ชะตากรรมกับกงล้อ
"นีไจรฺคจฺฉตฺยุปริ จ ทศา จกฺรเนมิกฺรเมณ"
(แยกสนธิ : นีไจสฺ คจฺฉนฺติ อุปริ จ ทศา จกฺรเนมิกฺรเมณ)
โชคชะตานั้น ย่อมขึ้นไปข้างบน และตกลงข้างล่าง เหมือนการหมุนของกงล้อฉะนั้น
ศัพท์
นีไจรฺ แปลว่า ข้างล่าง (คำนี้ไม่เปลี่ยนรูป ใช้ได้เลย)
คจฺฉติ แปลว่า ไป, เป็นกริยา ปัจจุบันกาล (present tense)
สำหรับประธานเอกพจน์ บุรุษที่ 3 ในภาษาบาลีก็เหมือนกัน
อุปริ แปลว่า ข้างบน (คำนี้ก็ไม่เปลี่ยนรูปเหมือนกัน)
จ แปลว่า และ (คำนี้ไม่เปลี่ยนรูป) ในภาษาบาลีก็เหมือนกัน
ทศา แปลว่า ชะตากรรม, เป็นคำนามเพศหญิง เอกพจน์ ทำหน้าที่ประธาน
จกฺรเนมิกฺรเมณ แปลว่า ด้วยการดำเนินไปของขอบล้อ เป็นคำสมาส จาก จกฺร (ล้อ),
เมนิ (ขอบ) และ กฺรม (การดำเนินไป)
ร้อยกรองนี้มาจากวรรณคดีเรื่อง เมฆทูต ภาคอุตรเมฆ บทที่ 49 (การพิมพ์ฉบับอื่นอาจใช้หมายเลขไม่ตรงกัน) เมื่อยักษ์ฝากข่าวไปถึงภรรยา ก็ปลอบว่า อย่าได้กลัวทุกข์ไปเลย เพราะชะตากรรม(ของสัตว์โลก)ย่อมขึ้นๆ ลงๆ เหมือนกงล้อรถ
H. H. Wilson แปล ร้อยกรองบทนี้เป็นบทกวีภาษาอังกฤษ ไพเราะน่าฟัง
Life like a wheel’s revolving orb, turns round,
Now whirled in air, now dragged along the ground.
ท่านยังเทียบกับบทกวีภาษากรีก (Consolation to Apollonius) ของพลูทาร์ค ที่มีความคิดคล้ายๆ กัน ดังนี้
The wheel of life is ever on the round,
While one part’s up, the other’s on the ground.
The wheel of life is evr on the round,
While one part’s up, the other’s on the ground.
ความเห็น (4)
สวัสดีค่ะ
เรียนภาษาสันสกฤตจากสุภาษิตนี่ดีนะคะ เพราะสั้น ๆ ง่าย ๆ และได้ข้อคิดดีอีกด้วย
"นีไจรฺคจฺฉตฺยุปริ จ ทศา จกฺรเนมิกฺรเมณ"
โชคชะตานั้น ย่อมขึ้นไปข้างบน และตกลงข้างล่าง เหมือนการหมุนของกงล้อฉะนั้น
Life like a wheel’s revolving orb, turns round,
Now whirled in air, now dragged along the ground.
หากไม่แปลโดยยึดคำศัพท์อย่างเคร่งครัด และดูจากศัพท์ภาษาอังกฤษ จะแปลแบบตามใจและนอกครูว่า...
"ชีวิต(โชคชะตา) นั้นก็เฉกเช่นเดียวกับกงล้อที่ย่อมหมุนเวียนขึ้นลงแปรเปลี่ยนไปอยู่เสมอ"
ขอบคุณค่ะ
(^__^)
สวัสดีครับ 
คนไม่มีราก
พยายามคัดที่สั้นๆ มาครับ เทียบศัพท์ได้สะดวกด้วย
แปลได้ไำพเราะ เข้าใจง่ายครับ ;)
สวัสดีค่ะ
กลับมาอ่านอีกครั้งคราวนี้เลยรู้สึกผิดเล็ก ๆ ค่ะ ที่ทำอวดรู้แปลสุภาษิตนี้
ความจริงไม่ใช่ว่าอาจารย์จะแปลให้สละสลวยกว่านี้ไม่ได้ แต่ที่แปลตามศัพท์เพื่อวัตถุประสงค์ให้เกิดการเรียนรู้ "ศัพท์" ไม่ใช่เพื่อ "รสทางวรรณกรรม"
ได้เรียนรู้ว่าหากไม่ทำความเข้าใจกับ "เป้าหมาย/วัตถุประสงค์" ของการเรียนรู้แล้ว เราก็จะหลงทางได้ง่าย ๆ
ขออภัยอาจารย์และขอบคุณมากนะคะ ที่สอนทั้งเรื่องศัพท์และการเรียนรู้
(^__^)
สวัสดีค่ะ ไม่พบกันเสียนาน ขอบคุณที่แวะไปเยี่ยมให้กำลังใจ เป็นหนุ่มโบราณชอบดื่มน้ำมะตูมหรือคะ ^____^
ได้เรียนรู้ภาษาและได้ข้อคิดด้วยนะคะ การเข้าใจว่า อย่าได้กลัวทุกข์ไปเลย เพราะชะตากรรม(ของสัตว์โลก)ย่อมขึ้นๆ ลงๆ เหมือนกงล้อรถ ทำให้เราไม่จมเศร้าอยู่กับโชคชะตาที่ทำให้เราเผชิญทุกข์ ชีวิตมีอุปสรรค และในขณะเดียวกันก็ไม่หลงติดสุขเมื่อชีวิตอยู่ในช่วงรุ่งโรจน์ ไม่มีอะไรอยู่คงที่แต่หมุนเวียนเปลี่ยนไปตามเหตุปัจจัย เป็นเช่นนี้ตราบเท่าที่กงล้อยังคงหมุนอยู่
ปีนี้มะม่วงที่บ้านดกมากมั้ยคะ
ไม่ได้ทักทายกับคุณคนไม่มีรากนานเช่นกัน ถือโอกาสส่งยิ้มมาให้ ณ ที่นี้ เดี๋ยวจะตามไปทักถึงบ้านค่ะ