จิราสา

ช่วงนี้โอนเอียงไปทางสถานบำบัดรักษายาเสพติด เหตุสืบเนื่องมาจากในที่ประชุมคณะกรรมการฯ พิจารณาบำบัดรักษายาเสพติด มีกิจกรรมที่รพ.ใช้ และทางทีมผู้นิเทศ พูดถึงบ่อยๆ คือ การบำบัดแบบจิราสา ในการบำบัดผู้ติดสุรา ยาเสพติด จึงเกิดความสนใจว่าคืออะไร ก็เลยไปหาข้อมูลมาอ่านดู เผื่อจะมีผู้สนใจอยากจะรู้บ้างค่ะ ชื่อเพราะดีนะคะ จิราสา

การป้องกันการติดยาเสพติดระบบจิราสา

 

 

นายแพทย์ทรงเกียรติ ปิยะกะ ได้สังเคราะห์ ความรู้ วิทยาการตะวันตกออกมานำเสนอให้มีเนื้อหาที่เข้าใจง่ายปรับใช้กับวัฒนธรรม สังคมของไทยเราได้อย่างดี และ ต้นคิดเรื่องหนึ่งที่สมควรจะนำมาเผยแพร่ เพื่อให้เกิดการนำไปใช้เป็นแบบอย่างได้อย่างหนึ่งก็คือ การป้องกันการติดยาเสพติดระบบจิราสา ซึ่งพัฒนาขึ้นจากระบบการป้องกันหลายรูปแบบที่ใช้ได้ผลในต่างประเทศ นำมาผสมผสานประยุกต์ให้เหมาะกับสังคมไทย โดยคำนึงถึงสถาบันครอบครัว ขนมธรรมเนียม จารีตประเพณีรวมทั้งรากเหง้าวัฒนธรรมและคตินิยมที่เปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลานายแพทย์ทรงเกียรติ ได้กล่าวสรุปไว้ในหนังสือคู่มือการป้องกันการติดยาเสพติด ระบบจิราสา สำหรับประชาคมไทยว่า หัวใจของการป้องกันระบบนี้ อยู่ที่การฝึกทักษะ และพัฒนาให้เยาวชนของเรามีคุณภาพในการตัดสินใจ ในการแสวงหาความสุข และลดความทุกข์โดยไม่ใช้สารเคมีอันเป็นยาเสพติด เมื่อมีพลังเป็นโล่กั้นเช่นนี้ โอกาสที่จะพึ่งยาเสพติดก็ย่อมน้อยลงการป้องกันระบบจิราสานี้ จะสัมฤทธิ์ผลได้ก็โดยจิตสำนึกของสมาชิกในสังคม ในการเสียสละเป็นอาสาสมัครฝึกฝนเยาวชน ฝึกฝนพ่อแม่ เพื่อรับช่วงนำไปปฏิบัติในครัวเรือน การเสียสละนี้เป็นการทำแบบต่อเนื่อง ทำด้วยน้ำใจรัก จะเกณฑ์หรือสั่งบังคับกันไม่ได้

 

จิราสา มีที่มาจาก จิระ + อาสา

 

จิระ = ยั่งยืน ถาวร

 

อาสา = ช่วยเหลือ อาสาสมัคร

 

จิราสา = จิตสำนึกแห่งการช่วยเหลือผู้อื่นและสังคมโดยสมัครใจ

 

ระบบนี้เน้นที่อาสาสมัคร จึงมีความคล่องตัวและมีเสรีภาพทางความคิดและการปฏิบัติ จะไม่ขึ้นกับระบบราชการ ราชการเป็นเพียงฝ่ายสนับสนุนบางส่วน ผู้ทำงานในระบบนี้ต้องมีความรู้ที่จะช่วยเหลือผู้อื่น มีความเข้าอกเข้าใจในปัญหาและต้องการมีส่วนร่วมในการแก้ไขอย่างแท้จริง

 

แก่นหลักของ จิราสา คือ การพัฒนาเยาวชนให้มีคุณภาพดีเลิศในการป้องกันยาเสพติด โดยหมั่นฝึกฝนเยาวชนในเรื่องสำคัญ ๆ ดังนี้

 

๑. ให้เข้าใจเรื่องยาเสพติด ทั้งคุณประโยชน์ และพิษภัยโดยไม่บิดเบือนข้อเท็จจริง

 

๒. ให้มีทักษะในการเข้าสังคมโดยสามารถต้านแรงยั่วยุ และแรงกดดันของเพื่อนร่วมรุ่น และของสังคมที่จะใช้ยาเสพติด

 

๓. ให้มีทักษะในการเผชิญและจัดการกับอารมณ์ต่าง ๆ ในการดำรงชีวิตทั้งอารมณ์ที่พึงและไม่พึง

 

ประสงค์ ที่มักนำไปสู่การใช้ยาเสพติด

 

๔. ให้มีทักษะในการเข้าสังคมโดยใช้สติปัญญา ไตร่ตรองพิจารณาเพราะการลองหรือใช้ยาเสพติดครั้ง

 

แรก ๆ นั้น จะเกิดจากการตัดสินใจก่อน

 

๕. ให้มีทักษะในกิจกรรมทางเลือกเมื่อเยาวชนมีคุณภาพดีในทักษะข้างต้น ย่อมสามารถที่จะไม่เลือกใช้ยาเสพติด ไม่ว่าจะมีผู้นำมาเสนอหรือยั่วยุให้ใช้ก็ตาม เมื่อไม่มีการลอง ไม่มีการใช้ ก็ย่อมไม่มีการติดยาเสพติดระบบนี้ใช้ได้กับทุกวัย แต่จะเน้นการเสริมพลังให้ครอบครัวในการเลี้ยงบุตรหลานให้มีคุณภาพดีของสังคมต่อไป

 

องค์ประกอบของระบบจิราสา

 

การฝึกอาสาสมัครครูฝึก

 

- เพื่อเป็นวิทยากร

 

- เพื่อเป็นครูฝึกหรือครูค่ายเยาวชน

 

- เพื่อดำเนินงานค่ายเยาวชน

 

การฝึกเยาวชน

 

- ให้เรียนรู้ยาเสพติดจากข้อเท็จจริง

 

- ให้มีทักษะชีวิต โดยรู้จักตัดสินใจ รู้จักจัดการกับอารมณ์ รู้การปรับตัวและเข้าสังคม

 

รู้จักทำงานสร้างสรรค์ร่วมกับคนอื่น

 

- ให้มีแรงต้านสิ่งยั่วยุสิ่งกดดันให้ใช้ยาเสพติด

 

- ให้มีกิจกรรมทางเลือกที่เป็นประโยชน์

 

การฝึกพ่อแม่ – ผู้ปกครอง

 

- ให้มีความรู้ยาเสพติด

 

- ให้รับช่วงฝึกบุตรหลานในครอบครัวต่อไป

 

- ให้มีทักษะในการสื่ออารมณ์และเข้าใจกันดีกับบุตรหลานในครอบครัว

 

- ให้สามารถช่วยเหลือบุตรหลานในครอบครัวได้อย่างเหมาะสมและทันท่วงที การฝึกทั้งหมดนี้

 

จะทำในเชิงปฏิสัมพัทธ์ (interactive) โดยให้เรียนรู้จากกันและกัน

 

รูปแบบของระบบจิราสา

 

ค่ายจิราสาต้านยาเสพติด

 

- สะดวกต่อการจัด จัดในช่วงปิดภาคเรียน เช่น ก่อนเปิดเทอม ๑-๒ สัปดาห์

 

- เป็นค่ายเช้าไปเย็นกลับ เพื่อจะได้ไม่ยุ่งยากต่อการจัด

 

- ใช้เวลา ๕ วันครึ่ง เช่น เริ่มค่ายวันจันทร์ตอนเช้า และเสร็จสิ้นค่ายเที่ยงวันวันเสาร์ เป็นต้น

 

• เรียนรู้ยาเสพติด ๑ วัน

 

• ทัศนะศึกษา ๒ วัน

 

คุกหรือเรือนจำ ๑ วัน เพื่อเรียนรู้ชีวิตของผู้ติดยาเสพติดที่ต้องขังในคุก

 

สถานบำบัดผู้ติดยาเสพติด ๑ วัน เพื่อเรียนรู้ชีวิตผู้ติดยาเสพติด

 

• ฝึกทักษะชีวิตและฝึกทักษะปฏิเสธยาเสพติด ๑ วัน ถึง ๑ วันครึ่ง

 

• ฝึกกิจกรรมทางเลือก ครึ่งวัน ถึง ๑ วันเต็ม

 

• สรุปประสบการณ์ ประเมินผล และพบกับตัวแทนชุมชนหรือสื่อมวลชน ครึ่งวัน

 

- พ่อแม่ ผู้ปกครอง ร่วมกิจกรรมค่าย และมีชั่วโมงพิเศษจัดขึ้นสำหรับพ่อแม่ผู้ปกครอง

 

โดยเฉพาะ

 

ค่ายสุดสัปดาห์จิราสา

 

- จัดในวันสุดสัปดาห์

 

• เป็นค่ายวันสุดสัปดาห์ อาจจัดเป็น ๕-๖ สัปดาห์

 

• นำหัวข้อของค่ายจิราสามาแบ่งสอนและฝึกทักษะเป็นตอน ๆ ไป

 

• กำหนดวันทัศนศึกษาให้เหมาะสม

 

• สะดวกที่พ่อแม่ผู้ปกครองเข้าร่วมกิจกรรมได้

 

ชั่วโมงจิราสา

 

- จัดในวันเรียน

 

• จัดในช่วงเปิดภาคเรียน โดยกำหนดชั่วโมงขึ้น

 

• นำหัวข้อของค่ายจิราสามาแบ่งสอนและแบ่งฝึก

 

• กำหนดวันทัศนศึกษาให้เหมาะสม

 

• จัดให้พ่อแม่ผู้ปกครองได้เข้าร่วมกิจกรรมตามความเหมาะสม

 

เรียบเรียงจากหนังสือคู่มือการป้องกันการติดยาเสพติดระบบจิราสาสำหรับประชาคมไทย

 

โดยนายแพทย์ทรงเกียรติ ปิยะกะ