สหกรณ์ที่ข้าพเจ้าคาดหวัง

ความคาดหวังต่อสหกรณ์ที่ข้าพเจ้าเป็นเจ้าของ

สหกรณ์ที่ข้าพเจ้าคาดหวัง

สหกรณ์เป็นเสือนอนกิน เรามักจะได้ยินสำนวนนี้อยู่บ่อย ๆ เมื่อมีการสนทนากันถึงเรื่อง สหกรณ์ออมทรัพย์ เลยทำให้ ข้าพเจ้าเข้าเป็นสมาชิกช้ากว่าปกติ ทั้งที่ เข้ารับราชการเมื่อปี พ .ศ.2521 แต่เป็นสมาชิกสหกรณ์ เมื่อปี พ .ศ.2523 เพราะมัวแต่จะหาคำตอบว่าทำไม สหกรณ์จึงเป็นเสือนอนกิน มีหลายคน คิดเช่นนี้ก็เพราะว่า สหกรณ์มัดมือชกหักเงินเดือน ณ ที่จ่าย เป็นค่าหุ้น แล้วเอาเงินเหล่านั้น ของบรรดาสมาชิกมาให้สมาชิกกู้ยืม เมื่อถึงเวลาชำระคืนก็หักเงินเดือนเช่นกัน สหกรณ์ไม่ต้องลงทุนอะไรเลยนอนคอยกินดอกเบี้ยจากสมาชิกโอกาสขาดทุนแทบไม่มี จนวันหนึ่งได้พบกับหัวหน้างานผู้ใจดี ได้พูดกับ ข้าพเจ้าว่า คนที่ไม่เคยเป็นแม่ คนที่ไม่เคยคลอดบุตร จะรู้ซึ้งถึงความลำบาก ความทุกทรมานจากการอุ้มท้อง ความเจ็บปวด เมื่อถึงวันคลอดบุตร และความรักของแม่ที่มีต่อลูก นั้นคงเป็นไปไม่ได้ ถ้าสิ่งเหล่าไม่ได้เกิดกับตัวเอง ในฐานะเราเป็นนักสหกรณ์จะเข้าใจเรื่องสหกรณ์ได้ลึกซึ้งเราต้องเป็นสมาชิกสหกรณ์ด้วยประสบการณ์ของตนเอง ไม่ใช่อ่านตำราอย่างเดียว หรือเชื่อตามคำที่ผู้อื่นบอกเล่า ข้าพเจ้าจึงตัดสินใจสมัครเข้าเป็นสมาชิก และใช้บริการของสหกรณ์ตลอดมา ถึงแม้ว่า จะได้ลาออกจากราชการแล้วก็ตาม แต่ก็ยังคงเป็นสมาชิกสหกรณ์มาถึง ทุกวันนี้ และทำให้ข้าพเจ้าเห็นถึงความสำคัญของสหกรณ์ต่อวิถีชีวิตมีบทบาทในการยกฐานะทางเศรษฐกิจและพัฒนาคุณภาพชีวิตมนุษย์อย่างมากมาย และสหกรณ์ก็ไม่ได้เป็นเสือนอนกินดังที่ใคร ๆ กล่าวหา จากปร ะสบการณ์ตรงข้าพเจ้าคิดว่าสหกรณ์คือ ต้นไม้กินใบไม้ ด้วยเหตุผลตามธรรมชาติที่ว่า ต้นไม้ในป่่่าต่างเจริญเติบโตงอกงาม มีลำต้นใหญ่โต แผ่กิ่งก้านสาขาร่มเย็นรวมกันเป็นผืนป่า และเป็นแหล่งต้นกำเนิดของแม่น้ำหลายสายที่หล่อเลี้ยงชีวิตมนุษย์ ไ ม่มีใครไปใส่ปุ๋ยรดน้ำแต่ประการใด ต้นไม้ทุกต้นที่เติบโต ขึ้นเพราะกินใบของตนเองและใบของต้นไม้อื่นที่ล่วงหล่นลงทับถมจนย่อยสลายเน่าเปื่อยกลายเป็นปุ๋ย และถูกรากดูดกลับขึ้นไปเป็นอาหารเลี้ยงลำต้น ทำให้ต้นไม้เจริญเติบโตยืนตระง่านท้าแดดลมอยู่ได้ด้วยการกินใบของมันเองทั้งสิ้น เช่นเดียวกับสหกรณ์ออมทรัพย์ของเราการที่เปรียบเสมือนผืนป่าที่ประกอบไปด้วยมวลสมาชิกที่เปรียบเสมือนต้นไม้ที่กำลังเจริญเติบโตได้ก็เพราะเงินของสมาชิกเองและเงินของเพื่อนสมาชิกที่ร่วมกันสะสมไว้ในสหกรณ์ ทั้งในรูปเงินค่าหุ้นและเงินฝาก แล้วนำมาผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนให้กู้ยืมไปใช้เพื่อประโยชน์ตนและครอบครัว จนทำให้เรามีฐานะ มั่นคงมากขึ้นเป็นการช่วยตนเอง ในขณะเดียวกันเงินในสหกรณ์ก็ยังช่วยให้เพื่อนสมาชิกคนอื่น ๆ ได้ใช้ประโยชน์ร่วมกัน เป็นการช่วยเหลือ ซึ่งกันและกันตามอุดมการณ์สหกรณ์ส่งผลให้สมาชิกมีฐานะทางเศรษฐกิจที่ดีขึ้นก็จากเงินของสมาชิกแต่ละคน ที่สะสมร่วมกัน ประโยชน์และคุณค่าที่ได้รับมากมายจากการเป็นสมาชิกสหกรณ์สหกรณ์ข้าพเจ้ากู้เงินจากสหกรณ์หลายครั้งด้วยวัตถุประสงค์ที่แตกต่างกัน คือครั้งแรกได้กู้ยืมไปเพื่อปลดเปลื้องภาระหนิ้สินของพ่อแม่ ที่เป็นหนี้กับนายทุนเงินกู้นอกระบบที่เรียกเก็บอัตราดอกเบี้ยอย่างไม่เป็นธรรม เพื่อแบ่งเบาภาระทุกข์และ เป็นการทดแทนพระคุณท่านทั้งสอง และต่อมาก็กู้ไปเพื่อเป็นค่าใช้จ่ายในงานแต่งงานสร้างครอบครัวใหม่ กู้ไปเพื่อสร้างบ้านให้ พ่อและแม่ใช้เป็นที่อยู่อาศัย กู้เพื่อลงทุนในการประกอบธุรกิจส่วนตัวของครอบครัวเป็นธุรกิจขนาดเล็ก แต่ก็สามารถสร้างรายได้เลี้ยงครอบครัวได้ในปัจจุบัน กู้เพื่อซื้อรถยนต์กระบะเพื่อใช้ขนส่งสินค้าที่ผลิตเองไปขายและใช้เป็นยานพาหนะของครอบครัว กู้ไปเพื่อซื้อบ้านที่อยู่อาศัย เป็นของตนเอง และกู้เพื่อต่อเติมบ้านเมื่อลูก ๆ โตเป็นผู้ใหญ่ และได้มีห้องเป็นส่วนตนของลูก ๆ สิ่งเหล่านี้ข้าพเจ้าได้มาจากสหกรณ์ทั้งสิ้น แต่ก็ยังมีอีกหลายประการที่ยังต้องการจากสหกรณ์ และอยากให้สหกรณ์นี้ดำรงอยู่ต่อไป จึงทำให้ข้าพเจ้า มีความคาดหวัง ต่อสหกรณ์อีกมากมายในเรื่องต่าง ๆ ดัง ต่อไปนี้

ด้านสวัสดิการและการพัฒนาคุณภาพชีวิตสมาชิกและครอบครัว อยากให้สหกรณ์ สนับสนุนกิจกรรม ที่ทำให้ครอบครัวสมาชิกอบอุ่น ไม่หย่าล้างอยู่ด้วยกันอย่างร่มเย็น ตลอดถึงเรื่องการสนับสนุนทุนการศึกษาให้หลากหลายรูปแบบนอกเหนือจากการให้ ทุนเรียนดีและอยากจน ควรมีการให้ทุนทั่วไปแก่สมาชิกที่ให้ความร่วมมือกับสหกรณ์เป็นอย่างดี เช่น การให้ทุน การศึกษาเล่าเรียน โดยให้สิทธิ์กับสมาชิกที่มาประชุมจับฉลากเพื่อรับทุนการศึกษาบุตร ในวันที่มาประชุมใหญ่สามัญประจำปี โดยไม่ต้องมีหลักเกณฑ์ว่าบุตรของสมาชิก จะเรียนดีหรือไม่ นอกจากนี้หากเป็นไปได้สหกรณ์ควรมีกองทุนส่งเสริมการศึกษาให้บุตรสมาชิกที่เรียนดีได้ศึกษาต่อทั้งในและต่างประเทศในสาขาวิชาสหกรณ์ สาขาวิชาที่เกี่ยวข้องกับการสหกรณ์ โดยการเปิดสอบแข่งขันและให้ทุนการศึกษาจนจบหลักสูตร ตั้งแต่ระดับปริญญาตรี ปริญญาโท และปริญญาเอก เพื่อเป็นการผลิตบุคลากรทางสหกรณ์ด้วยอีกทางหนึ่ง โดยสหกรณ์ตั้งกองทุนสวัสดิการเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตสมาชิกและครอบครัว ด้วยการจัดสรรเงินจากกำไรสุทธิประจำปีของสหกรณ์ไม่น้อย กว่าร้อยละ 10 สะสมเข้ากองทุนและเงินกองทุนนี้ให้ใช้ได้เฉพาะดอกผลของเงินกองทุนเท่านั้น เช่นเดียวกับการจัดสรรสะสมเป็นเงินสำรองของสหกรณ์ เนื่องจากเงินสำรองเป็นหลักประ กันให้องค์กรของสหกรณ์มั่นคง แ ต่เงินกองทุนสวัสดิการนี้จะเป็นหลักประกันให้สมาชิกและครอบครัวมีความมั่นคง และเมื่อกองทุนนี้สะสมมากขึ้นก็จะะสามารถขยายกิจกรรมได้ อีกมากมายในอนาคตเช่น การช่วยเหลือในกรณี ที่สมาชิกและบุคคลในครอบครัว ประสบอุบัติเหตุ ภัยพิบัติ ที่ทำให้ทรัพย์สินเสียหายหรือสูญหาย รวมไปถึง การเสียชีวิต

สวัสดิการสำหรับยามแก่เฒ่าอยากให้สหกรณ์จัดกิจกรรมเสริมให้กับสมาชิกผู้ที่สูงอายุทางด้าน สุข ภาพอนามัย เช่น จัดให้มีโครงการให้ความรู้เพื่อสุขภาพ การตรวจสุขภาพ และโครงการการท่องเที่ยวสำหรับผู้สูงอายุ เพื่อพักผ่อน หย่อนใจปีละครั้งเป็นอย่างน้อย หรือโครงการอื่นใด ที่สมาชิก เห็นว่าเป็นประโยชน์และได้นำเสนอต่อสหกรณ์

ด้านการศึกษาอบรม ข้อมูลและข่าวสาร อยากให้สหกรณ์ดำเนินการในหลาย ๆ กิจกรรม ที่

นอกเหนือจากการจัดประชุมพบปะสมาชิกตามภาคต่างๆ หรือการประชุมใหญ่ การแจ้งข้อมูลข่าวสารผ่านทางจดหมายข่าว และทางเวปไซท์ของสหกรณ์ อยากให้สหกรณ์ มีนิตยสารรายเดือน หรือราย 2 เดือน ที่เป็นเอกลักษณ์ของสหกรณ์ จ ัดทำโดยทีมงานมืออาชีพ มีคอลัม น์ต่าง ๆ ที่เป็นประโยชน์กับสมาชิก เช่น ความรู้เรื่องสหกรณ์สุขภาพอนามัย ศิลปะ การแนะนำอาชีพทำมาหากิน ข่าวและนวัตกรรมที่ทันสมัย ให้สมาชิกและครอบครัวได้อ่าน โดยการให้สมัครเป็นสมาชิกนิตยสารดังกล่าว และอยากให้สหกรณ์เป็นแหล่งเรียนรู้ มีห้องสมุดที่มีสื่อ หนังสือตำรา วีซีดี เทป โทรทัศน์ หนังสือพิมพ์ วารสาร ที่เกี่ยวกับการสหกรณ์ การทำมาหากิน ให้สมาชิกได้ศึกษา สหกรณ์ควรมีคอมพิวเตอร์ไว้บริการสมาชิกบ้าง จะได้ค้นคว้าหาความรู้จากอินเตอร์เน็ต ในยามที่สมาชิกมาที่สหกรณ์ หรือเรียกใช้ข้อมูลที่จำเป็น มิใช่มีไว้ใช้แต่เฉพาะพนักงานเท่านั้น

ด้านบุคลากรของสหกรณ์ อยากให้สหกรณ์พัฒนาพนักงานสหกรณ์ ให้เป็นผู้แสวงหาความรู้อยู่เสมอ เพื่อกระตุ้นการทำงานและ สร้างขวัญกำลังใจในการให้บริการที่ดีแก่สมาชิก จัดให้มีโครงการเสริมคุณธรรมในการทำงานให้กับพนักงานสหกรณ์ เพื่อให้พนักงานเกิดความรักในองค์กร อยู่ในวินัย ข้าพเจ้าไม่อยากเห็นการทุจริตเกิดขึ้นในสหกรณ์หรือเรื่องเสื่อมเสียต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้จากการประพฤติตนของพนักงานสหกรณ์ เช่น กรณีชู้สาว การมีคู่ครองมากกว่าหนึ่งคนควรละเว้นโดยเด็ดขาด การกู้ยืมเงินจากสมาชิก หรือยืมมือกู้ ถือเป็นการเบียดเบียน เสียความเที่ยงธรรม การหาผลประโยชน์จากสมาชิกหรือทำมาหากินร่วมกับสมาชิก ตัวอย่างเช่นการโฆษณาชวนเชื่อหรือโน้มน้าว ให้สมาชิกสมัครเป็นตัวแทนหรือเป็นสมาชิกให้กับบริษัทขายตรง ในทีมงานของพนักงาน สหกรณ์ เป็นต้น หรือแม้กระทั่งนิสัยส่วนตัวที่ชอบหลับหรือมีอาการมึนเมาในที่ทำงาน ย่อมมีผลให้สมาชิกที่มาติดต่อดูหมิ่นเหยียดห ยามได้ นอกจากการพัฒนาทรัพยากรบุคคลดังที่กล่าวมาแล้ว สหกรณ์ควรจัดให้พนักงานได้มีการศึกษาเล่าเรียนเพิ่มเติม ในสถาบันการศึกษา เพื่อเพิ่มคุณวุฒิและความรู้ ตลอดจนให้ทุนไปศึกษาดูงานต่างประเทศ โดยการจัดให้มีเงินทุนสนับสนุนเพื่อการนี้

ในส่วนของคณะกรรมการดำเนินการสหกรณ์ ข้าพเจ้าอยากเห็นการทำงานในรูปแบบผู้อาสาสมัครเข้ามาทำงานให้สหกรณ์อย่างผู้มีอุดมการณ์ มิใช่ เข้ามาทำงานเพื่อหวังผลประโยชน์หรืออามิสสินจ้าง ไม่ยอมแลกความถูกต้องด้วยผลประโยชน์ใดๆตั้งใจทุ่มเทศึกษา เข้าใจ เข้าถึง และพัฒนา สหกรณ์อย่างซื่อสัตย์สุจริตทุ่มเทให้กับสหกรณ์และยึดผลประโยชน์ของสมาชิกส่วนรวมเป็นที่ตั้ง และสร้างชื่อเสียง ภาพลักษณ์ที่ดี เพื่อ ทำให้สมาชิกเกิดความศรัทธาสหกรณ์ให้มากที่สุด

การค้ำประกันเงินกู้ยืม ข้าพเจ้าอยากให้สหกรณ์ตั้งกฎกติกาบังคับให้สมาชิกที่มีหนี้เงินกู้จำนวนมาก ทำประกันหนี้ ด้วยเนื่องจากการค้ำประกันหนี้ของเพื่อนสมาชิกด้วยกัน ตามสภาพความเป็นจริงแล้ว ผู้ค้ำไม่ได้ค้ำประกันว่าผู้กู้จะไม่ตาย แต่ค้ำประกันว่า ผู้กู้จะชำระหนี้สินเมื่อถึงกำหนด สหกรณ์จึงควรให้ผู้กู้ทำประกันหนี้ไว้ด้วยเพื่อเป็นการกระจายความเสี่ยงในความรับผิดชอบในกรณีผู้กู้เสียชีวิต เพราะหากเกิดความผิดพลาดผู้ค้ำประกันจะได้ไม่ต้อง ตกระกำซ้ำสอง เพราะผู้ค้ำประกันเองก็เป็นผู้กู้ในเวลาเดียวกัน

การตั้งสำนักงานตัวแทนหรือสาขาย่อย เพื่อให้การบริการสมาชิกได้อย่างทั่วถึงและเป็นการกระจายอำนาจ ให้สมาชิกเข้ามามีส่วนร่วม ในกิจกรรมและการดำเนินการของสหกรณ์ โดยการสร้างสำนักงานตัวแทนขนาดเล็ก ๆ เน้นการประหยัด แต่มีประสิทธิภาพ ตัวอย่างเช่น ธนาคาร ต่าง ๆ มีสำนักงานเล็ก ๆ ขนาดคูหาเดียวไว้ บริการลูกค้าตามชุมชนหรือศูนย์การค้า เป็นต้น สำนักงานตัวแทนสาขามีไว้เป็นศูนย์ประสานงาน ระหว่างสหกรณ์สำนักงานใหญ่กับสมาชิกในภูมิภาค และคอยให้คำแนะนำ รวมถึงการจัดกิจกรรมต่าง ๆ ของสหกรณ์ให้กับสมาชิกในภูมิภาค และให้จัดจ้างพนักงานประจำสำนักงานตัวแทน ที่เป็นบุตรหลานสมาชิก เป็นการสร้างงานให้กับบุตรหลานสมาชิกที่ยังไม่มีงานทำอีกด้วย

การระดมทุน ของสหกรณ์นอกจากการสะสมเป็นเงินค่าหุ้นรายเดือน และเงินฝากประเภทต่าง ๆ แล้ว สหกรณ์ควรจะจัดทำ โครงการสะสมเงินคนละร้อยไว้ใช้สอยในอนาคต เช่นเดียวกับที่เราส่งเสริมให้ สมาชิกสหกรณ์การเกษตรจัดทำโครงการสัจจะออมทรัพย์ ส่งเสริมให้มีการสะสมเงินอย่างเป็นระบบ มี จำนวนเงินฝากเท่า ๆ กัน ทุกเดือน มีการ กำหนด ระยะเวลาถอนคืนที่แน่นอนโดยสมาชิก และให้ค่าตอบแทนสูงกว่าเงินฝากอื่น ๆ

โดยมุ่งเน้นที่บัญชีเงินฝากขนาดย่อมจำนวนมาก เพื่อส่งเสริมการออมแก่สมาชิกสหกรณ์ที่เป็นข้าราชการชั้นผู้น้อย และช่วย ถ่วงดุลกับบัญชีที่มียอดเงินเงินฝากจำนวนมาก แต่มีผู้ฝากจำนวนน้อย ซึ่งอาจมีอิทธิพล ต่อการบริหารงานของคณะกรรมการดำเนินการได้อีกทางหนึ่ง

สุดท้ายแห่งความคาดหวัง เนื่องจาก สหกรณ์เกิดจากแนวคิดมนุษย์นิยม ใช้หลักมนุษยธรรมในการทำธุรกิจ มีมูลเหตุจากคนเราเกิดความขัดแย้งกันในเรื่องของระบบเศรษฐกิจ คือระหว่างเศรษฐกิจทุนนิยมกับสังคมนิยม จึงทำให้ นักสหกรณ์ทั้งหลายในโลกนี้คิดระบบสหกรณ์ขึ้นมา เพื่อหาความเป็นกลางทางเศรษฐกิจและเป็นเศรษฐกิจทางเลือกให้กับมนุษย์โลก ที่ผ่านมา ประเทศไทยได้ใช้ระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยม จึงทำให้คนไทยถูกระบบทุนนิยมฝังหัวในเรื่องของผลประโยชน์ มาตั้งแต่วัยเยาว์ ตามทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ของอดัม สมิธ คือเมื่อทุกคนมีรายได้ มีเศรษฐกิจดีสังคมก็จะดีไปด้วย และ ผนวกกับทฤษฎีของชาร์ลดาวิน ที่กล่าวไว้ว่า ผู้ชนะเท่านั้นที่อยู่รอดและรวมถึงการใช้กฎป่า คือ การแข่งขัน แก่งแย่ง ชิงดี เพื่อความอยู่รอด เอารัดเอาเปรียบมองแต่ผลประ โยชน์ทางวัตถุนิยมเป็นที่ตั้ง เช่น การสร้างกำไรสูงสุดในการทำธุรกิจ การสะสมทรัพย์สมบัติ เป็น ของตัวเอง จนขาดจิตสำนึก ของความเป็นมนุษย์ (ผู้มีใจสูง) คุณธรรมเสื่อมถอย สังคมจึงมีความอ่อนแอทางวัฒนธรรม ทำให้สังคมมีปัญหาวุ่นวาย เดือดร้อนขึ้นแทบจะทั่วโลก สหกรณ์เป็นระบบเศรษฐกิจรูปหนึ่งที่ถูกคิดขึ้นมาให้แตกต่างจาก ระบบทุนนิยม โดยมีหลักการสหกรณ์ 7 ประการเป็นแนวทางปฏิบัติ คือเป็นเศรษฐกิจที่คำนึงถึง " มนุษยธรรม" ใช้ทฤษฎีมนุษย์นิยม มองมนุษย์สำคัญกว่าเงินหรือวัตถุ ใช้ความร่วมมือและ การแบ่งปัน มากกว่าการแข่งขัน และมีลักษณะการทำธุรกิจแบบ CSR (Corporate Social Responsibility ) คือ มีความใส่ใจต่อชุมชน รับผิดชอบต่อสังคม ข้าพเจ้าไม่อยากเห็นสหกรณ์ ดำเนินธุรกิจที่เป็นไปใช้เพื่อแสวงหาผลประโยชน์มาแบ่งปันกันในหมู่สมาชิก มองตัวเลขของผลกำไรที่เป็นตัวเงินและวัตถุนิยมเป็นที่ตั้งอย่างธุรกิจทุนนิยม ข้าพเจ้า คาดหวัง ให้สหกรณ์เป็น “สหกรณ์คุณธรรม” ทำธุรกิจเพื่อพัฒนามนุษย์ ใช้หลัก มนุษยธรรม เอาใจใส่ต่อชุมชน เคารพใน วัฒนธรรมทางสังคมและน้อมนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของ พระบาท สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มาเป็นแนวทางในการดำเนินงาน และอยากเห็นสหกรณ์เป็นเศรษฐกิจสายกลางทางเลือกในการยกฐานะทางเศรษฐกิจและช่วยพัฒนาคุณภาพชีวิตของพี่น้องประชาชนคนไทย ให้ดีขึ้นมากว่านี้และมีความเป็นธรรม ลดความเลื่อมล้ำได้ทั้งทางเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม ได้อย่างแท้จริง

********************************************

หนังสืออ้างอิง

วิทยากร เชียงกูล. (25 50).หยุดวิกฤติซ้ำซากด้วยระบบสหกรณ์. กรุงเทพมหานคร : บ้านพระอาทิตย์.

สด กูรมะโรหิต .(2519).สหกรณ์ทางรอดทางเดียวของไทย.กรุงเทพมหานคร: เรืองศิลป์

ไสว บุญมา .(2552).มองเมืองไทย จากสิบปีของการใช้หนี้แผ่นดิน .กรุงเทพมหานคร:

ประสิทธิ์สเตชั่นเนอรี่และการพิมพ์ .