พิธีทำขวัญนาค ตอนที่ 3 งานบวชที่ตั้งตารอและเตรียมการมานานนับปี

ความตั้งใจ ความศรัทธา ยึดมั่นในความเชื่อตามหลักการศาสนา วัฒนธรรม ประเพณีไทยกับเวลาที่ต้องวางแผนจัดงานมานานนับปี

พิธีทำขวัญนาค

ตอนที่ 3 งานบวชที่ตั้งตารอ

และเตรียมการมานานนับปี

ชำเลือง มณีวงษ์ (เล่าเรื่อง)

          พิธีทำขวัญนาคเป็นส่วนหนึ่งของการให้ความรู้ชี้บอกทางที่จะไปสู่ความสงบร่มเย็น (ประตูธรรม) แก่ผู้ที่จะบวช  คนโบราณมีความเข้าใจในการที่จะแนะนำความรู้ให้กับคนหนุ่ม ๆ ถ้าจะให้อบรมด้วยการพูดแนะนำตรง ๆ ก็เกรงว่า คนฟังจะเบื่อจึงจำเป็นที่จะต้องสรรหาวิธีการนำเอามาใช้ในการสอนคน โดยผสมผสานการร้องที่มีหลากหลายทำนองและหลากหลายลีลาของการนำเสนอให้น่าสนใจ เริ่มต้นที่ความเคารพ สงบ นิ่ง สนุกสนาน เฮฮา กลับมาสงบ ศรัทธา และความประทับใจในตอนสุดท้าย

        มิใช่เรื่องง่ายที่ทุกคนจะทำได้ การที่โหราได้รับเชิญให้ไปประกอบพิธีทำขวัญนาค ถือว่าเป็นเกียรติอย่างสูงยิ่ง ผู้ที่ไปทำหน้าที่ในพิธีจะต้องมีการเตรียมตัวเป็นอย่างดี โดยเฉพาะเรื่องของการเตรียมความรู้ที่จะนำไปแนะนำพ่อนาค จะต้องมีคุณค่า มีความเหมาะสมกับบุคคลและสถานที่ ความสามารถในการด้นกลอนสดจึงมีคุณค่าและความหมายในแต่ละงานเป็นอย่างมาก ลองคิดดูเถิดว่า พ่อแม่ที่เขามีลูกชาย บางครอบครัวมีลูกเพียงคนเดียว เขาก็ย่อมที่จะมีความตั้งใจที่จะจัดงานบวชลูกของเขาให้สมกับความตั้งใจ โดยเฉพาะแม่หรือมารดา ตั้งตารอคอยวันที่ลูกจะได้ครองผ้าไตรมานานถึง 20 ปี

        เนื่องจากศาสนาพุทธในประเทศไทย ไม่ยอมให้สตรีบวชเป็นพระ แม่จึงต้องส่งลูกชายไปบวชเป็นญาติกับพระศาสนาที่แม่นับถือกันมายาวนานตั้งแต่คนรุ่นเก่า ๆ หลายชั่วคนมาแล้ว เรื่องของความเชื่อก็เป็นสิ่งที่จะต้องเคารพซึ่งกันและกัน ผมเป็นอีกคนหนึ่งที่ไม่ขอแสดงความเห็นในเรื่องของความเชื่อถือในแต่ละคน ไม่หวงไม่ห้ามคนอื่น ๆ และตัวของเราก็มีความยึดมั่นถือมั่นอยู่อย่างมั่นคง

        การรอคอยของใครสักคนที่มีต่อความมุ่งหวังตั้งใจนั้น  ผมยอมรัยว่าเป็นความตั้งใจที่เด็ดเดี่ยวถาวร มีความมุ่งมั่นที่จะไปให้ถึงจุดหมายปลายทางที่หวังเอาไว้ หรืออยากให้สิ่งที่ท่านรอคอยเดินทางมาถึงจุดนั้นตามความมุ่งหวังตั้งใจเสียที หากเวลาที่รอคอยนั้นเต็มไปด้วยความทุกข์ เวลาที่ผ่านไปในแต่ละวันแต่ละเดือน แต่ละปีดูช่างนานแสนนาน  ทำนองเดียวกันหากในช่วงเวลาที่เรารอคอย เรามีความสุข เวลาที่ผ่านไปก็ช่างรวดเร็วเสียเหลือเกิน เดี๋ยววัน เดี๋ยวเดือน เดี๋ยวปี ไม่ช้าก็มาถึงวันที่รอคอยแล้ว

        เมื่อปลายปี พ.ศ. 2552 ราวเดือนตุลาคม ตอนเย็นผมได้พบกับสามี ภรรยาคู่หนึ่งเดินทางมาหาผม ทั้ง 2 คน จะตั้งใจมาหาผมหรือเปล่าผมไม่ทราบความในใจ แต่ทั้ง 2 คน มาพบผมที่ที่ทำงาน เวลาค่อนข้างเย็นแล้ว และแจ้งว่าจะมาติดต่อไปทำขวัญนาค จะบวชลูกชาย ผมถามว่าจะบวชเมื่อไร คุณยุทธ สีทองอ่ำ บอกกับผมว่า จะบวชลูกในวันที่ 6-7 มีนาคม 2553 โดยวันที่ 6 มีนาคม 2553 เป็นวันทำขวัญนาค ที่บ้านเลขที่ 20/3 หมู่ 3  ตำบลบางกระเจ้า อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ

        คุณพุ่มพิมล สีทองอ่ำ คุณแม่ของลูกชายที่จะบวช คือนาคจตุรพร สีทองอ่ำ ถามผมถึงเรื่องของพิธีกรรม ราคาค่าป่วยการ ค่าเดินทาง จนเป็นที่ตกลง ท่านถามหาวงดนตรีที่ได้มาตรฐานที่คุ้นเคยกับผมมีไหม ผมเลยแนะนำวงดนตรี แตรวงขวัญใจมดแดง ของลุงเฒ่า อยู่ใกล้วัดตึก ตำบลโพธิ์พระยา อำเภอศรีประจันต์  จังหวัดสุพรรณบุรี และให้เบอร์โทรติดต่อไปด้วย 081-1901694 เวลาก็เย็นลงมากแล้วเกือบมืดได้ ทั้งคุณยุทธและคุณพรพิมล สีทองอ่ำ ลาจากผมไปติดต่อวงดนตรีมดแดง ที่บ้านโพธิ์พระยา

        จากนั้นมาก็ขาดการติดต่อกันไปนานมาก และเมื่อใกล้ที่จะถึงวันงานเจ้าภาพได้จัดส่งแผนที่การเดินทางมาให้ผม ดูจากแผนที่แล้วน่าจะไปไม่ยาก แถวพระประแดงผมเคยไปทำขวัญนาคมาหลายครั้ง และได้รับโทรศัพท์ติดต่อมาจากคุณยุทธ (เจ้าภาพ) เมื่อตอนใกล้ ๆ ที่จะถึงวันงานเป็นการทบทวนความจำเกรงว่าผมจะลืม

        เป็นเวลานานกว่า 6 เดือน ที่คุณยุทธ คุณพรพิมลเดินทางมาหาผมที่ดอนเจดีย์ เพื่อเชิญให้ผมไปประกอบพิธีทำขวัญนาคให้กับลูกชาย  นั่นหมายถึงการตั้งตารอคอยที่จะได้เห็นพระลูกชายห่มผ้าไตร จีวร สังเกตได้ว่า ทั้ง 2 ท่านมีความตั้งใจสูงมาก วางแผนเตรียมงานกันมานาน คิดไปทำไปอย่างมีขั้นตอน ผมเองก็รอคอยงานนี้มาก เพราะได้ทราบมาว่า จะมีผู้ฟังหลายท่านมาให้กำลังใจหมอทำขวัญนาค

        ทีมงานทำขวัญนาคของผม มีอยู่ในกลุ่มหลายคน เฉพาะที่เป็นลูกศิษย์ที่ผมถ่ายทอดความรู้ ความสามารถด้านนี้ไปให้และเก่งมากแล้วก็ 4 คน

        1. นางสาวหทัยกาญจน์  เมืองมูล แชมป์คุณพระช่วย แหล่สด  8 ครั้ง

        2. นางสาวรัตนา ผัดแสน แชมป์รายการคุณพระช่วย เพลงอีแซว ปี 2547

        3. นายธีระพงษ์  พูลเกิด แชมป์รายการเสียงดีมีค่าเทอม (ชิงช้าสวรรค์) แชมป์เพลงพื้นบ้าน ระดับประเทศ ปี 2552  และเป็นเจ้าของเหรียญทองเพลงลูกทุ่ง 4 ครั้ง

        4. นางสาวภาธิณี นาคกลิ่นกุล แชมป์เพลงพื้นบ้าน ระดับประเทศ ปี 2552

        ที่กำลังเริ่มฝึกหัดอยู่อีก 2 คน (น้องพล กับ น้องอร) ยังอยู่ชั้น ม.ต้น เพิ่งที่จะเริ่มร้อง พอเป็นบ้างแล้ว ส่วนเพื่อน ๆ รุ่นราวคราวเดียวกันกับผมก็มีอีกมากที่เคยได้ร่วมงานกัน แต่ว่าส่วนมากผมจะไปกับลูกศิษย์รวม  3 คน (อายุมากขึ้นรู้สึกเหนื่อยเร็วต้องให้ลูกศิษย์ช่วย)

        เช้าวันที่ 6 มีนาคม 2553 ผมออกเดินทางจากบ้าน อ.ดอนเจดีย์ มุ่งหน้าไปยังบ้านคุณยุทธ สีทองอ่ำ ที่ ต.บางกระเจ้า อ.พระประแดง จ.สมุทรปราการ ขนาดว่าสถานที่ที่เคยไป แต่ไม่ได้เข้าไปเสียหลายปีก็เลยดูแปลก ๆ ไปบ้าง มัวแต่มองสะพานสูงจากพื้นดินขึ้นไป ตื่นเต้นมาก หลงทางไปเลยทำให้ไปถึงบ้านงานบ่ายโมงกว่า พอไปถึงที่หาที่จอดรถยากหน่อย งานเขาจัดใหญ่โตมาก จัดเวทีการแสดงไว้ที่ หน้าบ้าน ที่หน้าเวทีเริ่มตั้งโต๊ะอาหาร เดินขึ้นไปบนบ้าน วงดนตรีขวัญใจมดแดงไปถึงแล้วกำลังบรรเลงเพลงหวาน ๆ อยู่พอดี ผมเข้าไปทักทายกับลุงเฒ่าคุยกันได้ไม่นาน ผมขอตัวไปจัดเตรียมพิธีทำขวัญนาค

        ผมเห็นบายศรีต้น เป็นบายศรีสด 7 ชั้น เย็บแบบสวยงาม มีพญานาคอยู่ด้านในไปโผล่ที่ยอดบายศรี ฝีมือช่างละเอียดมาก ผมมองอยู่นานจนเพลิน ญาติของเจ้าภาพนำเครื่องประกอบพิธีมาให้ ผมเตรียมการคำนับครู ทำน้ำมนต์ ติดเทียนเวียนไว้กับแว่นเวียนเทียนทั้ง 3 แว่น แล้วไปเปลี่ยนใส่ชุดสุภาพสีขาวพร้อมกับ ธีระพงษ์ และ ภาธิณี ออกมาพร้อมกัน ณ ที่พิธีทำขวัญนาค บรรยากาศภายในบ้านค่อนข้างเย็นมาก ๆ  เครื่องปรับอากาศขนาดใหญ่ทำงานโดยตลอด ในขณะที่ผมก็ไม่ค่อยสบายอยู่ด้วย แต่ก็อดที่จะภาคภูมิใจแทนท่านเจ้าภาพรวมไปถึงนาคจตุรพร ที่ได้จัดงานด้วยความสุขใจ ผมใช้เสียงอธิบายนำเข้าสู่พิธีการทำขวัญนาค ตามขั้นตอน ในขณะที่มีญาติกาของเจ้าภาพเข้ามานั่งรับฟังหมอทำขวัญนาคกันเป็นจำนวนมาก

       - เริ่มต้นเชิญเทวา ไหว้ครู เคารพคุณ (ทำนองเสนาะและทำนองไทยเดิม)

       - บทปฏิสนธิ (กำเนิดของคน) ตั้งแต่ตั้งครรภ์จนถึงวันคลอด กล่อมนาคนอน

       - บทแหล่สอนนาค บ่งบอกถึงสิ่งที่เป็นกิจของสงฆ์ ควรมิควรกระทำ

       - บทร้องนาคลา ลานาค และฝากข้อคิดถึงความกตัญญูต่อผู้มีพระคุณ

       - บทร้องเชิญขวัญนาคด้วยทำนองเสนาะ และทำนองเพลงไทยเดิม

       - อธิบายบายศรี  พิธีเวียนเทียน  เบิกบายศรี (ทำนองเพลงนางนาค)

                            

                            

                            

                            

                            

       นาคจตุรพร สีทองอ่ำ เป็นผู้ที่เรียบร้อยอยู่ในโอวาทของบิดา มารดา มาโดยตลอด อยู่ใกล้ชิดกับครอบครัว มีความสุภาพเป็นที่รักของญาติ ๆ จึงได้มาให้กำลังใจกันเป็นจำนวนมาก นาคจตุพรตั้งใจรับฟังสิ่งที่หมอทำขวัญได้ให้ความรู้และข้อคิดต่าง ๆ ทุกตอนอย่างสงบ มีรอบยิ้ม และคำพูดตอบรับบ้างในบางตอน ที่ผมต้องจดจำเอาไว้ก็คือ ในช่วงตอนเวียนเทียน เบิกบายศรี มีท่านผู้มีเกียรติมาร่วมในพิธีเวียนเทียนเป็นจำนวนมาก ดูจำนวนผู้ที่มานั่งต่อกันเป็นวงกลมล้อมรอบหลักบายศรี และเมื่อถึงตอนเวียนเทียน น้องท็อปกับน้องแป้ง ลูกศิษย์ของผมต้องร้องเพลงเบิกบายศรี 2 รอบ เนื้อเพลงที่ยาวประมาณ 25 นาที ร้อง 2 รอบก็ 50 นาที จึงนับได้ 3 รอบเวียนเทียน นั่นหมายถึงจิตศรัทธาที่ทุกท่านมีต่อวันที่ท่านรอคอยอย่างไม่ลดละหรือถดถอยเลยแม้แต่น้อย ผมไม่อาจที่จะแสดงความเห็นอื่นใดได้อีก นอกจากความประทับใจที่มีต่องานบวชนาคงานหนึ่ง และขอขอบพระคุณท่านผู้ฟังที่ให้กำลังใจ ส่งรางวัลน้ำใจมาให้หมอทำขวัญหลายครั้ง ซึ่งจะเป็นภาพที่ติดอยู่ในความทรงจำของผมไปอีกยาวนาน

        ทีมงานแตรวงขวัญใจมดแดงของลุงเฒ่า เป็นแตรวงเก่าแก่มานาน อยู่คู่มากับตลาดโพธิ์พระยา เป็นแตรวงมาตรฐานที่มีนักดนตรีทุกวัย นั่นหมายถึงทีมงานได้มีการถ่ายทอดความสามารถสู่คนรุ่นใหม่ เป็นการสืบทอดกันต่อ ๆ มาโดยไม่ขาดสาย

        

        

        

          

        ผมได้นำเอาภาพบางส่วนบางตอนในพิธีการทำขวัญนาคจตุรพร สีทองอ่ำ มาให้ท่านได้เห็นความตั้งใจของท่านเจ้าภาพที่มีต่อความศรัทธายึดมั่นในความเชื่อตามหลักการศาสนา วัฒนธรรมประเพณีไทยสมกับเวลาที่เจ้าของงานทั้ง 2 ท่านต้องวางแผนจัดงานมานานนับปี 

ชำเลือง มณีวงษ์  ผู้มีผลงานดีเด่น รางวัลราชมงคลสรรเสริญ ด้านเพลงพื้นบ้าน ปี 2547

[ราชิต สุพร]

สุดยอดครับ..

[ชำเลือง]

• ขอบคุณมาก ครับ ที่เข้ามาเยี่ยม
• งานภูมิปัญญาท้องถิ่น ยังคงมุ่งถ่ายทอดความรู้ต่อไป