พื้นฐานคุณภาพที่อาจลืมเลือน : แนวคิดการทำ CQI
ชาววิสัญญี มข.ได้รับคำชมเชยในงานสัมมนาของ รพ.ศรีนครินทร์ ณ สวิสเซอร์แลนด์ รีสอร์ท เขาค้อ จ.เพชรบูรณ์ ในวันที่ 23-24 มีนาคม 2552 ที่ผ่านมาซึ่งผู้เขียน และ อ.วราภรณ์ เชื้ออินทร์ได้มีโอกาสเข้าร่วมกิจกรรมด้วย
คำชมกลางที่ประชุมจากปากคุณทวนทอง พันธโร ผู้ดูแลคุณภาพโรงพยาบาลมานานว่า วิสัญญีมีการพัฒนาคุณภาพอย่างต่อเนื่องเป็นวัฒนธรรมองค์กรไปแล้ว
....เป็นอะไรที่น่าภาคภูมิใจนัก....
หันมาสำรวจตนเองว่าทำอะไรกันไว้ในอดีต... ก็จะพบกับประสบการณ์ชีวิตคุณภาพที่มากมายเหลือเกิน... ชีวิตคุณภาพเหมือนกับตัวละครในภาพยนต์(น้ำเน่าจริงๆ...) มีทุกข์ มีโศก ปนเศร้าเคล้าน้ำตา มีรัก มีกำลังใจ มีสำเร็จ ล้มเหลว... แม้แต่ต้องยืนให้ผู้อื่นเห็นว่ายังคงอยู่... แม้ใจอยากจะล้มลง(ชักตาย...)
เรื่องนี้...หากจะถอดความรู้(สึก)และประสบการณ์... คงต้องว่ากันยาว...
...ยาวพอๆกับประสบการณ์การทำคุณภาพมาตั้งแต่ปี 43
วันนี้เลยขอทบทวนพื้นฐานการทำกิจกรรมคุณภาพตามแบบของ HA เพื่อให้ชาววิสัญญีได้กลับมานึกถึงขั้นตอนการทำกิจกรรมคุณภาพอย่างง่ายๆ ที่พวกเราเคยอบรมกันเมื่อ 7-8 ปีก่อน ซึ่งเวลาที่ผ่านมาเนิ่นนาน อาจทำให้เริ่มจะเลือนๆไปบ้าง...เชื่อว่ารื้อฟื้นไม่นานคงจำได้ (ไม่งั้นจะกลายเป็น...ปลาตายน้ำตื้น...)
แนวคิดการทำ CQI (Continuous Quality Improvement)
CQI เป็นการใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์และความคิดสร้างสรรค์ในการปรับปรุงระบบงานเพื่อตอบสนองความต้องการของผู้รับผลงานอย่างไม่หยุดยั้ง โดยมุ่งสู่ความเป็นเลิศ (บางท่านอาจใช้คำว่า process improvement หรือ performance improvement)
(ที่มา : Retrieved 28 February 2009, from commons.wikimedia.org/wiki/File:PDCA-Two-Cycl...)
CQI มักจะใช้แนวคิด PDSA (Plan- Do- Study-Act) ซึ่งเป็นขั้นตอนทางวิทยาศาสตร์ ได้แก่
(ที่มา : Retrieved 28 February 2009, from http://www.bcnlp.ac.th/qa/pdca.jpg )
Plan คือ การวางแผนว่าจะทดสอบความคิดอะไรเพื่อแก้ไขปัญหา ในการวางแผนนี้มีรายละเอียดเพิ่มขึ้นเพื่อให้กำหนดความคิดที่จะแก้ปัญหาได้อย่างเหมาะสม ได้แก่
๑) การวิเคราะห์สภาพปัญหา : ว่าปัญหาเกิดขึ้นที่ไหน เมื่อไร กับใคร อย่างไร มีกระบวนการอะไรที่เกี่ยวข้อง
๒) การวิเคราะห์ระดับของปัญหา : สามารถวัดข้อมูลที่สะท้อนระดับของปัญหาได้ด้วยวิธีใด
๓) การวิเคราะห์สาเหตุของปัญหา : อะไรคือสาเหตุหลักๆ ของการเกิดปัญหา สามารถวิเคราะห์ไปถึงสาเหตุรากเหง้าได้หรือไม่ มีข้อมูลประกอบหรือไม่ว่าสาเหตุใดเป็นสาเหตุสำคัญ
๔) การวิเคราะห์ทางเลือกในการแก้ปัญหา : เป็นการนำสาเหตุรากเหง้าที่สำคัญมาวิเคราะห์ว่าจะลดหรือขจัดออกไปได้อย่างไร โดยอาศัยแนวคิดเชิงกลยุทธ์และความคิดสร้างสรรค์ประกอบกัน ทางเลือกในการแก้ปัญหาอาจจะมีหลายทางเลือก อาจจะใช้ร่วมกัน หรืออาจจะต้องวิเคราะห์เปรียบเทียบเพื่อเลือกเอาอย่างใดอย่างหนึ่ง เมื่อได้ทางเลือกแล้ว ยังต้องวิเคราะห์แรงหนุนแรงต้านของผู้เกี่ยวข้องเพื่อวางแผนลดแรงต้านและใช้แรงหนุนให้เป็นประโยชน์
Do คือ การนำความคิดดังกล่าวไปทดสอบ
Study คือ การวัดผลการทดสอบว่าความคิดดังกล่าวสามารถใช้แก้ปัญหาได้หรือไม่
Act คือ การนำผลการทดสอบไปสู่การปฏิบัติในการทำงานประจำอย่างสม่ำเสมอ
จากแนวคิดรูปแบบ CQI ที่ใช้ในการพัฒนาคุณภาพโรงพยาบาล ที่เน้นรูปแบบที่เรียบง่ายและเร่งการพัฒนา เน้นการทดสอบขนาดเล็ก ทดสอบต่อเนื่อง ทดสอบหลายเรื่องพร้อมกัน จึงทำให้การทำกิจกรรมคุณภาพเป็นไปได้ง่าย รวดเร็ว ทันใจ ซึ่งต่างกับกระบวนการในแนวคิด R2R
ที่มักจะหลงทางกันคือในช่วงของ Plan... ในช่วงนี้จะเป็นการวางแผนเพื่อนำกิจกรรมคุณภาพที่เราคิดว่าจะสามารถแก้ไขปัญหาได้ ใส่ลงในแผนมากกว่าที่จะค้นหาปัญหาอย่างลอยๆหรือใช้ความรู้สึก...นั่นหมายความว่า ขนาดและความสำคัญของปัญหาต้องชัดเจน สาเหตุที่ได้นำมาวิเคราะห์วิธีการแก้ปัญหาที่เราคิดว่าจะแก้ไขได้จะอยู่ในกระบวนการ Plan ... เป็นขั้นตอน Plan นี่แหละ
จากนั้นลองนำไปปฏิบัติ... เป็นขั้นตอน Do
ผลลัพธ์ของการปรับปรุงจึงนำมาเปรียบเทียบกับผลลัพธ์เดิม... แล้วจะรู้ว่าคุณภาพดีขึ้นหรือไม่... เป็นขั้นตอน Check
ถ้าผลลัพธ์ยังไม่ดี ต้องปรับปรุงก็วางแผน PDCA วงเล็กๆใหม่... เป็นขั้นตอน Act
ถ้ามั่นใจว่าผลลัพธ์ดีแน่แล้วด้วยวิธีการที่เราวางแผน... หากต้องการให้คงมาตรฐานไว้ก็ประกันคุณภาพได้
...แต่จะอย่างไรเสีย PDCA หรือ CQI ที่กล่าว ก็มิใช่เป้าหมายใหญ่ มิใช่ยึดติดกับเครื่องมือ แต่ควรเป็นการใช้เครื่องมืออย่างมีประสิทธิภาพมากกว่า
(อ่านเพิ่มเติมภาคภาษาไทยได้ที่ การพัฒนาคุณภาพอย่างต่อเนื่อง (CQI) หรือ บทที่ ๑๐ การพัฒนาคุณภาพอย่างต่อเนื่อง (CQI)
ในส่วนของภาษาอังกฤษที่ให้ความหมายและเทคนิคที่ลึกซึ้งมากขึ้น สามารถอ่านได้ที่
CONTINUOUS QUALITY IMPROVEMENT TECHNIQUES, Continuous Quality
Improvement Process หรือhttp://library.kmutnb.ac.th/journal/v005n002/lib8.html )
บรรณานุกรม
กิตติวัฒน์ สิริเกษมสุข, ธเนศ กิตติธาดาชัยกุล และอนุศาสตร์ แทบทาม.[ม.ป.ป.].
เดมมิ่ง (Dr. W. Edwards Deming). ค้นเมื่อ 19 กุมภาพันธ์ 2552, จาก
http://www.kmitl.ac.th/ie/know/qc02_1.pdf .
มังกร ประพันธ์วัฒนะ. เอกสารประกอบการบรรยายหลักสูตร HA 303. HACC
KKU, 2547.
สถาบันพัฒนาและรับรองคุณภาพโรงพยาบาล. [ม.ป.ป.]. การพัฒนาคุณภาพ
อย่างต่อเนื่อง (CQI). ค้นเมื่อ 17 กุมภาพันธ์ 2552, จาก
http://hospital.moph.go.th/phetchabun/ha/cqi/10_CQI.ppt
อนุวัฒน์ ศุภชุติกุล. ก้าวแรกของ TQM/CQI ในโรงพยาบาล. สถาบันพัฒนาและ
รับรองคุณภาพโรงพยาบาล. กรุงเทพฯ : บริษัท ดีไซร์ จำกัด, 2541.
isoeasy. The Deming cycle.(2006). Retrieved February 19, 2009, from
http://pdca.wordpress.com/2006/05/12/the-deming-cycle/
Wikipedia, the free encyclopedia. PDCA. Retrieved February 19, 2009,
from http://en.wikipedia.org/wiki/PDCA
ความเห็น (2)
สวัสดีคะพี่กฤษณา
ขอชื่นชมยินดีด้วยคะกับชาววิสัญญีที่น่ารัก
มีงานพัฒนาคุณภาพอย่างต่อเนื่องตลอดนะคะ
ขอบคุณคุณ ประกาย~natachoei ที่~natadee ค่ะ
- หากวางระบบและตั้งเป้าหมายร่วมกันไว้ดี ทุกคนจะหมั่นพัฒนาไปเองค่ะ... เหนื่อยนักก็พักกันบ้างเหมือนกัน
- ขอบคุณนะคะ