อิเล็กทรอนิกส์

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์เป็นการนำเสนอข้อมูลในรูปสื่อมัลติมีเดีย ที่มีทั้งภาพและเสียงแต่ลักษณะการนำเสนอเป็นรูปแบบคล้ายหนังสือ จึงเป็นของแปลกใหม่ และมีข้อแตกต่างกับหนังสือธรรมดา สำหรับในประเทศไทยยังไม่ได้บัญญัติศัพท์ที่ใช้ในภาษาไทยอย่างเป็นทางการแต่ก็มีผู้ใช้คำนิยามเกี่ยวกับหนังสืออิเล็กทรอนิกส์

ความเป็นมาหนังสืออิเล็กทรอนิกส์

ในยุคสาระสนเทศที่มีความก้าวหน้าด้านเทคโนโลยี โดยเฉพาะเทคโนโลยี

คอมพิวเตอร์ที่วิวัฒนาการแบบก้าวกระโดด จนเกินยุคแห่งข้อมูล(Data) ข่าวสาร ( Information) หรือความรู้( knowledge) ที่เรียกว่า ไร้พรมแดน ซึ่งบุคคลสามารถเข้าถึงแหล่งข้อมูลข่าวสารได้ทุกที่ทุกเวลาการนำเสนอข้อมูลข่าวสารต่าง ๆ มาจัดเป็นหมวดหมู่ เพื่อสนององค์ความรู้ เพิ่มเติมแต่งสิ่งที่ดึงดูดใจ ทั้งภาพเคลื่อนไหว แสงเสียง จึงเป็นสิ่งที่มีประโยชน์ในการส่งเสริมให้มีการเรียนรู้มากยิ่งขึ้น

ปัจจุบันไอทีมีบทบาทสำคัญในฐานะเครื่องมืออย่างหนึ่งในการสื่อสารความรู้ผ่าน

ระบบอินเทอร์เน็ต ( Internet ) ทำให้เกิดการเชื่อมโยงถึงกันได้ง่าย และส่งผ่านข้อมูลข่าวสารไปได้ไกลทั้งในรูปแบบเสียง ภาพ ข้อความ ภาพเคลื่อนไหว โดยที่ระยะทางไม่ได้เป็นอุปสรรคในการเข้าถึงข้อมูล ซึ่งเห็นจากระบบเครือข่ายเวิลด์ไวด์เว็บ ( World wide web ) สถาบันการศึกษาต่างๆ จะส่งเสริมพัฒนาระบบการเรียนรู้ทางอิเล็กทรอนิกส์เพิ่มมากขึ้น หรืออีกชื่อหนึ่งที่ได้ยินมากขึ้นว่า E-Leaming ดังนั้นหนังสือพิมพ์ ตำราวิชา หรือสิ่งพิมพ์ต่าง ๆ อุปกรณ์สำคัญทางการเรียนรู้จึงมีแนวโน้มที่จะถูกพัฒนาให้ถูกจัดในรูปแบบเช่นนี้เช่นกัน

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ปรากฏเป็นครั้งแรก ในยุคทศวรรษที่ 40 เมื่อครั้งเป็นยุคทอง

ของนิยายวิทยาศาสตร์ และในช่วงสิบปีที่ผ่านมานี้เริ่มมีการผลิตหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ในรูปแบบเอกสาร PDF ( PDF file ) สามารถดาวน์โหลดผ่านระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ตได้ ต่อมาบริษัทต่าง ๆ ได้พัฒนาโปรแกรมสำเร็จรูปขึ้นมาจัดทำหนังสืออิเล็กทรอนิกส์โดยตรง ซึ่งสามารถเพิ่มภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหว วีดีโอ เพลง ต่าง ๆ ได้ และสามารถโต้ตอบกับผู้ใช้ได้ และที่สำคัญสามารถเผยแพร่หนังสืออิเล็กทรอนิกส์นี้บนเครือข่ายได้อย่างสมบูรณ์ ตัวอย่างโปรแกรมสำเร็จรูปเหล่านี้ ได้แก่ Desktop Author,Flip Album,Flash เป็นต้น จึงทำให้หนังสือที่เคยเป็นสิ่งที่น่าเบื่อ กลับมามีคุณค่า มีชีวิตชีวา เป็นที่ดึงดูดใจของผู้อ่าน ส่งผลให้มีการส่งเสริมการอ่านหนังสือมากขึ้น

ความหมายหนังสืออิเล็กทรอนิกส์

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ หมายถึง หนังสือเล่มที่ถูกดัดแปลงให้อยู่ให้รูป

อิเล็กทรอนิกส์ ผู้อ่านสามารถอ่านข้อมูลได้จากคอมพิวเตอร์ มีลักษณะข่าวสารเป็นพลวัต หากต้องการปรับปรุงข้อมูลก็สามารถทำโดยดึงข้อมูล ( Download ) มาจากอินเทอร์เน็ต หรือ ซีดีรอม หนังสืออิเล็กทรอนิกส์มีความสามารถในการทำไฮเปอร์เท็กซ์ ค้นหาข้อความ ทำหมายเหตุประกอบ และการทำสัญลักษณ์มีใจความสำคัญ ( อ้างใน สุชาดา โชคเหมาะ,2539, หน้า 1-2 )

พรทิพย์ โล่เลขา ( 2540, หน้า 174 ) หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ หมายถึง หนังสือและ

ตำราอิเล็กทรอนิกส์บนอินเทอร์เน็ต ซึ่งผู้อ่านสามารถดาวน์โหลด ( Download ) รายละเอียดหนังสือทั้งเล่มมาอ่านบนจอคอมพิวเตอร์ และนำรายละเอียดมาพิมพ์บนกระดาษหรือก็อปปี้ (copy ) ข้อมูลลงแผ่นดิสก์ก็ได้ โดยไม่ต้องนั่งอ่านที่ห้องสมุด

ครรชิต ศุถนราพรรค์ ( 2504 หน้า 175 ) กล่าวไว้ว่า หนังสืออิเล็กทรอนิกส์

หมายถึง รูปแบบการจัดเก็บและเสนอข้อมูลหลากหลายรูปแบบ ทั้งที่เป็นข้อความ ภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหว ข้อมูลมีวิธีเก็บลักษณะพิเศษ นั่นคือจากแฟ้มข้อมูลหนึ่งผู้อ่านสามารถเรียกดูข้อมูลอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องได้ทันทีโดยที่ข้อมูลนั้นอาจอยู่ในแฟ้มเดียวกันหรืออาจจะอยู่ในแฟ้มอื่น ๆ ที่ห่างไกลได้

“WTechEncyclopedia” ( 1991,p.1 ) กล่าวว่าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์เป็นอุปกรณ์ฉบับ

กระเป๋าซึ่งสามารถแสดงข้อมูลที่อยู่ในรูปอิเล็กทรอนิกส์ได้ สามารถจัดทำสำเนาได้ ทำบุ๊คมาร์คและทำหมายเหตุประกอบได้

“What is an e-books” (1999,p. 1 ) ได้ให้ความหมายของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ว่า

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์เป็นหนังสือทั้งที่มีและไม่มีตัวจริง โดยมีรูปแบบการอ่าน 3 แนว คือ ดึงข้อมูลออกมาและพิมพ์ข้อมูลโดยผู้ใช้งาน อ่านโดยตรงจากจอคอมพิวเตอร์ และอ่านโดยเครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์อื่น ๆ ได้แก่ ไลเบรียสมิลลิเนียมอีบุ๊ครีดเดอร์ ( Librius Millennium Ebook Reader ) ร็อกเก็ตบุ๊ค เป็นต้น

จากความหมายที่กล่าวมา สามารถสรุปได้ว่า หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เป็นเอกสาร

จากหนังสือหลาย ๆ เล่ม มาจัดทำในรูปแบบเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ที่สามารถใส่และนำข้อมูลได้ทั้งข้อความ ภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหว ผ่านจอคอมพิวเตอร์ โดยเชื่อมโยงข้อมูลที่สัมพันธ์ของเนื้อหา ที่อยู่ในแฟ้มเดียวกัน โดยไม่จำกัดว่าเป็นข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ในรูปแบบใด

รูปแบบหนังสืออิเล็กทรอนิกส์

รูปแบบหนังสืออิเล็กทรอนิกส์สามารถแบ่งออกได้ เป็นหลายรูปแบบด้วยกันดังนี้

( อ้างใน เพ็ญนภา พัชรชนม์,2544, หน้า 14-21 )

รูปแบบของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์แบ่งตามลักษณะการเข้าถึงข้อมูล

และการอ่าน

( Collis, 1991,p.1 ) รูปแบบนี้จะเป็นการแบ่งประเภทของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ได้

ชัดเจนมากที่สุดกว่าทุก ๆ แบบที่มีโดยแบ่งออกเป็น

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์อ้างอิง (Automated Rooks) หนังสือ

อิเล็กทรอนิกส์อ้างอิงใช้การเข้าถึงข้อมูลในลักษณะการสุ่ม (Random) ผู้อ่านจะค้นหาคำที่ต้องการทราบและอ่านจนจบเนื้อหานั้น จากนั้นจึงค้นหาที่ต้องการทราบต่อไปหนังสืออิเล็กทรอนิกส์อ้างอิงสามารถดูภาพจากฐานข้อมูลเอนไซโคปิเดีย จัดเป็นแหล่งทรัพยากรซึ่งผู้ใช้สามารถค้นหาหรืออ่านหนังสือที่มีอยู่ได้ง่ายมาก ในอนาคตหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ประเภทนี้จะมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วมาก ไม่ว่าจะเป็นด้านคุณภาพหรือปริมาณในการบรรจุของฐานข้อมูล และทางที่ผู้อ่านสามารถค้นหาและใช้ข่าวสาร แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นก็ต้องคงไว้ซึ่งโมเดลการอ้างอิงอยู่

หนังสือเรียนอิเล็กทรอนิกส์ (Automated Textbook Books) หนังสือ

เรียนอิเล็กทรอนิกส์มีลักษณะการเข้าถึงข้อมูลส่วนใหญ่แบบอ่านไปตามลำดับ (Sequence) จากนั้นก็จะมีการอ่านเนื้อหาเหล่านั้นไปเรื่อยๆ จนจบบท และอาจอ่านบทต่อไปตามลำดับหรือเลือกหัวข้อใหม่ตามความสนใจของผู้อ่าน หนังสือเรียนอิเล็กทรอนิกส์จะแตกต่างจากหนังสืออ้างอิงอิเล็กทรอนิกส์ตรงที่ผู้อ่านจะมีความคาดหวังที่จะได้รับความรู้จากการอ่านหนังสือ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ รูปแบบนี้จะเป็นตัวเสริมคำนิยามของหนังสือเรียนโดยจะขยายความรู้ความเข้าใจให้กับผู้เรียนทางอ้อมโดยใช้สื่อหลากหลายชนิด

รูปแบบของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์แบ่งตามช่องทางการสื่อสาร

(Barker,1992) สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท คือ

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ที่ใช้ช่องทางการสื่อสารทางเดียว เป็นหนังสือ

อิเล็กทรอนิกส์ที่ผู้อ่านสามารถรับสารได้เพียงช่องทางเดียว เช่น ใช้ตาดู หรือใช้หูฟังแต่เพียงอย่างใดอย่างหนึ่งเท่านั้น ได้แก่ หนังสือเรียนอิเล็กทรอนิกส์ (Text Books), หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ภาพนิ่ง (Picture Books), หนังสืออิเล็กทรอนิกส์หลายภาษา (Talking Books) เป็นต้น

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ที่ใช้ช่องทางการสื่อสารหลายทาง เป็น

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ที่ผู้อ่านสามารถรับข่าวสารได้หลายช่องทาง เช่น ใช้ตาดู ใช้หูฟัง ใช้มือสัมผัสหน้าจอ ได้แก่ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์สื่อประสม (Multimedia Books), หนังสืออิเล็กทรอนิกส์รวมสื่อ (Poly Media Books), หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ไฮเปอร์มีเดีย (Hypermedia Books) เป็นต้น

รูปแบบของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์แบ่งตามหน้าที่ (Barker, 1992, p. 140)

สามารถแบ่งออกได้เป็น 4 รูปแบบ คือ

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์สำหรับเก็บเอกสารสำคัญ (Archival) จะมีที่

เก็บข้อมูลข่าวสารขนาดใหญ่ในรูปแบบของฐานข้อมูล วิธีใช้งานผู้ใช้ขั้นปลายสามารถใช้งานได้หลากหลายรูปแบบ ตัวอย่างหนังสือประเภทนี้ ได้แก่ สารานุกรมโกรเลียร์ (Grolier Encyclopedia) สารานุกรมมัลติมีเดียคอมพ์ตัน (Compton’s Multimedia Encyclopedia) เป็นต้น

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ให้ข่าวสารความรู้ ( Information ) จะมี

ลักษณะคาบเกี่ยวกับหนังสืออิเล็กทรอนิกส์รูปแบบแรก แต่ข่าวสารจะกินความแคบกว่าแบบแรก และมีลักษณะเฉพาะมากกว่า มีความสัมพันธ์กับหัวข้อเรื่องใดหัวข้อเรื่องหนึ่งโดยเฉพาะ ตัวอย่าง เช่น หนังสือเรียนแพทย์ศาสตร์ออกซฟอร์ดบนซีดีรอม หนังสือรายชื่อเพลงนิมบัส ( Nimbus Music Catalogue ) เป็นต้น

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์เพื่อการสอน ( Instructional ) เป็นหนังสือ

อิเล็กทรอนิกส์ที่มีประสิทธิภาพ และมีประโยชน์อย่างมากในการถ่ายทอดความรู้ความชำนาญ เพื่อสนับสนุนการเรียนรู้การอบรม ผู้เรียนจะได้รับความรู้และทราบความก้าวหน้าในการเรียนของตน หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ประเภทนี้บางส่วนจะมีการประเมินและประยุกต์ตามรูปแบบการเรียนรู้ของแต่ละคนจะมีการนำเสนอให้เหมาะสมกับผู้เรียนแต่ละคน ตัวอย่าง ได้แก่ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ที่มีการออกแบบหน้าจอสำหรับคอมพิวเตอร์พื้นฐานการอบรม ( Computer – Based Training )

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์แบบตั้งคำถาม ( Interrogational )

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์รูปแบบนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อการทดสอบ สอบย่อยและประเมินผลกิจกรรม โดยวัดจากความรู้ที่ได้จากการศึกษาหัวข้อที่เกี่ยวข้อง หนังสืออิเล็กทรอนิกส์แบบตั้งคำถามจะประกอบด้วย 3 ลักษณะที่สำคัญคือ ธนาคารตั้งคำถามหรือแบบฝึกหัด, ข้อสอบ ,ลักษณะการประเมินผลและระบบผู้เชี่ยวชาญ จะมีการวิเคราะห์ผลที่ได้จากการเรียน มีการแข่งขันและพิจารณาให้ระดับที่เหมาะสมกับความสามารถของผู้เรียน

รูปแบบของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์แบ่งตามชนิดของข้อมูลข่าวสารและเครื่องอำนวยความสะดวก ( Barker ,1992, p. 140-141 ) สามารถแบ่งออกเป็น 10ประเภท คือ

1. หนังสือเรียนอิเล็กทรอนิกส์ ( text Books ) ในระยะแรกจะมี

เส้นตรงมีโครงสร้างเป็นตัวอักษร ( Text ) ต่อมาจะมีลักษณะเป็นมัลติมีเดียมากขึ้นโดยใช้คุณสมบัติของไฮเปอร์เท็กซ์ในการนำเสนอ

2 .หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ภาพนิ่ง ( Static Picture Books) จะ

ประกอบไปด้วยภาพนิ่งหลาย ๆ ชนิดรวมกัน ภาพแต่ละภาพจะมีคุณภาพแตกต่างกันไปตามความเหมาะสมของงาน

3.หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ภาพเคลื่อนไหว (Moving Picture Books)

มีโครงสร้างจากภาพเคลื่อนไหวสั้น ๆ ( Animation Clips ) หรือภาพวีดีโอ ( Motion Video segment ) หรือทั้งสองอย่างรวมกัน

4.หนังสืออิเล็กทรอนิกส์หลายภาษา ( Talking Books) จะมี

ลักษณะเป็นเนื้อหาประกอบคำบรรยาย เพื่อให้ง่ายต่อการรับรู้ของผู้อ่าน

5.หนังสืออิเล็กทรอนิกส์สื่อประสม ( Multimedia Books ) เป็น

การรวมช่องทางการสื่อสารสองช่องทางหรือมากกว่านั้นเข้าไปด้วยกันเพื่อเข้ารหัสข่าวสาร เป็นการรวมตัวอักษร ภาพนิ่งและภาพเคลื่อนไหวมารวมไว้ด้วยกันตามโครงสร้างแบบเส้นตรง เมื่อผลิตเสร็จสื่อจะออกมาในรูปแบบของสื่อเดียว ได้แก่ จานแม่เหล็กหรือซีดีรอม

6.หนังสืออิเล็กทรอนิกส์รวมสื่อ ( Poly Media Books ) มีลักษณะ

ตรงกันข้ามกับหนังสือสื่อเล็กรอนิกส์สื่อประสม โดยใช้การรวมสื่อที่แตกต่างกันได้แก่ ซีดีรอม จานแม่เหล็ก กระดาษ เครือข่ายคอมพิวเตอร์และอื่น ๆ เพื่อส่งข้อมูลข่าวสารไปยังผู้ใช้

7 หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ไฮเปอร์มีเดีย ( Hypermedia Books) จะมี

ลักษณะคล้ายกับหนังสืออิเล็กทรอนิกส์สื่อประสม คือ ใช้สื่อสารหลายช่องทาง

เขียนใน GotoKnow โดย ดร.ธารทิพย์ แก้วเหลี่ยม
ใน นวัตกรรมการเรียนรู้ ดร.ธารทิพย์ แก้วเหลี่ยม

คำสำคัญ (Tags): #อิเล็กทรอนิกส์

หมายเลขบันทึก: 232938เขียนเมื่อ 1 มกราคม 2009 15:42 น. ()แก้ไขเมื่อ 18 มิถุนายน 2012 22:45 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่าน