[T-02] การล็อบบี้ของประชาชน และบทบาทบนโลกไซเบอร์

การล็อบบี้ของประชาชน และบทบาทบนโลกไซเบอร์ 

แน่นอนว่าหลายคนอาจจะไม่ชอบคำว่า “ล็อบบี้” แต่บางกลุ่มอาจจะเลี่ยงไปใช้คำว่า “การมีส่วนร่วม” แต่การจัดองค์กรสำหรับการ ผลักดันนโยบาย หรือผลักดันวิธีการจัดการรูปแบบต่างๆ ไปสู่การแก้ปัญหานั้นล้วนแล้วแต่ต้องมีการจัดองค์กร การประชาสัมพันธ์ และการโน้มน้าวให้คนที่จะมาร่วมได้รู้สึกว่าตนเองเกี่ยวข้องอย่างไร? หรือตนเองมีประโยชน์มากแค่ไหน? ล้วนแล้วแต่ใช้การ “ล็อบบี้” ทั้งสิ้น

ปัจจุบัน ในขณะที่กระแสการโจมตีประชาธิปไตยแบบตัวแทนผ่านการเลือกตั้ง เป็นสิ่งที่นักเคลื่อนไหวและภาคประชาชนทั่วโลกพูดถึงมากมายและดูจะเป็นแฟชั่นไปเสียแล้ว แต่กระนั้นสิ่งที่มาแทนที่ อย่าง ประชาธิปไตยทางตรง การดื้อแพ่ง อารยะขัดขืน หรือการประท้วงกดดันต่อรองรัฐโดยไม่มีข้อเสนออย่างเป็นทางการและเป็นรูปธรรม ก็อาจจะดูเป็นเครื่องมือที่ไม่มีประสิทธิภาพมากนัก

ดังนั้นการผลักดันนโยบายสาธารณะหรือการผลักดันการแก้ปัญหา โดยใช้ช่องทางทางกฎหมายหรือกฎเกณฑ์ของสังคม ซึ่งอยู่บนพื้นฐานของการมีส่วนร่วม อาทิเช่น การสร้างนโยบายสาธารณะด้วยตนเอง, การล่ารายชื่อสนับสนุน, การทำประชาพิจารณ์, การลงประชามติ, การส่งจดหมายกดดัน/เรียกร้องถึงผู้เกี่ยวข้อง ฯลฯ จึงเป็นอีกวิธีการที่กำลังเป็นกระแสมาแรงในขณะนี้

วิธีการดังกล่าวนั้น มีหลักการรองรับที่มีชื่อเรียกสวยหรูว่า “การมีส่วนร่วมทางการเมืองของประชาชน” ซึ่งชื่อเรียกสวยหรูนี้ถูกช่วงชิงความหมายทั้งภาครัฐ เอกชน เอ็นจีโอ และประชาชนกลุ่มต่างๆ

 

หลักการของการมีส่วนร่วมของประชาชนในด้านการเมือง การกำหนดนโยบายสาธารณะ 

International Association for Public Participation ได้แบ่งระดับของการสร้างการมีส่วนร่วมของประชาชนเป็น 5ระดับ ดังนี้

1. การให้ข้อมูลข่าวสาร - เป็นก้าวแรกของการที่ภาคราชการจะเปิดโอกาสให้ประชาชนเข้าสู่กระบวนการมีส่วนร่วมในเรื่องต่าง ๆ  ถือเป็นการมีส่วนร่วมของประชาชนในระดับต่ำที่สุด แต่เป็นระดับที่สำคัญที่สุด 

2. การรับฟังความคิดเห็น - เป็นกระบวนการที่เปิดให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการให้ข้อมูลข้อเท็จจริงและความคิดเห็นเพื่อประกอบการตัดสินใจ

3. การเกี่ยวข้อง - เป็นการเปิดโอกาสให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการปฏิบัติงาน หรือร่วมเสนอแนะทางที่นำไปสู่การตัดสินใจ เพื่อสร้างความมั่นใจให้ประชาชนว่าข้อมูลความคิดเห็นของประชาชนจะถูกนำไปพิจารณาเป็นทางเลือก

4. ความร่วมมือ - เป็นการให้กลุ่มประชาชนผู้แทนภาคสาธารณะมีส่วนร่วม โดยเป็นหุ้นส่วนกับภาครัฐในทุกขั้นตอนของการตัดสินใจ และมีการดำเนินกิจกรรมร่วมกันอย่างต่อเนื่อง 

5. การเสริมอำนาจแก่ประชาชน เป็นขั้นที่ให้บทบาทประชาชนในระดับสูงที่สุด โดยให้ประชาชนเป็นผู้ตัดสินใจ เช่น การลงประชามติในประเด็นสาธารณะต่างๆ

กรณีศึกษาที่น่าสนใจของของไทย เช่น การผลักดันร่าง พ.ร.บ.ป่าชุมชน ที่เริ่มจากการคัดค้านการสัมปทานป่าของประชาชนในพื้นที่ป่า ตั้งแต่กลางทศวรรษที่ 2510 จากนั้นชาวบ้าน นักวิชาการ องค์กรพัฒนาเอกชน ร่วมกันเริ่มร่าง พ.ร.บ.ป่าชุมชนฉบับประชาชน ในปี พ.ศ.2533 ต่อมาในปี พ.ศ.2542 ก็เริ่มล่ารายชื่อ 50,000 รายชื่อเพื่อผลักดันกฎหมายป่าชุมชนฉบับประชาชน ตามช่องทางที่รัฐธรรมนูญปี พ.ศ. 2540 ได้เปิดทางเอาไว้ แต่เมื่อเข้าสภา ก็เกิดความขัดแย้งทางความคิดอย่างสูงระหว่างสภาผู้แทนกับวุฒิสภา จากนั้นการเมืองก็เข้าขั้นขลุกขลัก สภาเปลี่ยน รับธรรมนูญเปลี่ยน สุดท้ายมาจบที่การผลักกฎหมายป่าชุมชนเข้าสภานิติบัญญัติแห่งชาติอันถูกแต่งตั้งมาโดยคณะรัฐประหาร และแน่นอนว่า เจตนารมณ์กฎหมายที่ร่างโดยภาคประชาชนนั้นกลับหายเกลี้ยง

แต่นั่นก็ถือว่าโชคดี ที่การมีส่วนร่วมของประชาชนมากกว่า 50,000 รายชื่อได้รับการเหลียวแลจากผู้มีอำนาจทางการเมือง ตัวอย่างอันน่าเศร้าของเสียงประชาชนที่ถูกทำให้ไม่มีค่าก็คือ กรณีการเสนอร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย 2550แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับคณะกรรมการประชาชนเพื่อแก้ไขรัฐธรรมนูญ - คปพร.) ซึ่งประชาชนจำนวน 71,543 คน เป็นผู้เสนอ ถูกนำไปดองเค็มไว้อย่างไม่รู้ว่าจะมีวันที่จะหยับมาพิจารณาหรือไม่ การปฏิเสธอย่างปราศจากเยื่อใยโดยผู้มีอำนาจนี้มีเหตุผลเดียวเท่านั้นก็คือ มันเป็นการร่างรัฐธรรมนูญโดยกลุ่มที่เห็นต่างทางการเมืองเสนอ

ปัจจุบันการมีส่วนร่วมทางการเมืองของภาคประชาชนโดยช่องทางที่รัฐและผู้มีอำนาจได้เปิดทางเอาไว้นั้น ยังมีอุปสรรคหยุมหยิมมากมาย ไม่ว่าจะเป็นการมีส่วนร่วมในการเสนอกฎหมาย การผลักดันนโยบาย ฯลฯ

บทบาทของโลกไซเบอร์กับการล็อบบี้ของประชาชน 

ปัจจุบันปฏิเสธไม่ได้ว่า อินเทอร์เน็ต คือช่องทางสื่อสารและแหล่งข้อมูลที่สำคัญอันหนึ่งของสังคม ซึ่งนักเคลื่อนไหวทางสังคมเองก็ได้ใช้เครื่องมือนี้ในการประชาสัมพันธ์ ขอความร่วมมือ จนกระทั่งการรวมกลุ่มล็อบบี้ปัญหา ผลักดันนโยบายต่างๆ แต่จะมีประสิทธิภาพมากหรือน้อยนั้นยังคงเป็นข้อถกเถียงต่อไป

petitiononline.com เป็นเวบไซต์สำหรับการลงชื่อแสดงเจตน์จำนงสนับสนุนข้อเรียกร้องในเรื่องต่างๆ อันเป็นนวัตกรรมของบริษัทผลิตสื่อ Artifice, Inc ที่ผู้ใช้สามารถสร้างสรรค์หัวข้อประเด็นและการการล่ารายชื่อทางอินเทอร์เน็ตได้เอง ทั้งนี้ในปัจจุบัน petitiononline.com มีประเด็นหัวข้อให้ชาวไซเบอร์ได้ร่วมลงชื่อหลายพันหัวข้อ และมีผู้ร่วมลงชื่อในหัวข้อต่างๆ กันมากกว่าหลายล้านรายชื่อแล้ว

ทั้งนี้ว่ากันว่า moveon.org เป็นพื้นที่ที่ให้ประชาชนบนโลกไซเบอร์มีส่วนร่วมทางการเมืองอย่างเป็นรูปธรรม ไม่ว่าจะเป็นการร่วมกันเสนอกฎหมาย นโยบายสาธารณะ เรียกร้องผ่านนักการเมือง ด้วยวิธีการร่วมกันลงชื่อ รวมถึงการหาอาสาสมัครระดมพลโทรไปหว่านล้อม (ล็อบบี้) นักการเมืองให้ทำตามนโยบายที่ประชาชนเสนอไป

โดย moveon.org ได้สร้างคุณูปการ ให้กับนักล็อบบี้ภาคประชาชนมากมาย สามารถทำให้รัฐบาลสหรัฐแก้ไขและออกกฎหมายที่มีประโยชน์แก่ประชาชนได้หลายฉบับ

ก่อนขึ้นเป็นประธานาธิบดี Barack Obama ในช่วงที่หาเสียง เขาก็ได้เปิดโอกาสให้ประชาชนมีส่วนร่วมกับนโยบายต่างๆ ผ่าน www.change.gov เปิดให้ประชาชนส่งข้อเสนอแนะและนโยบาย โดยหลังจากได้รับเลือกตั้งเป็นประธานาธิบดีแล้วObama ได้ปรับปรุงเว็บไซต์ของทำเนียบขาว (www.whitehouse.gov) ให้มีลักษณะเดียวกับ www.change.govสร้างความโปร่งใสและให้ข้อมูลในการทำงานของรัฐบาลแก่ประชาชน รวมถึงสร้างให้ประชาชนมีส่วนร่วมอีกด้วย

ในประเทศไทย ช่วงที่ผ่านมาก็มีการใช้ช่องทางผ่านอินเตอร์เน็ตอยู่พอสมควร เช่นกรณี “การร่วมให้กำลังใจ นายโชติศักดิ์ อ่อนสูงและเพื่อน” (ดู: http://petitiononline.com/Chotisak/petition.html) หรือกรณี ขอให้แก้ไขรัฐธรรมนูญ นามของสยามประเทศ และแก้กฎหมายสำหรับ “จังหวัดธนบุรี” (ดู:http://petitiononline.com/SIAM2008/petition.html)

ทั้งนี้ต้องยอมรับว่า สำหรับไทยนั้น เพิ่งเป็นก้าวที่เริ่มต้นสำหรับการรวมตัวเรียกร้องประเด็นต่างๆ ผ่านโลกไซเบอร์ สังเกตได้จากระยะหลังที่ผ่านมานี้ แถลงการณ์และการล่ารายชื่อต่อประเด็นต่างๆ เริ่มมีมากขึ้น แต่ส่วนใหญ่แล้วมักจะไม่มีการนำ ผลลัพธ์หรือรายชื่อที่ได้นั้นไปทำอะไรมากนัก

 

อ้างอิง :
วารสาร/หนังสือพิมพ์
ชิตพงษ์ กิตตินราดร, การเมืองที่คุณมีส่วนร่วมบนโลกออนไลน์, BUSINESSWEEK THAILAND, เดือนพ.ค. 52

นสพ.เดลินิวส์ ฉบับวันที่ 16 ก.พ. 52

โดย วิทยากร บุญเรือง   

 

[ใสแจ๋ว]

เสียดายที่โอกาสเลือกตั้งซ่อมนี้ไม่ได้ใช้สิทธิ เพราะไม่อยู่จะไปลาวทำไงจะให้ cyberช่วยได้ลงคะแนนเสียง