วันนี้ทางอำเภอ เชิญให้เข้าร่วมเป็นวิทยากรในการประชุมเชิงปฏิบัติการ “การแก้ไขปัญหาความยากจนโดยใช้แนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง” กระบวนการส่วนใหญ่ก็จะมุ่งเน้นให้ชาวบ้านลงไป recheck ข้อมูล สย.๑ – ๗ (ทะเบียนแก้ไขปัญหาสังคมและความยากจน) วิเคราะห์พร้อมข้อมูล จปฐ.(ความจำเป็นขั้นพื้นฐานระดับครัวเรือน)ระดับชุมชน
ด้วยความที่ทำงานและรู้จักพื้นที่มานานพอสมควร
ทำให้ไม่พึงพอใจในข้อมูลที่ได้มา
มีข้อมูลหลายส่วนที่ขัดแย้งกับความเป็นจริงมาก
ทำให้เวลาเก็บข้อมูลในระดับครัวเรือน และนำมาวิเคราะห์
เรามักจะพบเสมอว่า “ข้อมูล” ไม่สมบูรณ์
และ ไม่เหมาะที่จะนำไปวางแผนพัฒนาชุมชน - -
-และเราก็พบเจอกับปัญหานี้มาชั่วนาตาปี
การตัดสินใจแก้ไขปัญหาจึงไม่ประสบความสำเร็จ เหมือนเกาไม่ถูกที่คัน
ไม่ตรงกับความต้องการของชุมชน
และสุดท้ายก็เป็นการสูญเปล่าของงบประมาณรัฐ
กระบวนการเก็บข้อมูลชุมชน
จึงเป็นเรื่องที่สำคัญที่ทางรัฐต้องให้ความสนใจเป็นพิเศษ
เพราะถ้าหากมีการรวบรวมข้อมูลที่เป็นระบบ
และมีกระบวนการที่ได้มาซึ่งข้อมูลที่เชื่อถือได้
การพัฒนาชุมชนจึงจะขับเคลื่อนและปัญหาชุมชนก็ถูกแก้อย่างรู้เท่าทัน
ผมค่อนข้างจะเชื่อว่าหลายๆแห่ง
มีปัญหาคล้ายๆกันกับที่อำเภอของผม
“เชื่อมั่นข้อมูลที่อยู่ในมือมั้ยครับ”
ผมคิดว่า ความขัดแย้งของข้อมูลเป็นเรื่องปกติธรรมดาที่ยอมรับได้ในทางวิชาการนะครับ
เรื่องเดียวกัน พื้นที่ศึกษาเดียวกัน กรอบในการศึกษาเดียวกันแต่ใช้วิธีการศึกษาต่างกัน ข้อมูลก็ไปคนละอย่าง
มีเงื่อนไขปัจจัยหลายอย่างที่ทำให้ผลลัพธ์ออกมาเป็นข้อมูลต่างกัน ไล่ตั้งแต่การตั้งคำถาม วิธีวิทยา ไปจนถึงตัวผู้เก็บข้อมูล
หรือแม้กระทั่งอารมณ์ความรู้สึกของผู้ให้สัมภาษณ์
อีกประเด็นที่นักวิชาการสาย Post modern ให้ความสำคัญก็คือ ความสัมพันธ์เชิงอำนาจระหว่างผู้คนที่มาเกี่ยวข้องกับการทำวิจัย และการเก็บข้อมูลดังกล่าว
ผมดีใจที่ได้ยินหลายๆคน โดยเฉพาะท่านพัฒนาการอำภอชี้ชวนว่าไม่อยากให้ชาวบ้านเป็นทุกข์กับการเก็บข้อมูลมากไปกว่านี้
อย่างน้อย ท่านก็แสดงความเห็นใจและมองเห็นหัวใจของชาวบ้าน คิดถึงใจเขาใจเรา ไม่อยากเห็นชาวบ้านเป็นผู้ถูกกระทำ
แต่ด้วยความสัมพันธ์เชิงอำนาจ และวิธีวิทยาที่ใช้กันอยู่นี้ ผมคิดว่ามันยาก เพราะมัน top down โดยโครงสร้างและระบบราชการเห็นๆ
อันนี้ เปลี่ยนยากมาก นักเก็บข้อมูลแนวมหาดไทยคงไม่เอาด้วย
ในการตัดสินใจ อย่าฝากไว้แต่เพียงข้อมูล ต้องใช้ข้อเท็จจริงด้วยครับ แต่ข้อมูลก็ใช้ครับใช้เพียงส่วนหนึ่งและต้องทราบว่าข้อมูลนั้นมี Confounding หรือไม่อย่างไร