เล่าประสบการณ์คุณอำนวย

 

การจัดการความรู้ในส่วนของคุณอำนวยตำบล
“ การจัดการความรู้  ต้องลงมือทำจึงจะรู้ “
    คุณอำนวยตำบล  เป็นชื่อที่ไม่คุ้นหูแต่เป็นที่รู้กันว่าเป็นผู้ที่ทำหน้าที่อำนวยความสะดวก
ในกระบวนการจัดการความรู้ของกลุ่มเป้าหมายในพื้นที่ หรือที่เราเรียกว่าคุณกิจ หรือผู้ที่ปฏิบัติจริงในพื้นที่  จากประสบการณ์ในการจัดกระบวนการจัดการความรู้ ทีมคุณอำนวยจะต้องร่วมประชุมกันเสียก่อนเพื่อกำหนดตัวบุคคลในการหน้าที่คุณอำนวย คือ
1. คุณประสาน  2. คุณกระบวนการ  3. คุณลิขิต  ซึ่งในการกำหนดตัวบุคคลต้องดูที่ความสามารถและความถนัดของแต่ละคน  และแต่ละคนต้องเป็นผู้ที่ร่วมเรียนรู้จากกลุ่มคุณอำนวยกันเองและต้องร่วมเรียนรู้ร่วมกับ
กลุ่มเป้าหมายหรือคุณกิจ ในการเรียนรู้กันเองคือจะต้องมีการประเมินตนเองในหน้าที่ที่ทำเป้าหมาย
คือต้องพัฒนาตนเองในการทำหน้าที่คุณอำนวยตามที่ตนเองรับผิดชอบ และต้องประเมินเพื่อนคุณอำนวยที่ทำงานร่วมกันด้วย  หลังจากที่ถอดบทเรียน
ของคุณกิจในแต่ละเวที    ในการดำเนินกระบวนการ ความรู้และประสบการณ์ที่ได้
จะเป็นสิ่งแปลกใหม่ที่ไม่มีในตำราเล่มใด แต่เป็นความรู้ที่มาจากการได้ลงมือปฏิบัติทั้งสิ้น  สิ่งแรกที่ทำให้เราได้รู้จากกระบวนการคือเป้าหมายของคุณกิจหรือความต้องการของประชาชน และทุนที่มีอยู่ในชุมชน  โดยเฉพาะทุนทางความรู้ที่สามารถนำมาจัดการแก้ปัญหาของชุมชน  ในส่วนนี้ขึ้นอยู่กับว่าเราจะจัดการความรู้เรื่องอะไร ยกตัวอย่างขั้นตอนกระบวนการ
1. ให้คุณกิจกำหนดเป้าหมายในเรื่องที่จะทำ
2. ให้กำหนดวิธีการที่จะดำเนินการไปสู่เป้าหมายตามที่กำหนด
3. ให้การบ้าน คุณกิจไปปฏิบัติตามวิธีการที่กำหนดไว้ แล้วบันทึกร่องรอยของการปฏิบัติ มาเล่าในเวทีต่อไปในกระบวนการจัดการความรู้ครั้งต่อไป ก็ให้คุณกิจนำผลการปฏิบัติมา
เล่าสู่กันฟัง หากว่าเป็นผลดีก็ให้กำหนดเป้าหมายที่จะพัฒนาต่อไป  แต่ถ้าทำแล้วไม่เกิดผลก็ต้องร่วมคิดหาวิธีการใหม่ที่จะทำให้กิจกรรมดำเนินไปสู่เป้าหมายที่วางไว้  สิ่งที่สำคัญและต้องระวังเป็นที่สุดในการทำหน้าที่คุณอำนวยก็คือ จะต้องไม่ทำตัวเป็นผู้รู้แต่ต้องทำตัวเป็นผู้เรียน และเป็นอย่างนั้นจริง ๆ เพราะคุณอำนวยจะต้องเรียนไปพร้อมกับคุณกิจว่าวิธีการที่คุณกิจได้ร่วมคิดและปฏิบัติจะนำไปสู่เป้าหมายที่วางไว้ได้หรือเปล่า  และสิ่งที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งคือในการนำกระบวนการคุณอำนวยต้องไม่นำกระบวนการในลักษณะของการชี้นำ  ให้เขาคิดเอง  ทำเองตามที่เขาได้กำหนดไว้ แล้วเขาจะได้รู้ว่า สิ่งที่เขาอยากจะให้เป็น ตามวิธีการที่เขาทำ  นำไปสู่เป้าหมายที่เขาต้องการได้
    ในความคิดของผมฐานะคุณอำนวย คิดว่าในการทำหน้าที่นี้ต้องมีความอดทนเป็นหลัก ซึ่งเป็นธรรมดาของเจ้าหน้าที่ของรัฐที่ลงไปในพื้นที่ โดยเฉพาะความไม่เข้าใจของประชาชน ตัวอย่าง  3  ตำบลนำร่องเป็นบทเรียนที่ดีในการทำงาน  จากการลงไปเวทีแรก ๆ ชาวบ้านคิดว่าจะลงไปตรวจสอบ จับผิด ซึ่งประสบปัญหากับหลายฝ่าย ทั้งกลุ่มผู้นำชุมชน  กลุ่มผู้นำองค์กร  แม้แต่ชาวบ้านทั่วไป  เพราะฉะนั้น นอกจากเราจะพบประชาชนในเวทีแล้วเราจะต้องพบกับประชาชนนอกเวทีด้วยเพื่อทำความเข้าใจถึงจุดมุ่งหมายและเจตนารมณ์  และถ้าจะให้ดีต้องให้เขาเข้าร่วมกระบวนการเรียนรู้ด้วย   อีกอย่างหนึ่งที่คุณอำนวยจะต้องทำคือการมาร่วมกันถอดบทเรียนในแต่ละเวที เพื่อสะท้อนการดำเนินงานของคุณอำนวยเอง  ในการทำหน้าที่ ประสาน  จัดกระบวนการ  จดบันทึก  และสะท้อนถึงผลการปฏิบัติของคุณกิจ  เพื่อเป็นความรู้และข้อมูลการการทำเวทีจัดการความรู้ครั้งต่อไป  พูดได้ว่า   
“ การจัดการความรู้  ต้องลงมือทำจึงจะรู้ “   
 

[ภีม ภคเมธาวี]

ชวนเชิญอาจารย์สำราญสมัครเข้าร่วมชุมชนจัดการความรู้เมืองนครด้วยครับ