ตอนที่ 70 ศูนย์เรียนรู้แนวทางดีที่น่าศึกษา

chudchainat

นาย. ชัด ชัด ขำเอี่ยม

ตอนที่ 70 ศูนย์เรียนรู้แนวทางดีที่น่าศึกษา

คงไม่ยากนักที่จะได้เริ่มเรียนรู้

ดอกทองกวาวเริ่มบานสะพรั่งประดับท้องทุ่งเป็นสัญญาณบอกถึงสภาพแห้งแล้งที่จะเยือนมาถึง

ท้องทุ่งใดที่อยู่ในเขตชลประทานคงไม่อาทรร้อนใจเหมือนกับผู้ที่อยู่นอกเขตชลประทาน จะมีไม่ต่างกันคือความทุกข์ยากด้านปัจจัยการผลิตและราคาผลผลิตซึ่งมักจะสวนทางกันเป็นประจำเสมอมา โดยเฉพาะราคาปัจจัยการผลิตที่ขึ้นแล้วไม่ยอมลง แต่การทำนาปรังนั้นยังคงมีมากเช่นกับปีก่อนๆ แต่จะให้ทำในสิ่งที่ไม่คุ้นเคยนั้นคงยากกับการตัดสินใจของเกษตรกร คิดต่างกันคงไม่ยากนักที่จะได้เริ่มเรียนรู้และเริ่มทำกัน เงื่อนไขแต่สิ่งนั้นคงจะไม่กระทบกับสิ่งที่เคยทำมานั้นคือเริ่มงานใหม่ที่ไม่กระทบกับงานเก่า หรือถ้ากระทบขอให้แน่ใจว่าดีกว่าเก่านั้นเอง

การเดินทางสำรวจสถานการณ์พืชฤดูแล้งในพื้นที่อำเภอสรรพยา จึงได้แวะเวียนเข้าศึกษาการดำเนินงานของศูนย์เรียนรู้ชุมชน “กลุ่มปุ๋ยอัดเม็ด” ของพี่สมพงษ์ วงษ์ก่อ ซึ่งเพื่อนบ้านเรียก “ทนายสมพงษ์” ได้พบกับเกษตรจังหวัดชัยนาท (นายรังสรรค์ กองเงิน) เกษตรอำเภอสรรพยา (นายถวัลย์ แสงไชย) และพี่อารักษ์ ภุมมะระ เจ้าพนักงานการเกษตร เข้ามาเยี่ยมเยียนเช่นกัน เมื่อย่างก้าวเข้าไปเยือนจุดแรกที่ได้พบคือรอยยิ้มที่เป็นมิตรไมตรีและใบหน้าอันอิ่มด้วยความสุขของ พี่สมพงษ์ วงษ์ก่อ และเพื่อนเกษตรกรผู้ร่วมงาน

พี่สมพงษ์ กล่าวว่า ก่อนนี้เพื่อนบ้านมีบริเวณพื้นที่บ้านกว้างขวางแต่เมื่อมีลูกหลานมากขึ้นพื้นที่บริเวณบ้านถูกแบ่งปันให้ลูกหลานจึงทำให้พื้นที่แต่ละครัวเรือนน้อยลง รั้วกับบ้านติดกันไม่มีพื้นที่เพียงพอแก่การปลูกพืชผักสวนครัว ส่งผลให้ต้องซื้ออาหารแทบทุกชนิด เพื่อการบริโภคในครัวเรือน อาจกล่าวได้ว่าสถานการณ์เช่นนี้เป็นอีกสาเหตุหนึ่งในอีกหลาย ๆ ปัจจัย ที่ทำให้ค่าครองชีพสูงขึ้นในครัวเรือนของคนไทย ในขณะที่มีอีกหลาย ๆ พื้นที่ที่ถูกทิ้งรกร้างว่างเปล่าอย่างน่าเสียดาย

จึงเปลี่ยนบริเวณบ้านเลขที่ 105 หมู่ที่ 1 ต.ตลุก อ.สรรพยา จ.ชัยนาท ปรับปรุงให้กลายเป็น “ศูนย์เรียนรู้ชุมชน” ในปี 2547 จัดสภาพพื้นที่คือ บ้านและอาคารต่าง ๆ ประมาณ 2 ไร่ และยังคงเหลืออีก 6 ไร่ปลูกพืชผักสวนครัว จากการปลูกพืชผักสวนครัวและใช้การป้องกันกำจัดศัตรูพืชแบบผสมผสาน เช่น ใช้ปุ๋ยอินทรีย์ น้ำสกัดชีวภาพ และน้ำส้มควันไม้ ผลผลิตพืชผักที่ได้รับนำไปแจกจ่ายให้กับเพื่อนบ้าน ผลที่ได้รับกลับมาเป็นที่พอใจ เพราะผักมีรสชาติอร่อยกว่าผักที่มีวางจำหน่ายทั่วไปในตลาด มีเพื่อนบ้านมาขอซื้อในแปลงผักจึงได้ชักชวนมาลูกโดยให้ปลูกฟรีในพื้นที่ที่มีอยู่บริเวณบ้าน โดยสนับสนุนวัสดุอุปกรณ์ต่าง ๆ กับผู้เริ่มเข้ามาปลูก 7 ราย แต่มีเงื่อนไข คือ ผักที่เหลือจากบริโภคเองและแบ่งปันเพื่อนบ้านแล้ว เมื่อนำไปจำหน่ายแล้วขอให้นำเงินมาใส่กระปุกจนกว่าจะเก็บผลผลิตแต่ละคราวเสร็จสิ้นจึงสามารถนำเงินไปใช้ตามอัธยาศัย ในการทำลักษณะนี้เพื่อการเรียนรู้ว่าการปลูกผักแต่ละครั้งนั้นให้ผลตอบแทนไม่น้อยอย่างที่คิด ซึ้งบางร้ายพบว่าบางรายมีรายได้หลายพันบาทจึงเป็นที่ถูกใจและมีเพื่อนบ้านเกษตรกรเข้าร่วมอีก 14 ราย รวมเป็น 21 ราย แบ่งพื้นที่ปลูกผักกันรายละประมาณ 80-90 ตารางวา สนับสนุนปัจจัยต่าง ๆ เพื่อช่วยเหลือในระยะแรก ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นปัจจัยที่ผลิตขึ้นในศูนย์เรียนรู้ เช่น ปุ๋ยอินทรีย์ ฮอร์โมนไข่ สารสกัดสมุนไพร และน้ำส้มควันไม้ พร้อมเรียนรู้การป้องกันและกำจัดศัตรูพืชผักแบบผสมผสาน ให้กับเกษตรกรร่วมงานส่งผลให้ผักปลอดภัยจากสารพิษเป็นที่ต้องการของผู้บริโภค แต่ในระยะที่ผ่านมาพบปัญหาผักบางชนิดกระทบหนาวจัดจึงชะงักการเจริญเติบโต แต่เป็นการเรียนรู้ถึงชนิดผักที่จะต้องปลูกให้ตรงตามฤดูกาลนั้น

นายคลอง-นางมณี เรืองทับ บ้านเลขที่ 133 หมู่ 1 ต.ตลุก อ.สรรพยา จ.ชัยนาท กล่าวว่า จากการเข้าร่วมปลูกผักปลอดภัยจากสารพิษร่วมกับศูนย์เรียนรู้ฯ ได้ผลผลิตผักเพื่อบริโภคในครัวเรือนแจกจ่ายให้กับเพื่อนบ้าน อีกทั้งเป็นของฝากยามลูกหลานจากกรุงเทพฯ มาเยี่ยมเยียนญาติและพี่น้อง ส่งผลให้ลดค่าใช้จ่ายเป็นจำนวนมาก สุขภาพก็ดีขึ้นเพราะบริโภคผักที่ปลอดภัยจากสารพิษ จากการติดต่อและสอบถามเพื่อนเกษตรกรที่ไม่ได้เข้าร่วมในศูนย์ฯ ได้เข้าร่วมเรียนรู้การปลูกผักปลอดภัยจากสารพิษหลายรายนำวิธีการไปปลูกประสบผลสำเร็จ อาจกล่าวได้ว่าการจะทำการเกษตรให้ปลอดภัยจากสารพิษสิ่งสำคัญคือจิตใจที่ต้องการทำนั้นเอง

คุณพี่ทนายสมพงษ์ เปิดเผยถึงความรู้อีกความรู้หนึ่งในหลาย ๆ ความรู้ของศูนย์เรียนรู้ฯ ซึ่งคล้าย ๆ กับศูนย์เรียนรู้การเกษตรทั่ว ๆ ไป จะมีความแตกต่างกันคือแนวทางการบริหารจัดการและสูตรที่ได้ปรับปรุงประยุกต์ใช้ให้เข้ากับสภาพพื้นที่นั้นคือ การทำเครื่องกรองน้ำส้มควันไม้ ด้วยการนำกระป๋องพลาสติกเก่าใส่ก๊อกน้ำก่อนนำถ่านไม้ใส่ลงไปให้เกือบเต็มแล้วใส่ทรายหยาบลงบนถ่าน จะได้เครื่องกรองน้ำส้มควันผลไม้ เพื่อกรองเอาสารคันทาออกโดยไม่ต้องรอเพื่อให้ตกตะกอนก่อนนำไปใช้เป็นเวลาสามเดือน ผลจากการนำไปใช้พบว่าได้ผลดีเหมือนกับการทิ้งไว้ให้ตกตะกอนคือสามารถป้องกันกำจัดศัตรูพืชได้ดี อีกทั้งมีประสิทธิภาพดีขึ้นเมื่อใช้ร่วมกับฮอร์โมนและสารสมุนไพรอื่น ๆ แต่ต้องศึกษารายละเอียดให้ดีก่อน ท่านผู้อ่านสามารถติดต่อและเข้าศึกษาเรียนรู้ได้ที่ “ศูนย์เรียนรู้ชุมชน” หรือโทรสอบถามได้ที่เบอร์โทร 08-1281-6786 ยินดีต้อนรับครับ