nurse scheduling
เป็นขบวนการจัดอัตรากำลังของบุคลากรทางการพยาบาลในระดับต่างๆ ที่มีคุณสมบัติเหมาะสม และมีจำนวนเพียงพอที่สามารถจะปฏิบัติงานในหน่วยงานได้ เพื่อให้การดูแลผู้ป่วยเป็นไปอย่างต่อเนื่องตลอด 24 ชั่วโมงและมีคุณภาพสุง
วัตถุประสงค์การจัดตารางการทำงานของพยาบาล
(1) เพื่อให้การพยาบาลที่มีคุณภาพต่อผู้ป่วยอย่างต่อเนื่อง โดยจัดให้มีบุคลากรประเภทต่างๆที่สามารถปฏิบัติงานได้ครอบคลุมปริมาณงานทั้งหมดของหน่วยงาน
(2) เพื่อสรรหาบุคลากรที่มีคุณภาพ เนื่องจากการจัดคนให้มีการทำงาน เป็นการกำหนดความต้องการของคน และเลือกตัวบุคคล จัดปฐมนิเทศ ฝึกหัดงาน และปริมาณผลงานอย่างต่อเนื่องตามระบบการจัดองค์กรที่กำหนดไว้
(3) เพื่อใช้ประโยชน์จากความรู้ ความสามารถ และความชำนาญของบุคลากรทางการพยาบาลแต่ละประเภทอย่างเต็มที่ โดยทั้งผู้ผลิต และผู้ใช้บุคลากรพยาบาลจะต้องให้ความสำคัญของคน เพื่อคุณภาพและการให้การบริการพยาบาลสำเร็จตามความมุ่งหมาย
(4) เพื่อสร้างแผนการจัดบุคลากรหลัก(Master Staffing Plan) เป็นการจัดสรรและกระจายกำลังบุคลากร โดยมีพื้นฐานจากการประเมินความต้องการการพยาบาลของผู้ป่วยเป็นเกณฑ์
(5) เพื่อจัดอัตรากำลังบุคลากรทางการพยาบาลให้เหมาะสมกับความต้องการกำลังคนในแต่ละวัน ในแต่ละเวร
(6) เพื่อให้สามารถกระจายกำลังคนไปอย่างเต็มที่
(7) เพื่อสร้างความพึงพอใจแก่บุคลากรทางการพยาบาล โดยการจัดอัตรากำลังบุคลากรพยาบาลให้มีจำนวนเพียงพอกับปริมาณงาน ตลอดจนการจัดตารางการปฏิบัติงานที่ยุติธรรม
หลักการจัดเวรพยาบาล
(1) พยาบาลประจำการแต่ละคนได้รับเวรการทำงานตามที่ตนต้องการให้มากที่สุดเท่าที่เป็นไปได้
(2) การเลือกเวรการทำงานของพยาบาลประจำการจะต้องเท่าเทียมกันกับความต้องการของพยาบาลประจำการอื่นๆ
(3) พยาบาลประจำการแต่ละคนสามารถเปลี่ยนวันหยุดหรือแลกเวร วันทำงานได้ภายใต้ข้อบังคับต่างๆที่มีอยู่
(4) พยาบาลประจำการแต่ละคนต้องมีตารางการทำงานของตนเอง
(5) จำนวนชั่วโมงการทำงานของพยาบาลประจำการแต่ละคนที่จะได้รับ
(6) การจัดให้มีวันหยุดสำหรับพยาบาลประจำการแต่ละคน โดยมีข้อจำกัดตามนโยบายของโรงพยาบาล
การจัดเวลาทำการพยาบาล (Staffing Scheduling)
การจัดตารางเวลาการทำงานของบุคลากรพยาบาลนั้นมีความแตกต่างกันขึ้นอยู่กับนโยบายและลักษณะงานในการพยาบาลของแต่ละแห่ง ซึ่ง (Marriner, 1982) ได้เสนอเวลาการทำงานงานของบุคลากรทางการพยาบาลไว้ 2 วิธี คือ การจัดเวลาการทำงานเวรละ 8 ชั่วโมงในหนึ่งวัน สัปดาห์และ 5 วัน และการจัดเวลาการทำงานเวรละ 10 ชั่วโมงในหนึ่งวัน สัปดาห์ละ 4 วัน นอกจากนี้ยังมีการจัดเวลาทำงานเวรละ 12 ชั่งโมงในหนึ่งวัน สัปดาห์ละ 7 วัน ซึ่งการจัดตารางการทำงานของบุคลากรทางการพยาบาลมีรายละเอียดดังนี้
(1) การจัดเวลาการทำงานเวรละ 8 ชั่วโมงในหนึ่งวัน สัปดาห์ละ5วัน (Eight-Hour Shift, Five-Day Work Week) หรือการจัดตารางการทำงานแบบดั้งเดิม (Conventional Scheduling) หมายถึง การจัดเวลาการทำงานแบบ 3 เวรใน 14 วัน หรือ 24 ชั่วโมง ซึ่งในแต่เวรแบ่งออกเป็น 8 ชั่วโมงต่อเวร เข้าเวรสัปดาห์ละ 5 วัน และหยุด 2 วัน อันเป็นวิธีที่ส่วนใหญ่ใช้กันอยู่ในปัจจุบันทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศ โดยมีหัวหน้าพยาบาลทำหน้าที่ในการมอบหมายงานให้แก่บุคลากรพยาบาลในแต่ละหอผู้ป่วย ซึ่งช่วงเวลาการทำงานในแต่ละวันเป็นดังนี้
ตารางที่ 1 เวลาการจัดตารางการทำงานเวรละ 8 ชั่วโมง
|
เวรทำการ |
ช่วงเวลาการทำงาน |
|
เวรเช้า |
7.00-15.00 น. หรือ 8.00-16.00 น. |
|
เวรบ่าย |
15.00-23.00 น. หรือ 16.00-24.00 น. |
|
เวรดึก |
23.00-07.00 น. หรือ 24.00-8.00 น. |
(2) การจัดเวลาการทำงานเวรละ 10 ชั่วโมงในหนึ่งวัน สัปดาห์ละ 4 วัน(Ten-Hour Shift, Four-Day Work Week)หมายถึง การจัดเวลาการทำงาน โดยละแต่ละเวรมีเวลาการทำงาน 10 ชั่วโมง ในหนึ่งวันจะทำงาน 10 ชั่วโมง หรือคิดเป็น 4 วันต่อสัปดาห์ วิธีการจัดตารางการทำงานแบบนี้อาจจะใช้บุคลากรทางการพยาบาลจำนวนมากกว่าการจัดเวรแบบดั้งเดิม เนื่องจากแต่ละเวรจะมีเวลาเหลื่อมกันอยู่ 2 ชั่วโมง แต่ละช่วงเวลาที่ยาวนานนั้นอาจจะนำมาซึ่งความเหนื่อยล้า ทำให้เกิดผลเสียต่อการดูแลผู้ป่วยและแก่ตัวบุคลากรพยาบาลเอง อย่างไรก็ตามการจัดตารางการทำงนแบบนี้ ทำให้บุคลาการทางการพยาบาลมีเวลาพักผ่อนในช่วงเวลาที่เกิดการเหลื่อมล้ำกันมากขึ้น รวมถึงการได้รับวันหยุด 3 วันต่อสัปดาห์ การจัดเวลาการทำงานแบบนี้มีช่วงเวลาการทำงานในแต่ละวันเป็นดังนี้
ตารางที่ 2 เวลาการจัดตารางการทำงานเวรละ 10 ชั่วโมง
|
เวรทำการ |
ช่วงเวลาการทำงาน |
|
เวรเช้า |
7.00-17.00 น. |
|
เวรบ่าย |
15.00-01.00 น. |
|
เวรดึก |
23.00-09.00 น. |
(3) การจัดเวลาการทำงานเวรละ 12 ชั่วโมงในหนึ่งวัน สัปดาห์ละ 7 วันเป็นการจัดเวลาการทำงานอีกแบบหนึ่งวิธีที่นำมาใช้ โดยบุคลากรการพยาบาลทำงาน 12 ชั่วโมงติดต่อกันเป็นระยะเวลา 7 วัน แล้วหยุด 7 วัน ซึ่งการจัดเวลาการทำงานในลักษณะนี้จัดเพียง 1 เวรต่อ 1 วัน ดังนี้จึงคิดชั่วโมงการทำงานเป็น 84 ชั่วโมง ต่อ 2 สัปดาห์ การจัดเวลาการทำงานแบบนี้มีช่วงเวลาการทำงานในแต่ละวันเป็นดังนี้
ตารางที่ 3 เวลาการจัดตารางการทำงานเวรละ 12ชั่วโมง
|
เวรทำการ |
ช่วงเวลาการทำงาน |
|
เวรเช้า |
7.00-19.30 น. |
|
เวรดึก |
19.00-07.30 น. |
วิธีการจัดเวลาการทำงานของบุคลากรพยาบาลมีหลายวิธีดังที่ได้เสนอขึ้นมาบางส่วน แต่การที่จะเลือกวิธีใดนั้นขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของหน่วยงานหรือหอผู้ป่วยนั้นๆ ซึ่งในการเลือกวิธีการจัดเวลาทำงานไม่จำเป็นต้องเลือกวิธีเดียว อาจจะพิจารณาหลายๆวิธีร่วมกันก็ได้ สำหรับการศึกษาครั้งนี้จะใช้วิธีการจัดเวลาทำงานแบบเวรละ 8 ชั่วโมงในหนึ่งวัน จะแบ่งออกเป็น 3 เวรโดยแต่ละเวรจะมีจำนวน 8 ชั่วโมง
รูปแบบการจัดตารางการทำงานของบุคลากรพยาบาล (Staff Module)
การจัดตารางการทำงานของพยาบาลมีหลายรูปแบบ ซึ่งในการที่จะพิจารณานำเอารูปแบบการจัดตารางการทำงานพยาบาลต่างๆมาใช้นั้น ขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของบุคลากรพยาบาล ลักษณะของหอผู้ป่วย และความพึงพอใจของบุคลากรแต่ละคน การจัดตารางการทำงานของพยาบาลมีรูปแบบดังนี้
(1) การจัดตารางการทำงานแบบหมุนเวียน(Rotating Shift Schedulingมีหลักการคือ บุคลากรพยาบาลจะมีการหมุนเวียนกันเข้าทำงานในแต่ละเวรเป็นระยะๆ ตามเวรเช้า เวรบ่าย เวรดึก โดยสลับเวรทำงานในแต่ละเวรตามความเหมาะสม และตามความจำเป็นของแต่ละหอผู้ป่วย ซึ่งช่วงเวลาการทำงานอาจแบ่งเป็น 8 ชั่งโมง 10 ชั่วโมง หรือ 12 ชั่งโมง ลักษณะของการหมุนเวียน และการจัดช่วงระยะการหมุนเวียนอาจจะจัดได้หลายแบบ เช่น การจัดให้มีการหมุนเวียนทุกสัปดาห์ หรือการจัดหมุนเวียนทุก 3-5 วัน หรือการจัดให้หมุนเวียนทุก 2-3 เดือน โดยทั่วไปแล้วการจัดให้หมุนเวียนจะอยู่ในช่วง 8-12 สัปดาห์ และในเวลา 24 ชั่วโมงจะจัดให้มีการหมุนเวียนเวรการทำงาน 3 เวร ซึ่งทั้งนี้ขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์สำคัญในการดำเนินการจัดตารางเวรการทำงานของพยาบาลหัวหน้าหอผู้ป่วย อย่างไรก็ตามการจัดตารางการทำงานไม่ควรให้เกิดเวรต่อเนื่องการนาน 4 วันในเวรบ่ายและเวรดึก จึงควรจัดให้มีวันหยุดเป็นระยะอย่างสม่ำเสมอ
(2) การจัดตารางการทำงานแบบคงที่(Fix Shift Scheduling)เป็นการจัดตารางเวรการทำงานของพยาบาล โดยไม่มีการหมุนเวียนระหว่างเวรเช้า เวรบ่าย และเวรดึก แต่จะเป็นการทำงาน โดยพยาบาลแต่ละคนจะได้รับเวรใดเวรหนึ่งนั้นตลอดไป นั้นคือ ถ้าทำเวรก็ต้องทำเวรเช้าตลอด ถ้าทำเวรบ่าย ก็ต้องทำเวรบ่ายตลอด หรือถ้าทำเวรดึกก็ต้องทำเวรดึกตลอด
(3) การจัดตารางการทำงานแบบรอบ (Cyclic Scheduling) จะกำหนดการทำงานเป็นรอบระยะเวลาหนึ่งๆ ในระหว่าง 6-10 สัปดาห์ โดยจะให้มีวันหยุดคงที่ในแต่ละสัปดาห์หนึ่งๆ ซึ่งวันหยุดที่กำหนดไว้จะไม่มีการเปลี่ยนแปลง ดังนั้นการจัดตารางการทำงานและนี้จึงควรจัดไว้หลายแบบจะมีวันหยุดของแต่ละสัปดาห์ที่แตกต่างกัน เพื่อให้บุคลากรพยาบาลมีโอกาสเลือกได้ตามความต้องการ
ลักษณะปัญหาของการจัดตารางการทำงานของพยาบาลทั่วไป
(1) เป็นปัญหาการจัดเวรพยาบาลที่มีอยู่ให้แก่เวรทำงานต่างๆที่กำหนดไว้ในช่วงเวลาหนึ่งๆ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อกระจายการทำงานของพยาบาลแต่ละคนให้มีภาระงานที่ใกล้เคียงกัน หรืออาจกล่าวได้อีกอย่างหนึ่งว่า เพื่อให้เกิดความแปรปรวนของภาระงานในช่วงเวรการทำงานของแต่ละคนมีค่าน้อยที่สุด
(2) การจัดตารางการทำงานของพยาบาลจะกระทำในหอผู้ป่วยหนึ่งหอ ไม่ยุ่งเกี่ยวกับหอผู้ป่วยอื่นๆ
(3) การจัดตารางการทำงานของพยาบาลจะทำในหอผู้ป่วย 1 หอผู้ป่วยที่มีบุคลากรพยาบาลประจำ
(4) บุคลากรพยาบาลที่จะนำมาพิจารณาในการจัดตารางการทำงาน คือ พยาบาลหัวหน้าหอผู้ป่วย และพยาบาล ที่ทำหน้าที่ดูแลผู้ป่วยในหอผู้ป่วย
(5) ในการจัดตารางการทำงนของพยาบาล จะยึดหลักจัดโดยให้พยาบาล หัวหน้าหอผู้ป่วยจะเลือกเวรทำงานก่อน จากนั้นจึงกำหนดเวรที่เหลือให้กับพยาบาลทั้งหมด
(6) มีการระบุจำนวนพยาบาลที่มีอยู่ในหอผู้ป่วยอย่างที่จะนำมาจัดตารางการทำงานชัดเจน
(7) รูปแบบการจัดเวรแบ่งออกเป็น 3 เวรในแต่ละวัน เวรละ 8 ชั่วโมง คือ เวรเช้า เวรบ่าย เวรดึก
(8) มีพยาบาลผลัดเปลี่ยนกันขึ้นเวรตลอด 24 ชั่วโมง
(9) เวรทำงานทุกเวรต้องมีพยาบาลตามจำนวนที่กำหนดไว้ในแต่ละเวร ไม่อนุญาตให้เกิดกรณีที่เวรทำงานไม่มีพยาบาลสักคนเด็ดขาด
(10) ข้อมูลนำเข้าประกอบด้วย ช่วงเวลาทำงนหรือจำนวนวันในแต่ละเดือน จำนวนพยาบาลทั้งหมดในหอผู้ป่วยหนึ่ง จำนวนพยาบาลในแต่ละช่วงเวรทำงาน
(11) พยาบาลแต่ละคนสามารถทำการเปลี่ยนวันหยุดหรือแลกวันทำงานได้ภายใต้ข้อบังคับต่างๆที่มี
อ้างอิง
ชิดชนก โชคสุชาติ & นฤมลวรรณ สุขไมตรี. (2544). ระบบจัดเวลาการทำงานของ พยาบาลด้วยวิธีทางพันธุกรรม: กรณีศึกษา แผนกอายุรกรรม โรงพยาบาลพบุรี จังหวัดลพบุรี.วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิทยาการคอมพิวเตอร์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร.
นิภา ภู่ปะวะโรทัย. (2533). การจัดอัตรากำลังบุคลกรพยาบาลในการพยาบาลอายุรศาสตร์ โรงพยาบาลนครเชียงใหม่โดยใช้กิจกรรมพยาบาลเป็นพื้นฐาน. วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาพยาบาลศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล.
ความเห็น (7)
อ่านแล้วได้ความรู้ดีคะ เข้าใจถึงวิธีการทำงานของพยาบาลมากขึ้น ขอบคุณมากคะ
นฤมลวรรณ สุขไมตรี
สวัสดีค่ะ ขอบคุณนะคะที่ใช้ผลงานของเรา อย่างน้อย ก็ทำให้เราได้รู้ว่างานที่เราทำมีประโยชน์กับบุคคลอื่นค่ะ
อ่านแล้วมีประโยชน์มากคะ
it_nurse ประโคนชัย
มีประโยชน์มากครับ
อ่านแล้ว เข้าใจถึงวิธีการทำงานของพยาบาลมากขึ้น ขอบคุณมากครับตอนนี้ ผมสร้างโปรแกรมตารางเวร ขึ้นมาสำหรับแก้ปัญหาเรื่องพยาบาลโดยเฉพาะ อาจจะขอคำแนะนำเพิ่มเติมน่ะครับ
ตารางเวรพยาบาลมีเงื่อนไขในการจัดเยอะมากค่ะ เนื่องจากอัตรากำลังไม่เพียงพอ การจัดจะไม่ค่อยไปเป็นตามเงื่อนไข หรือกฎระเบียบที่กำหนดค่ะ ด้วยความยินดีนะคะ
