คำถามคุณติ๋ว : Key Words ของสัมพันธภาพระหว่าง “การจัดการประชากร” “สังคมพหุวัฒนธรรม” และ “สิทธิมนุษยชน”

และแล้ว เวลา ๒ ทุ่ม หนึ่งนาที สองวินาที คุณติ๋ว ศันศนีย์ นาคพงษ์ ก็อีเมลล์ตั้งคำถามมายัง อ.แหวว สั้นๆ ว่า “อาจารย์แหววคะ มีเส้นแบ่งระหว่างการจัดการประชากร กับ สิทธิมนุษยชน และวัฒนธรรม(หลักศาสนา) อย่างไรคะ ติ๋วค่ะ”

ตื่นมาวันนี้ (๑๐ ตุลาคม พ.ศ.๒๕๕๓) คุณสานิตย์ส่งข่าวหนึ่งมาให้มวลมิตรได้อ่าน ข่าวนี้เป็นเรื่อง “กลุ่มคาทอลิกแคนาดาอนุญาตสตรีเป็นบาทหลวง-เมิน “วาติกัน” ขับออกจากศาสนา”

อ.แหววอ่านข่าวนี้แล้ว นึกออกเลยว่า ข่าวนี้จะเป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของงานจัดการประชากรในยุคที่สังคมโลกมีลักษณะพหุวัฒนธรรมอย่างชัดเจน การยอมรับในเสรีภาพในการนับถือศาสนาคริสต์ของสังคมแคนาดาน่าจะเป็น “แรงบันดาลใจ” สำหรับนักศึกษา สสสส.๒ ซึ่งกำลังศึกษาเรื่อง “ความขัดแย้งของการจัดการประชากรในสังคมพหุวัฒนธรรม” อ.แหววจึง fwd อีเมลล์ข่าวนี้ออกไปยังนักศึกษา สสสส.๒ โดยให้หัวข้อว่า “กลุ่มคาทอลิกแคนาดาอนุญาตสตรีเป็นบาทหลวง – เป็นรูปแบบหนึ่งของการจัดการประชาคมในสังคมพหุวัฒนธรรมที่น่าสนใจนะคะ”

และแล้ว เวลา ๒ ทุ่ม หนึ่งนาที สองวินาที คุณติ๋ว ศันศนีย์ นาคพงษ์ ก็อีเมลล์ตั้งคำถามมายัง อ.แหวว สั้นๆ ว่า “อาจารย์แหววคะ มีเส้นแบ่งระหว่างการจัดการประชากร กับ สิทธิมนุษยชน และวัฒนธรรม(หลักศาสนา) อย่างไรคะ ติ๋วค่ะ”

และนี่ก็คือ คำตอบของ อ.แหวว

ติ๋วคะ

ขอตอบคำถามแบบง่ายๆ อย่างนี้ค่ะ

บนพื้นฐานที่ "รัฐ" มีอำนาจอธิปไตยเหนือ "ดินแดน" และ "ประชากร" ดังนั้น รัฐจึงต้องจัดการทั้ง "ดินแดน" และ "ประชากร"
การจัดการดินแดน ในหลักสูตรของ สสสส. ก็คือ งานที่นักศึกษาจะต้องศึกษาภายใต้กลุ่มวิชาที่ดูแลโดย อ.สุนีค่ะ กล่าวคือ จะจัดการอย่างไรกับดินแดน และองค์ประกอบต่างๆ ของดินแดน อาทิ น้ำ ป่า ทรัพยากร
การจัดการประชากร ในหลักสูตรของ สสสส. ก็คือ งานที่นักศึกษาจะต้องศึกษาภายใต้กลุ่มวิชาที่ดูแลโดย อ.แหวว กล่าวคือ จะจัดการอย่างไรกับคนในสภาวะต่างๆ ที่เข้ามาเกาะเกี่ยวกับดินแดนของรัฐ
แนวคิดในการจัดการคนมีหลายแนวคิดค่ะ
- ในทางกฎหมายแท้ ให้ความสำคัญกับสัญชาติและภูมิลำเนา (ในคณะนิติศาสตร์ เราเรียนในวิชากฎหมายระหว่างประเทศแผนกคดีบุคคล)
- ในทางรัฐศาสตร์หรือกฎหมายระหว่างประเทศแผนกคดีเมือง ให้ความสำคัญกับความเป็นพลเมือง (Citizenship) หรือในยุคหลังๆ พูดกันมากถึงความเป็นมนุษย์ ด้วยอิทธิพลของแนวคิดเรื่องสิทธิมนุษยชนที่พัฒนาขึ้นโดยปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน
- ในทางเศรษฐศาสตร์ โดยเฉพาะทุนนิยม ให้ความสำคัญกับเจ้าของทุน ปัจจัยการผลิต ดังนั้น การนิยามคนว่า "นักลงทุน" "คนงาน" "ผู้ประกอบการ" จึงได้เกิดขึ้นเพื่อจำแนกคนใน "กฎหมายเศรษฐกิจ"
- ในทางสันติศึกษา ซึ่งเป็นศาสตร์ที่เกิดขึ้นเพื่อจัดการความขัดแย้งในสังคมพหุวัฒนธรรม จึงพยายามเอาแนวคิด "บวก" ในทุกศาสตร์ที่แยกกันอยู่ มาผสมผสานให้เกิดประสิทธิภาพในการจัดการข้อพิพาทของคนในสังคมพหุวัฒนธรรม เรื่องของความต่างศาสนามักเป็นสาเหตุของข้อพิพาทในหลายภูมิภาคของโลก แต่ก็มีความเชื่อว่า การยอมรับ "เสรีภาพทางศาสนา" จะเป็นกลไกที่จะทำให้ความต่างศาสนาเป็นเรื่องบวกต่อกัน มิใช่ความขัดแย้งของคนในสังคมพหุวัฒนธรรมอีกต่อไป
  - ถ้าเราประสานงานได้ ที่อุดร จะพากลุ่ม ๔ ไปคุยกับคนไทยเชื้อสายเวียดนามที่นับถือศาสนาคริสต์ค่ะ
  - ถ้าเป็นไปได้ ที่ตาก จะพากลุ่ม ๔ ไปคุยกับชาวบ้านที่ปูแป้ ซึ่งเป็นหมู่บ้านของคนไทยเชื้อสายกะเหรี่ยงที่นับถือพุทธบ้างคริสต์บ้าง มีทั้งโบสถ์คริสต์และวัดพุทธ และพระในสองศาสนาก็ทำกิจกรรมเพื่อชุมชนร่วมกัน
  - วันที่ ๒๒ ตุลาคม พ.ศ.๒๕๕๓ ซึ่งท่านอาจารย์ประเวศมาบรรยาย การผสมผสานความคิดในเรื่องการจัดการ "คน" บน "ดินแดน" ที่นำไปสู่ "สังคมสันติสุข" ก็คงชัดขึ้นค่ะ
  - ก็อย่างที่คุณติ๋ว เห็น "Key Words" ล่ะค่ะ คำว่า "จัดการประชากร" จึงเป็นคำที่ต้องคิดให้ "บวก" ให้ได้ค่ะ และสถานการณ์ "บวก" นั้น จะเป็นไปได้ใน "สังคมพหุวัฒนธรรม" ก็คือ การยอมรับในสิทธิมนุษยชน โดยเฉพาะการยอมรับใน "ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ (Human Dignity)"
  - ขอบคุณสำหรับคำถามที่งดงามและลึกซึ้งนี้ค่ะ