ท้าวทั้งสี่...คืออะไรกันหนอ

ท้าวทั้งสี่...ความเชื่อ ศรัทธา ล้านนาไทย

เห็นประเพณีการขึ้นท้าวทั้งสี่มาตั้งแต่เด็ก ๆ 

ที่บ้านแม่จะเอาใบตองและกระดาษมาเย็บเป็นกระทงหรือจะเรียกว่าสะตวง  ข้างในสะตวงจะใส่ข้าว  กับข้าว  น้ำ  บุหรี่  เมี่ยง  หมาก  พลู  กล้วย  อ้อย  กรวยดอกหรือสวยดอก  ข้าวแต๋น  ขนมต่าง ๆ จะใส่อย่างละ  4  ชิ้น  ทุกสะตวง  ปักช่อตุงสีต่างๆกัน  ทำทั้งหมด  6  สะตวง  แต่ทำไมถึงเรียกว่าท้าวทั้งสี่  งงจริ๊งๆ

ก็สงสัยมาตลอดว่ามันคืออะไร  ถามแม่ก็ไม่ได้คำตอบเท่าไหร่ รู้แต่ว่าเป็นการบูชาเทพเทวดาทั้งสี่ทิศ  แล้วทำไมต้องมี  เลยต้องเป็นเหตุให้หาคำตอบ  เมื่อได้คำตอบแล้วก็เลยเอามาฝากกัน

 

 

 

พิธีการขึ้นท้าวทั้งสี่  คือการ  “ขึ้น”  หรือเริ่มต้นพิธีกรรมอันเป็นมงคล โดยจะเริ่มที่การบอกกล่าว “ท้าวทั้งสี่”  คือมหาเทพทั้ง  ๔ พระองค์ซึ่งเป็นผู้ดูแลโลกทั้งในการสำรวจดูผู้ประกอบกุศลกรรมต่าง ๆทั้งป้องกันภัยและอำนวยความสุขความเจริญแก่มนุษย์   ในทิศทั้งสี่ของศูนย์กลางของจักรวาลคือเขาพระสุเมรุซึ่งในวันขึ้นหรือแรม  ๑๕ ค่ำ มหาเทพทั้งสี่พระองค์นี้จะไปตรวจตราโลกด้วยตนเอง และทรงเป็นหัวหน้าของเทพในสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกซึ่งตั้งอยู่บนทิวเขายุคลธรอันสูงกึ่งหนึ่งของเขาพระสุเมรุ  ทุกพระองค์มีอายุกำหนด ๕๐๐ ปีทิพย์ ท้าวทั้งสี่พระองค์นี้ ได้แก่

 ๑. ท้าวกุเวร หรือเวสสุวัณณ์ หรือไพสรพณ์ มีหน้าที่รักษาโลกอยู่ทางทิศเหนือของเขาพระสุเมรุ

๒. ท้าวธตรฐะ มีหน้าที่รักษาโลกอยู่ทางทิศตะวันออกของเขาพระสุเมรุ

๓. ท้าววิรุฬหกะ มีหน้าที่รักษาโลกอยู่ทางทิศใต้ของเขาพระสุเมรุ

๔. ท้าววิรูปักขะมีหน้าที่ดูแลโลกอยู่ทางทิศตะวันตกของเขาพระสุเมรุ

แต่ในการประกอบพิธีนั้น นอกเหนือจากจะกล่าวถึงมหาเทพทั้งสี่ดังกล่าวแล้ว ยังกล่าวถึงพระอินทร์และนางธรณีอีกด้วย ซึ่งเมื่อกล่าวถึงกลุ่มมหาเทพเช่นนี้ก็จะถือว่าพระอินทร์ซึ่ง “กินสองสวรรค์” คือ เป็นอธิบดีของสวรรค์ ทั้งชั้นดาวดึงส์และจาตุมหาราชิกเป็นหัวหน้า  ส่วนนางธรณีนั้นปรากฏในแง่ของ “ผู้จื่อจำน้ำอยาดหมายทาน” คือผู้เป็นสักขีพยานรับรู้ถึงการกระทำกรวดน้ำทำบุญทั้งปวงของมนุษย์  จะเลือกประกอบพิธีทางทิศตะวันออก เพราะชาวล้านนานิยมนอนหันหัวไปทางทิศตะวันออก ซึ่งถือเป็นทิศที่แสดงถึงความรุ่งโรจน์เป็นมงคล

ในการประกอบการมงคลต่างๆ เช่น ปลูกบ้านใหม่ ขึ้นบ้านใหม่ บวชเณร อุปสมบทพระ งานฉลองถาวรวัตถุในศาสนา งานบูชาเสาอินทขีล(หลักเมือง) แรกนาและเทศกาลตรุษสงกรานต์ ถือว่าต้องทำพิธีขึ้นท้าวทั้งสี่เสมอ เพื่อความเป็นสิริมงคลและเพื่อป้องกันภัยอันตรายต่าง ๆ

 

MoTtAnOi  200453

[เล็ก]

ไม่ทราบว่าเป็นประเพณีของกลุ่มชาติพันธุ์ใดครับ เนื่องจากไม่เคยได้ยินได้เห็นมาก่อน ข้อคำแนะนำเพิ่มเติมหน่อยครับ

[มดตะนอยต่อยต้นพริก]

หวัดดีค่ะ คุณเล็ก

ก่อนอื่นต้องขอโทษก่อนที่ไม่ได้ตอบคำถาม เพราะไม่ได้เข้าบล็อคมานานเลย

เป็นประเพณีของชาวเหนือค่ะ จะทำเมื่อมีงานมงคล ขึ้นปีใหม่