โอกาสดีดี ที่ได้รู้จักการจัดการคลังปัญญา
สำนักวิทยบริการ มหาวิทยาลัยขอนแก่น มีแผนพัฒนาคลังปัญญาของมหาวิทยาลัย (KKUIR) มาตั้งแต่ปีงบประมาณ 2552 แล้ว และวันนี้ก็เป็นการถ่ายทอดความรู้ให้ End User ที่เป็นตัวแทนของแต่ละกลุ่มภารกิจ เพื่อให้ทราบว่า การบริหารจัดการคลังปัญญานั้นมีแนวทางอย่างไร และคลังปัญญาจะสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับสำนักวิทยบริการ และมหาวิทยาลัยขอนแก่นได้อย่างไร
วิทยากรวันนี้คือ คุณบดินทร์ ยางสุราช จากศูนย์บรรณสารและสื่อการศึกษา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสารสนเทศ
พูดง่ายๆ คลังปัญญา นั้นหมายถึง ที่เก็บรวบรวมข้อมูล ความรู้ที่หน่วยงานนั้นเป็นเจ้าของ เช่น บทความวิชาการ เอกสารประกอบการเรียนการสอน ตำรา สไลด์ประกอบการเรียนการสอน โปสเตอร์แสดงผลงาน ภาพเหตุการณ์ วีดิทัศน์ เทปบรรยาย เป็นต้น
ตอนนี้โปรแกรมที่ใช้จัดการคลังปัญญาที่นิยมใช้กันแพร่หลายคือ Dspace ซึ่งเป็น Free Access ทั้งนี้ เพราะเจ้าโปรแกรมนี้เจ้าของผลงานสามารถส่งผลงานเข้าคลังได้ด้วยตนเอง ผู้ใช้สามารถสืบค้นข้อมูลได้จากทุกคลังข้อมูลที่ใช้โปรแกรม Dspace ในการจัดเก็บ และมีระบบ WorkFlow ที่เหมาะสม
รูปแบบการลงรายการ ใช้ Doblin Core Metadata ซึ่งจากประสบการณ์ของวิทยากรที่สร้างคลังปัญญาที่ มทส. และ KKUIR กำหนดใช้เขตข้อมูลที่จำเป็นในการสร้างคลังปัญญาไว้ 15 เขตข้อมูล (Elements) ได้แก่
Contributor (ผู้รับผิดชอบ) E-mail (อีเมล์ของเจ้าของผลงาน)
Title (ชื่อเรื่อง) Subject (หัวเรื่อง)
Description (คำบรรยายลักษณะของผลงาน) Publisher (ผู้รับผิดชอบในการจัดทรัพยากรให้อยู่ในรูปปัจจุบัน เช่น คณะวิชา หน่วยงานผู้ให้ทุน)
Identifier (รหัสทรัพยากร รวมถึง ISBN, ISSN,URL, DOI)
Date (ปีที่ผลิตทรัพยากร ลงในรูปแบบ YYYY-MM-DD)
Type (ประเภทของทรัพยากร) Language (ภาษาของเนื้อหา)
Relation (รายการที่มีความสัมพันธ์กัน เช่น Citation)
Coverage (ขอบเขตเนื้อหาตามภูมิศาสตร์ หรือ ระยะเวลา-หากมีระบุไว้ในเนื้อหา)
Rights (สถาบันที่เป็นเจ้าของสิทธิมนผลงาน)
Degree (ข้อมูลเกี่ยวกับปริญญา หากผลงานนั้นเป็นวิทยานิพนธ์)
Format (รูปแบบการนำเสนอข้อมูล เช่น DOC, PDF, JPEG, PPT)
ในฐานะเป็น End User รู้สึกว่าการสร้างคลังปัญญาเป็นเรื่องที่ใหญ่ยิ่ง หากทำสำเร็จแล้ว หน่วยงานหรือองค์กรจะมีผลิตภัณฑ์ทางวิชาการที่สามารถนำไปสรางมูลค่าเพิ่มได้ และเป็นประโยชน์ต่อสังคมในการสร้างสังคมฐานความรู้ให้เข้มแข็งขึ้น
ทัศนะของสิริพรว่า เรื่องนี้ เป็นเรื่องสำคัญ ที่ต้องมีการปรึกษาหารือในผู้บริหารระดับสูงเพื่อกำหนดนโนบายนการพัฒนาร่วมกัน
"การพัฒนาระบบอาจจะไม่อยาก แต่หากไม่มี Content จบเห่เลย" ตรงนี้แหละค่ะที่นโยบายของมหาวิทยาลัยจะช่วยให้ IR มี Content ที่สมบูรณ์ และเพื่อนำสู่บุคลากรของคณะวิชา ศูนย์ สถาบัน สำนัก ให้เห็นประโยชน์ในการนำข้อมูลไปจัดเก็บเป็นคลังปัญญาของมหาวิทยาลัย นอกจากนั้นนโยบายดังกล่าวอาจเกี่ยวข้องกับการแจ้งลิขสิทธิ์ในการสร้างผลงานที่นอกจากผู้เขียนจะมีสิทธิในผลงานแล้ว หน่วยงาน/องค์กรยังมีสิทธิในผลงานนั้นด้วย เช่น เอกสารประกอบการสอน ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการเรียนการสอน...
ในขณะที่ระดับผู้นำกำหนดนโนบายไป หน่วยงานที่รับผิดชอบ เช่น ห้องสมุด น่าจะ,uแผนในการพัฒนาที่ชัดเจน เช่น
ระยะที่ 1 ศึกษาระบบ/แต่งตั้งบุคลากรเพื่อรับผิดชอบ
ระยะที่ 2 ทดลองใช้ระบบ ศึกษาปัญหา แก้ไข
ระยะที่ 3 สร้างเครือข่ายความร่วมมือและเตรียมข้อมูล
ระยะที่ 4 ใช้งานระบบเต็มฟังก์ชั่น ประเมินผล เป็นต้น
สำหรับสิริพร ในฐานะผู้ปฏิงานยังให้ความสำคัญกับ Content พอๆ กับระบบ ดังนั้นจึงเห็นว่า การสร้างเครือข่ายความร่วมมือและการเตรียมข้อมูล นั้นมีความสำคัญ ทั้งนี้เพื่อให้ได้ข้อมูลที่มีคุณภาพ ครบถ้วน และสามารถค้นคืนได้อย่างประสิทธิภาพ
ในการเตรียมข้อมูลนั้น สิริพร เห็นว่า คณะทำงานควรจะมีการตกลงกันในประเด็นของ
1. ประเภททรัพยากรที่จะนำเข้าคลังปัญญา ซึ่งจะสัมพันธ์กับการจัดประเภท (Collection) ของข้อมูลในคลังปัญญา
2. การสร้างชุมชน (Communities) ซึ่งสามารถกำหนดได้หลายวิธี เช่น แบ่งตามคณะ-สาขาวิชา แบ่งตาม Subject แบ่งตามรหัสที่กำหนดขึ้น และแต่ละชุมชน ก็แบ่งเป็นหัวเรื่องย่อยๆ อีก
3. การจัดการเรื่องลิขสิทธิ์
4. ระบบการส่งข้อมูล เช่น ข้อมูลวิทยานิพนธ์มีบัณฑิตวิทยาลัยดูแล ข้อมูลวิจัยที่ดำเนินการโดยสำนักบริหารการวิจัยส่งโดยสำนักบริหารการวิจัย ผลงานวิชาการของคณะวิชา ส่งโดยงานวิชาการคณะต่างๆ
5. คำค้น ซึ่งอาจมาจากหัวเรื่องหรือคำบรรยายลักษณะ กำหนดใช้เป็นภาษาไทยหรือภาษาอังกฤษ หรือขึ้นอยู่กับภาษาของเอกสาร หรือใช้ทั้งสองภาษา
6. Master Plan ที่จะช่วยในการออกแบบพื้นที่การจัดหาวัสดุอุปกรณ์ในการจัดเก็บข้อมูล เช่น เซิร์ฟเวอร์ เป็นต้น ทั้งนี้สถิติการนำข้อมูลเข้าในแต่ละปีก็จะเป็นข้อมูลสำคัญในการวางแผนงาน สามารถที่จะคำนวณและจัดหาวัสดุอุปกรณ์มารองรับการดำเนินงานให้มีประสิทธิภาพต่อไปได้
ความเห็น (6)
สวัสดีครับ
ผมได้ทำตัวอย่าง Km ของห้องสมุดไว้ หากสนใจ แวะไปที่ http://gotoknow.org/blog/tomkku/379123
ขอบคุณครับ
Thanks รศ. เพชรากร หาญพานิชย์ อย่างมากค่ะ
- น่าสนใจมาก
- ขอตามไปดูก่อนนะครับ
- ขอบคุณครับ
- สวัสดีวันแม่ค่ะ อาจารย์ขจิต
- เรื่องคลังปัญญากำลังเป็นเรื่องที่ Hot hit ในวงการห้องสมุดค่ะ
- ก็ได้แต่เป็นกำลังใจให้กับคนทำงาน อยากให้สำเร็จไวๆ จังค่ะ
- อาจารย์สบายดีนะคะ
สวัสดีค่ะพี่สิริพรนานๆได้เข้ามาเยี่ยมค่ะมาอ่านคลังปัญญา ห้องสมุดคือหัวใจในการจัดการเรียนรู้ในโรงเรียนเชียวแหละขอติดตามอ่านนะคะ
- น้อง Rinda คะ เรื่องคลังปัญญาก็นับว่าเป็นเรื่องใหม่สำหรับพี่
- ก็พยายามครูพักลักจำ เผื่อจะได้มีโอกาสได้นำมาใช้กับงานประจำบ้าง
- ขอบคุณนะคะที่แวะมาเยี่ยมเยียน