช่นที่สนามหลวงตอนกลางคืน     ตลาด ปัฐวิกรณ์ ตลาดนัดสวนจตุจักร ตลาดนัดติดแอร์ที่ห้างพันทิพย์ 2 แถวงามวงศ์วาน ตลาดบ้านพักรถไฟ หรือ ตลากโรงเกลือซึ่ออยู่ในต่างจังหวัดอีก ทั้งยังตลาดนัดนู้นี้นั้น อีกหลายๆแห่ง ยังมีร้านขายหนังสือมือสอง ร้ายขายอุปกรณ์ คอมโทรศัพท์ ไม้บ้านเก่า และอื่นๆ หรือแม้แต้เราขับรถไปตามท้องถนนในกรุงเทพ มันสามารถที่จะเห็นรถรับซื่อของเก่าได้เป็นระยะไปตลอดทาง

       จากประสบการณ์ที่รับรู้ มันทำให้คิดไปได้ในอีกหลายๆอย่าง ที่อยากรู้สงสัยอยากหาคำตอบอยู่อีกหลายเรื่อง ที่ข้องกับขยะการทำมาหากินของคนทำงานเก็บขยะค้าขายขยะของเก่า หรือสังคมของขยะ  

-      เรื่องแรกที่คิด คือ คิดว่ามีคนไทยที่ทำมาหากินประกอบอาชีพที่เกี่ยวข้องกับขยะกับของเก่าในประเทศไทยมีจำนวนมากเท่าไร ถ้ารวมทั้งหมด ทั้งคนรับซื่อขยะของเก่า หรือ คนเก็บคนหาซื่อของเก่า รวมถึง คนค้าขายที่เอาขยะเอาของเก่ามาขายตลาดนัดมือสองต่างๆ และรวมไปถึงพนักงานเก็บขยะของรัฐหรือเอกชน ทั้งในส่วนของ กรุงเทพ ของอบจ อบต เทศบาล แม่บ้านพนักงานทำความสะอาดเก็บขยะตามตึกตามอาคารต่างๆ ทั้งเอกชนและราชการ        

      โดยส่วนตัวคิดว่ามีเป็นจำนวนมาก  คิดแบบประมาณเอง คิดว่ามีอยู่เป็น แสนๆคน อาจประมาณ 200,000-500,000 คนเลย คือ คิดว่ามันคงมีคนที่ทำมาหากินกับเศษขยะของเก่าๆ ต่างอยู่เป็นจำนวนมาก

-     เรื่องที่สอง คิดว่ามูลค่าค้าขายเงินที่หมุนเวียนอยู่ในมือของคนที่ทำมาหากิน ที่อยู่ในวงการขยะของเก่าต่างๆ ถ้าคิดออกมาต่อหนึ่งปี มันจะเป็นจำนวนวงเงินเท่าไร คิดว่าถ้ารวมพวก ของเก่าจากพวกซากรถ คอม มือถือ อุปกรณ์ ไฟฟ้าต่างๆ ในปีหนึ่ง คงมีจำนวนเงินเป็นแสนๆล้าน เช่นเดียวกับจำนวนคน คือ คิดว่า มีเงินหมุนเวียนอยู่อาจประมาณ 200,000-500,000 ล้านบาท

-     ได้ความรู้ว่าแม้แต่ขยะของเก่าต่างๆที่มนุษย์สร้างประดิษฐ์คิดเป็นจำนวนมากนั้นมันช่วยสร้างรายได้ให้คนเป็นจำนวนมาก ในหลายๆครอบครัว คงเป็นอาชีพหลัก เป็นรายได้หลักที่เลี้ยงดูครอบครัว ส่งเสียลูกให้เรียนหนังสื่อ สงสัยเงินจากขยะของเก่าคงส่งลูกเรียนจบปริญญาไปเป็นจำนวนมาก ส่วนผู้รับซื่อเจ้าใหญ่ๆคง ส่งลูกไปเรียนเมืองนอก คงมีเป็นจำนวนมาก                                                                                                                          

      ซึ่งมันเป็นอาชีพที่รายคนในสังคมอาจมองดูว่าไม่ดี อาจถึงกับมองว่าต่ำสกปรก แต่คิดว่ารายได้คงไม่ใช้น้อยเลยในแต่ละวัน  คงจะหลายร้อยบาท หรืออาจเป็นพันบาท ของคนเก็บขยะรับซื่อขยะของเก่าต่างๆ ถ้าคิดเป็นรายได้ต่อเดือน คงเป็นหลักหมื่นบาทขึ้นไป ซึ่งเป็นเงินจำนวนมากถ้าเทียบกับคนที่มีรายได้เป็นเงินเดือนขั้นต่ำตามปกติ

-     รู้สึกว่ามีขยะของเก่าต่างๆบนโลกที่มากมาย ที่มนุษย์ผลิดขึ้นมามีการนำทรัพยากรทางธรรมชาติมาแปรรูป สร้างอุปกรณ์ สิ่งประดิษฐ์ต่างๆขึ้นมามาก ซึ่งทำให้มองได้ว่ามีสิ่งของหลายๆอย่างที่ถูกใช้อย่างสิ้นเปลือง ใช้งานได้ไม่คุ้มค่าของสิ่งของที่นำทรัพยากรของธรรมชาติชาติมาสร้างประดิษฐ์ให้มนุษย์ใช้ ทำให้กลัวว่าขยะมันจะมากเกินไป มีของเสียมากเกิดไป ในอนาคตคงมากขึ้นมากขึ้น พวกของใช้สินเปลืองต่างๆที่ใช้กันเกินความจำเป็น ซึ่งมันสิ่งของที่ย่อยสลายยากมากด้วย

-     ทำให้นึกไปถึงวิถีชีวิตดั้งเดิมตอนที่ไปอยู่ที่ภาคเหนือที่จังหวัดแม่ฮ่องสอนไปทำงานในชุมชนของชาว   ปกากะญอ ริมแม่น้ำสาระวิน ที่ยังเป็นชุมชนดั้งเดิม จากที่เคยไปอยู่ อุปกรณ์เครื่องใช้ ยังเป็นวัสดุที่ทำจากธรรมชาติ ทำจากงานไม้ แทบทุกอย่างที่เป็นอุปกรณ์เครื่องใช้ภายในบ้านต่างๆ รวมทั้งเสื้อผ้าที่ทอเอง บ้านก็ปลูกเอง ใช้มีดเล่มเดียวปลูกไม้ไผ่ได้ทั้งหลัง

       แทบไม่มีของใช้สิ้นเปลืองเลย เรียกว่าใช้จนกว่าจะพังกันไปข้างหนึ่ง แถมพังแล้วยังย่อยสลายง่ายเพราะเป็นของที่ทำจากไม้เป็นส่วนใหญ่ แล้วทุกบ้านทุกครอบครัวสามารถสร้างประดิษฐ์ได้เอง ไม่มีเป็นของมือสองมาขายต่อๆกันไป                                                                                                  

       จากความคิดที่รับรู้ในเรื่องของขยะของเก่าต่างๆ ช่วยทำให้ได้คิดว่าคงมีคนทำมาหากินอยู่ในวงการนี้เป็นจำนวนมาก และคงมีเงินหมุนเวียนเป็นจำนวนมากเช่นเดียวกัน การทำมาหากินกับขยะของเก่าสร้างมารถสร้างรายได้ดี ได้เงินเป็นจำนวนมาก แล้วยังทำให้นึกไปถึงว่ามีสิ่งประดิษฐ์ที่มนุษย์ทำขึ้นมากมาย ซึ่งใช้ได้ไม่คุ้มค่านั้น กลายเป็นของสิ้นเปลือง ทำให้กลัวว่าขยะของเก่าต่างๆจะมีมากมายบนโลกใบนี้เกินไป เลยนึกไปถึงวิถีชีวิตของกลุ่มคนวิถีชีวิตของชุมชนที่เรียกได้ว่ายังเป็นวิถีชีวิตดังเดิม หากินกับธรรมชาติข้าวของเครื่องใช้อุปกรณ์ทำมาจากวัสถุจากธรรมชาติ ที่แทบไม่มีขยะในถีวิชีวิตเลย

        ทำให้คิดไปต่อว่าต่อไปนี้จะซื่อใช้อะไรควรใช้อย่างประหยัด ควรหาของใช้ที่มาจากธรรมชาติ ย่อยสลายได้ง่าย แล้วสิ่งของเครื่องใช้อะไรที่สามารถใช้ได้อีก ให้นำไปขายหรือไปให้กับคนที่เขาต้องการนำไปใช้ หรือให้นำไปแปรรูปออกมาใช้ได้อีก หรือเวลาซื่อของใช้ต่างๆ เช่นเดียวกันอะไรที่ดูแล้วเป็นของมือสอง ที่ยังพอใช้ได้ ควรไปหาซื่อมาใช้ เพื่อไม่เป็นการสินเปลื่องทรัพยากรจากธรรมชาติมากเกินไป

คำคมสอนชีวิต จาก Anonymous                                                                                                                            “ถ้าคุณรักในใครซักคน จงปล่อยให้เขาเป็นอิสระ เพราะถ้าคู่กันแล้ว ยังไงซะเขาก็เป็นของคุณ”  “เมื่อไหร่ที่คุณรักใครสักคน จงบอกเขา บอกไปเลยดังๆ ว่า คุณรักเขามากมายแค่ไหน อย่าปล่อยจนถึงวันที่เขาไม่อยู่ให้คุณบอกรัก”   “ได้มีรักและสูญเสียมันไป ยังดีเสียกว่า ไม่รู้จักความรักเลย” “สิ่งที่สวยงามที่สุดมิอาจสัมผัสได้โดยสัมผัสทางกาย ทว่าต้องรับรู้ผ่านหัวใจ”  “ความรักคือการให้”

กลาง  ธรรมชาติ

 25/3/2554