จิราสา

ช่วงนี้โอนเอียงไปทางสถานบำบัดรักษายาเสพติด เหตุสืบเนื่องมาจากในที่ประชุมคณะกรรมการฯ พิจารณาบำบัดรักษายาเสพติด มีกิจกรรมที่รพ.ใช้ และทางทีมผู้นิเทศ พูดถึงบ่อยๆ คือ การบำบัดแบบจิราสา ในการบำบัดผู้ติดสุรา ยาเสพติด จึงเกิดความสนใจว่าคืออะไร ก็เลยไปหาข้อมูลมาอ่านดู เผื่อจะมีผู้สนใจอยากจะรู้บ้างค่ะ ชื่อเพราะดีนะคะ จิราสา

การป้องกันการติดยาเสพติดระบบจิราสา

นายแพทย์ทรงเกียรติ ปิยะกะ ได้สังเคราะห์ ความรู้ วิทยาการตะวันตกออกมานำเสนอให้มีเนื้อหาที่เข้าใจง่ายปรับใช้กับวัฒนธรรม สังคมของไทยเราได้อย่างดี และ ต้นคิดเรื่องหนึ่งที่สมควรจะนำมาเผยแพร่ เพื่อให้เกิดการนำไปใช้เป็นแบบอย่างได้อย่างหนึ่งก็คือ การป้องกันการติดยาเสพติดระบบจิราสา ซึ่งพัฒนาขึ้นจากระบบการป้องกันหลายรูปแบบที่ใช้ได้ผลในต่างประเทศ นำมาผสมผสานประยุกต์ให้เหมาะกับสังคมไทย โดยคำนึงถึงสถาบันครอบครัว ขนมธรรมเนียม จารีตประเพณีรวมทั้งรากเหง้าวัฒนธรรมและคตินิยมที่เปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลานายแพทย์ทรงเกียรติ ได้กล่าวสรุปไว้ในหนังสือคู่มือการป้องกันการติดยาเสพติด ระบบจิราสา สำหรับประชาคมไทยว่า หัวใจของการป้องกันระบบนี้ อยู่ที่การฝึกทักษะ และพัฒนาให้เยาวชนของเรามีคุณภาพในการตัดสินใจ ในการแสวงหาความสุข และลดความทุกข์โดยไม่ใช้สารเคมีอันเป็นยาเสพติด เมื่อมีพลังเป็นโล่กั้นเช่นนี้ โอกาสที่จะพึ่งยาเสพติดก็ย่อมน้อยลงการป้องกันระบบจิราสานี้ จะสัมฤทธิ์ผลได้ก็โดยจิตสำนึกของสมาชิกในสังคม ในการเสียสละเป็นอาสาสมัครฝึกฝนเยาวชน ฝึกฝนพ่อแม่ เพื่อรับช่วงนำไปปฏิบัติในครัวเรือน การเสียสละนี้เป็นการทำแบบต่อเนื่อง ทำด้วยน้ำใจรัก จะเกณฑ์หรือสั่งบังคับกันไม่ได้

จิราสา มีที่มาจาก จิระ + อาสา

จิระ = ยั่งยืน ถาวร

อาสา = ช่วยเหลือ อาสาสมัคร

จิราสา = จิตสำนึกแห่งการช่วยเหลือผู้อื่นและสังคมโดยสมัครใจ

ระบบนี้เน้นที่อาสาสมัคร จึงมีความคล่องตัวและมีเสรีภาพทางความคิดและการปฏิบัติ จะไม่ขึ้นกับระบบราชการ ราชการเป็นเพียงฝ่ายสนับสนุนบางส่วน ผู้ทำงานในระบบนี้ต้องมีความรู้ที่จะช่วยเหลือผู้อื่น มีความเข้าอกเข้าใจในปัญหาและต้องการมีส่วนร่วมในการแก้ไขอย่างแท้จริง

แก่นหลักของ จิราสา คือ การพัฒนาเยาวชนให้มีคุณภาพดีเลิศในการป้องกันยาเสพติด โดยหมั่นฝึกฝนเยาวชนในเรื่องสำคัญ ๆ ดังนี้

๑. ให้เข้าใจเรื่องยาเสพติด ทั้งคุณประโยชน์ และพิษภัยโดยไม่บิดเบือนข้อเท็จจริง

๒. ให้มีทักษะในการเข้าสังคมโดยสามารถต้านแรงยั่วยุ และแรงกดดันของเพื่อนร่วมรุ่น และของสังคมที่จะใช้ยาเสพติด

๓. ให้มีทักษะในการเผชิญและจัดการกับอารมณ์ต่าง ๆ ในการดำรงชีวิตทั้งอารมณ์ที่พึงและไม่พึง

ประสงค์ ที่มักนำไปสู่การใช้ยาเสพติด

๔. ให้มีทักษะในการเข้าสังคมโดยใช้สติปัญญา ไตร่ตรองพิจารณาเพราะการลองหรือใช้ยาเสพติดครั้ง

แรก ๆ นั้น จะเกิดจากการตัดสินใจก่อน

๕. ให้มีทักษะในกิจกรรมทางเลือกเมื่อเยาวชนมีคุณภาพดีในทักษะข้างต้น ย่อมสามารถที่จะไม่เลือกใช้ยาเสพติด ไม่ว่าจะมีผู้นำมาเสนอหรือยั่วยุให้ใช้ก็ตาม เมื่อไม่มีการลอง ไม่มีการใช้ ก็ย่อมไม่มีการติดยาเสพติดระบบนี้ใช้ได้กับทุกวัย แต่จะเน้นการเสริมพลังให้ครอบครัวในการเลี้ยงบุตรหลานให้มีคุณภาพดีของสังคมต่อไป

องค์ประกอบของระบบจิราสา

การฝึกอาสาสมัครครูฝึก

เพื่อเป็นวิทยากร

เพื่อเป็นครูฝึกหรือครูค่ายเยาวชน

เพื่อดำเนินงานค่ายเยาวชน

การฝึกเยาวชน

ให้เรียนรู้ยาเสพติดจากข้อเท็จจริง

ให้มีทักษะชีวิต โดยรู้จักตัดสินใจ รู้จักจัดการกับอารมณ์ รู้การปรับตัวและเข้าสังคม

รู้จักทำงานสร้างสรรค์ร่วมกับคนอื่น

ให้มีแรงต้านสิ่งยั่วยุสิ่งกดดันให้ใช้ยาเสพติด

ให้มีกิจกรรมทางเลือกที่เป็นประโยชน์

การฝึกพ่อแม่

ผู้ปกครอง

ให้มีความรู้ยาเสพติด

ให้รับช่วงฝึกบุตรหลานในครอบครัวต่อไป

ให้มีทักษะในการสื่ออารมณ์และเข้าใจกันดีกับบุตรหลานในครอบครัว

ให้สามารถช่วยเหลือบุตรหลานในครอบครัวได้อย่างเหมาะสมและทันท่วงที การฝึกทั้งหมดนี้

จะทำในเชิงปฏิสัมพัทธ์ (interactive) โดยให้เรียนรู้จากกันและกัน

รูปแบบของระบบจิราสา

ค่ายจิราสาต้านยาเสพติด

สะดวกต่อการจัด จัดในช่วงปิดภาคเรียน เช่น ก่อนเปิดเทอม ๑-๒ สัปดาห์

เป็นค่ายเช้าไปเย็นกลับ เพื่อจะได้ไม่ยุ่งยากต่อการจัด

ใช้เวลา ๕ วันครึ่ง เช่น เริ่มค่ายวันจันทร์ตอนเช้า และเสร็จสิ้นค่ายเที่ยงวันวันเสาร์ เป็นต้น

เรียนรู้ยาเสพติด ๑ วัน

ทัศนะศึกษา ๒ วัน

คุกหรือเรือนจำ ๑ วัน เพื่อเรียนรู้ชีวิตของผู้ติดยาเสพติดที่ต้องขังในคุก

สถานบำบัดผู้ติดยาเสพติด ๑ วัน เพื่อเรียนรู้ชีวิตผู้ติดยาเสพติด

ฝึกทักษะชีวิตและฝึกทักษะปฏิเสธยาเสพติด ๑ วัน ถึง ๑ วันครึ่ง

ฝึกกิจกรรมทางเลือก ครึ่งวัน ถึง ๑ วันเต็ม

สรุปประสบการณ์ ประเมินผล และพบกับตัวแทนชุมชนหรือสื่อมวลชน ครึ่งวัน

พ่อแม่ ผู้ปกครอง ร่วมกิจกรรมค่าย และมีชั่วโมงพิเศษจัดขึ้นสำหรับพ่อแม่ผู้ปกครอง

โดยเฉพาะ

ค่ายสุดสัปดาห์จิราสา

จัดในวันสุดสัปดาห์

เป็นค่ายวันสุดสัปดาห์ อาจจัดเป็น ๕-๖ สัปดาห์

นำหัวข้อของค่ายจิราสามาแบ่งสอนและฝึกทักษะเป็นตอน ๆ ไป

กำหนดวันทัศนศึกษาให้เหมาะสม

สะดวกที่พ่อแม่ผู้ปกครองเข้าร่วมกิจกรรมได้

ชั่วโมงจิราสา

จัดในวันเรียน

จัดในช่วงเปิดภาคเรียน โดยกำหนดชั่วโมงขึ้น

นำหัวข้อของค่ายจิราสามาแบ่งสอนและแบ่งฝึก

กำหนดวันทัศนศึกษาให้เหมาะสม

จัดให้พ่อแม่ผู้ปกครองได้เข้าร่วมกิจกรรมตามความเหมาะสม

เรียบเรียงจากหนังสือคู่มือการป้องกันการติดยาเสพติดระบบจิราสาสำหรับประชาคมไทย

โดยนายแพทย์ทรงเกียรติ ปิยะกะ