มีอะไรในงาน Tokyo Pack 2008
มีอะไร..... ในงาน Tokyo International Packaging Exhibition 2008
โดย..... M r . I D - M r . a n d Missis. P A C K ;
บทความจาก.... ฝ่ายวิจัยและพัฒนา คณะศิลปกรรมและสถาปัตยกรรมศาสตร์ มทร.ล้านนา
............................................................
เริ่มเดินทาง ...
ว่ากันว่าการจัดงานระดับใหญ่ที่สุดของโลกที่จะขึ้นที่ประเทศญี่ปุ่น มีอยู่ 2 งาน คือ งานมอเตอร์โชว์ และงานโตเกียวแพค โดยงานโตเกียวแพคนั้น มีการจัดงานขึ้นในทุกๆ 2 ปี อย่างเช่นปี 2008 นี้ จัดขึ้นภายใต้ชื่อว่า Tokyo Pack 2008 (Tokyo International Packaging Exhibition 2008) และโตเกียว แมท 2008 (Tokyo International Material Handling Exhibition 2008) ระหว่างวันที่ 7 – 10 ตุลาคม 2551 งาน Tokyo Pack นี้เท่าที่ทราบมา เริ่มมีการจัดขึ้นมาตั้งแต่ ปี คศ.1966 จัดต่อเนื่องมาทุกๆ 2 ปี จนมาถึงครั้งนี้ ปี 2008 รวมจัดงานมาทั้งหมด 21 ครั้ง ใน 42 ปีที่ผ่านมา นับว่าเป็น Exhibition เก่าแก่พอควร โดย
มีภาพรวมหลักคือต้อง การนำเสนองานทางด้านด้านเทคโนโลยี และนวัตกรรม การออกแบบบรรจุภัณฑ์ ตลอดจนกระบวนการงานบรรจุภัณฑ์ ให้ชาวโลกที่เกี่ยวข้องได้รับทราบ โดยเฉพาะผู้ประกอบการทางด้านผลิตสินค้า ที่ต้องใช้การบรรจุภัณฑ์เข้าไปเกี่ยวข้องจะได้พบปะกันกับ ผู้ผลิตงานกระบวนการของบรรจุภัณฑ์แลกเปลี่ยนประสบการณ์ ซื้อขายสินค้า กันนั่นเอง ผู้ที่แสวงหาความรู้ด้านการศึกษาก็มีส่วนได้ศึกษาหาความรู้ เปิดโลกทัศน์ความเปลี่ยนแปลง ทางด้านเทคโนโลยี ของบรรจุภัณฑ์ ส่วนทางด้านวิชาการ ก็จะมีเวทีสัมมนา เรื่องงานบรรจุภัณฑ์กันอีกเวทีหนึ่งในงาน เพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์ ความรู้ ที่จะนำไปพัฒนา การศึกษา ด้านงานบรรจุภัณฑ์ต่อไป เรียกว่าครบวงจรของงาน Exhibition ในงาน Tokyo Pack แต่ละครั้งที่จัด มาจะมี Theme ที่เน้นสาระ ทิศทางของงาน เพื่อไปในทางเดียวกัน เช่น เมื่อ สองปีก่อน เมื่อปี 2006 Theme จะกำหนดเป็น For the future - What packaging can do now - คือบรรจุภัณฑ์เพื่ออนาคตข้างหน้า และมาปี 2008 นี้ Theme คือ Packaging to Create Good Environment and Clean Earth คือหันมาสู่ธรรมชาติ ลดมลภาวะ ไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม
เราคงจะไม่ ปฏิเสธ เลยว่าขยะกว่าครึ่งที่เป็นมลภา
วะนั้นเป็นซากบรรจุภัณฑ์ วงการบรรจุภัณฑ์ตระหนักในเรื่องนี้มาตลอด ไม่ว่าจะเป็นการใช้บรรจุภัณฑ์ที่ย่อยสลายได้ในธรรมชาติ และการรีไซเคิล คัดแยกขยะบรรจุภัณฑ์ที่เป็นชนิดเดียวกัน ตลอดจนการใช้ซ้ำ ของบรรจุที่เป็นชนิดเติม (Refill) ออกมา สิ่งเหล่านี้ดำเนินการมานานแล้ว แต่ในงาน Tokyo Pack 2008 นี้ เรียกว่านำมาเป็น หัวใจหลักของงานกันเลย ระดมเอางานบรรจุภัณฑ์ มาแสดงกันเต็มพื้นที่ ของ Tokyo Big Sight ที่เป็นสถานที่จัดงาน ที่มีรูปร่างทางสถาปัตยกรรมเป็นรูป พีรามิด คว่ำติดกัน4 แท่ง และต่อเชื่อด้วย Hall แฝด 2 Hall นั่น เอง Tokyo Pack 2008 ครั้งนี้ ใช้พื้นที่จัดงานถึง สองพันกว่าตารางเมตร มีทั้งหมด 2600 Booths และ 500 กว่าบริษัทห้างร้านที่ออกงาน ประกอบด้วยพื้นที่ Hall ใหญ่ที่เป็น Hallรูปยาว ติดกัน2 Hall แต่ละ Hall จะแบ่งซอยเป็น Hall ย่อยๆ ได้ 6 ส่วน ส่วนที่ 1 ,2 และ3 Hall ยาว ซีกนี้จะเป็นส่วน Exhibitionด้าน Packaging คือเป็นงานแสดงตัวของบรรจุภัณฑ์ การบรรจุ ต่างๆ ส่วน Hallยาว อีกซีกหนึ่ง เป็นส่วนที่ 4,5, และ 6 เป็นงาน Exhibition ด้าน Material Handling เป็นเครื่องจักรกลที่ผลิตตัวบรรจุภัณฑ์ และวัสดุประกอบบรรจุภัณฑ์ต่างๆ อันนี้เน้น เครื่องจักรกล หุ่นยนต์มือ ที่ทำงานแทนมนุษย์ ผู้ที่ศึกษาด้านวิศวะเครื่องกลถ้ามีโอกาสได้มาศึกษาถือเป็น Exhibition ที่มีประโยชน์อย่างยิ่ง แต่น่าเสียดายที่เขาห้ามถ่ายรูป ได้มีผู้รู้บางท่านที่เดินทางไปงาน Tokyo Pack มาหลายครั้ง เสนอว่า น่าจะทำโครงการร่วมกับทางวิศวกรรมเวลามาดูExhibition ก็แบ่งกันดูคนละซีกของ Hall คือ ซีกของPackaging Exhibition เป็นพวกศิลปะ และการออกแบบ คือซีกของ Material Handling Exhibition เป็นพวก วิศวะ ดูกันในเชิงลึก และเวลาที่เหลือมาสลับผลัดเปลี่ยน ซีก Hall กันดู และนำกลับไปสัมมนาความรู้ร่วมกัน ก็เป็นแนวคิดที่ดีที่เสนอมา
เข้าสู่งาน ...
การเดินทางไปงาน Tokyo Pack 2008 ครั้งนี้ไปกันในนามของสมาคมบรรจุภัณฑ์ไทย ซึ่งทาง สมาคมฯ ได้เข้าร่วมงานมาตลอดในทุกครั้ง และมีความร่วมมือกันกับ Japan Packaging Institute (JPI) ที่เป็น Sponsor หลักในการจัดงาน Tokyo Pack 2008 คณะเราจึงได้รับเกียรติ ให้เข้าร่วมในพิธีเปิดงาน ในวันที่ 7 ตุลาคม 2551 ด้วย ซึ่งพิธีเปิดก็เป็นไปอย่างเรียบง่าย ใช้ ประมาณ 20 นาทีก็เสร็จพิธี ที่ต้องให้ความสนใจระหว่างเดินจากห้องประประชุมที่ทำพิธีเปิด มายัง Hall งาน Exhibition จะผ่าน จุดลงทะเบียนเข้างาน จะมีผู้สนใจชาวญี่ปุ่นมาเรียงคิวเข้าแถวอย่างมีระเบียบทุกคนสวมใส่ชุดสูท เพื่อลงทะเบียนเข้าชมงานกันแน่นหนา เป็น 2 – 3 แถวยาวมาก มีครบทุกวัย ทั้งวัยรุ่น วัยกลางคน และคนชรา ก็รู้สึกแปลกใจที่ว่าทำไม่เขาสนใจงานเรื่องบรรจุภัณฑ์กันมากขนาดนี้ ทั้งๆที่ต่างวัยกัน เมื่อลงทะเบียนแล้วจะได้ป้ายคล้องคอ มีแถบบาร์โคด คงจะมีชื่อ และตำแหน่งสถานที่ทำงานเป็นรายละเอียดอยู่ในบาร์โคด เวลาไปในส่วน Exhibition ตาม Booths ต่างๆ ถ้าสนใจเอกสาร ตัวอย่างต่างๆ ตามBoothsก็จะมีเครื่องอ่านบาร์โคด สแกนเข้าไปแทนการใช้นามบัตร ส่วนพวกเราไม่มีป้ายที่ติดบาร์โคด แบบชาวญี่ปุ่น ก็ต้องใช้นามบัตร แลกกับเอกสาร ต่างๆที่ต้องการ บรรยากาศในงาน Exhibition เท่าที่สังเกตภาพรวม เขาไม่ค่อยเน้นความหรูหรา ในด้านการตกแต่ง Booths ในเชิงการแข่งขันเหมือน Exhibition ในบ้านเราเท่าไร เขาแต่งแบบเรียบๆ แต่ให้ไฮไลท์ มาเด่นที่ตัวชิ้นงาน มากกว่า พริตตี้สาว ก็มีไม่มาก และแต่ชุดไม่หวือหวาเหมือนบ้านเรา เมื่อเข้าสู่ประตูของ Hall สายตาก็มุ่งตรงไปที่ โซนมุมสุด เพราะเป็นมุมที่ชื่อว่า Good Packaging เป็นการรวบรวมเอางานบรรจุภัณฑ์ที่มีการออกแบบที่ดี เด่นของญี่ปุ่น มาแสดงเป็นกว่า ร้อย ชิ้น มีทั้งบรรจุภัณฑ์จากกระดาษกล่อง ห่อ การพับต่าง บรรจุภัณฑ์จากพลาสติก จำพวกซอง ตลับ บรรจุภัณฑ์จากแก้วจำพวกขวดต่างๆ บรรจุภัณฑ์ กระป๋องโลหะ รวมไปถึงบรรจุภัณฑ์เพื่อการขนส่งพวกลังกระดาษลูกฟูก ต่างๆ เรียกว่าครบชนิดของประเภทบรรจุภัณฑ์กันที่เดียว เยี่ยมชมมุมนี้แล้ว อดนึกถึงนักศึกษาที่เรียนด้านการออกแบบ และด้านบรรจุภัณฑ์อยากให้เขาได้มาเห็นได้มาศึกษา ของจริง ณ ที่นี้ ทำอย่างไรเขาถึงจะได้เห็น เพราะ ว่าเข้าห้ามถ่ายรูป ตอนแรกก็ไม่รู้ว่าเขาห้ามถ่ายภาพ พอเรากดชัตเตอร์ไปได้ 2 – 3 ภาพ ยามก็เข้ามาทำมือไขว้ กากบาท เหมือนมนุษย์แปลงร่างในหนังขบวนการพิทักษ์โลก ก็ เป็นที่รู้ๆ กันของชาวญี่ปุ่นว่านั่นหมายถึง ห้ามทำ เลยปรึกษากับทีมงานที่ไปด้วยกัน จะไปขออนุญาตเจ้าหน้าที่ที่ดูแลอธิบายและให้นามบัตรเขาไป ว่าเป็นครู เรามาเพื่อการศึกษา จะนำประโยชน์ที่ได้ไปให้นักศึกษาได้เรียนรู้ มิได้นำมาใช้เพื่อทางธุรกิจการค้าใดๆ เจ้าหน้าที่เขาก็เข้าใจ และใจดีมาก ให้ปลอกแขน สีเหลืองส้มสด มาเพื่อสวมแขนเป็นการอนุญาตให้ถ่ายภาพได้ แต่ก็จะขอไม่นำภาพตัวบรรจุภัณฑ์ในส่วน Good Packaging มานำเสนอ เนื่องจากเคารพในที่เขาได้อนุญาตให้เราถ่ายมาเพื่อการศึกษาแก่นักศึกษา จึงไม่ขอนำมาโพสออกทางเว็บไซด์ ภาพประกอบ ที่จะนำเสนอต่อไปนี้จะเป็นภาพเฉพาะในส่วน Boothsที่เขาอนุญาตให้ถ่ายภาพได้เท่านั้น
สัมผัสกับ Packaging to Create Good Environment and Clean Earth …
ใน Theme งานดังกล่าวมีวัตถุประสงค์หลักคือ “เป็นการส่งเสริมเทคโนโลยีการผลิต, บรรจุภัณฑ์ และการกระจายสินค้า การจัดนิทรรศการมิได้มีเพียงแต่วัสดุด้านบรรจุภัณฑ์ และเครื่องจักร แต่มีการเปลี่ยนแปลงด้านเครื่องจักร, กระบวนการเครื่องจักรบรรจุอาหาร อุปกรณ์เครื่องมือต่าง ๆ ให้มีความสัมพันธ์กัน สำหรับการปกป้องสภาวะสิ่งแวดล้อม และวัสดุการจับถือ (หรือจะเป็นการขนถ่ายสินค้า) ต่าง ๆ นอกจากจากนี้ เพื่อให้เป็นสถานที่ในการเจรจาธุรกิจ, ประชุม, แลกเปลี่ยน และ แจ้งข้อมูลข่าวสารล่าสุดเกี่ยวกับบรรจุภัณฑ์ให้แก่นานาชาติ และเพื่อเป็นการให้ความช่วยเหลือการพัฒนาให้แก่ชุมชน เพื่อให้ชุมชมมีทัศนคติที่เป็นสากล” เท่าที่เข้ามาสัมผัสกับงานครั้งนี้ถึง 2 วัน เห็นว่า บรรจุภัณฑ์ที่มานำเสนอ ไม่ใช่มีแต่งานบรรจุภัณฑ์ ที่ทำจากวัสดุธรรมชาติที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมเท่านั้น บรรจุภัณฑ์จากวัสดุสังเคราะห์อื่นๆ เช่นพลาสติก ก็มีบทบาทในการช่วยโดยใช้การสร้างสรรค์การออกแบบ ในด้านของการออกแบบที่ใช้เติม (Refill) ไม่ใช่แค่เติมอย่างเดียว แต่ยังคิดไปถึงการใช้เติมให้คุ้มค่าปราศจากการ ไหลเปื้อน ย้อนออกมาเวลาเติม มีคอภาชนะรับพอดีกับภาชนะที่ถูกเติม การฉีก ตัดปากซองและพับเก็บไว้ในตัวได้ ไม่ต้องฉีกและมีเศษทิ้ง ให้สะสมเป็นมลภาวะ บรรจุภัณฑ์ที่ใช้แล้วจะสามารถพับย่อให้เป็นขนาดเล็กลงเรื่อยๆ ในการ ประหยัดพื้นที่ โดยเฉพาะเมื่อเป็นปริมาณขยะ การคิดออกแบบให้ลังพลาสติกสามารถทับซ้อนได้ในแบบ มิติต่างๆ เพื่อประหยัดพื้นที่ และไม่สิ้นเปลืองปริมาณในการใช้ลังต่อหน่วย นอกจากนี้ยังเป็นวัสดุที่ห่อกันกระแทกภายในบรรจุภัณฑ์ต่างๆ ที่เคยใช้แผ่นโฟม Sheet (EPE) / แผ่นพลาสติกอัดอากาศป้องกันการกระแทก (air –bubble ) / แผ่นโฟมฟองน้ำที่ใช้ PE, PU และ PE SHEET ก็ได้มีการคิดค้นให้ใช้กระดาษที่ใช้แล้ว หรือแผ่นกระดาษคราฟท์ ต่างๆ มาขึ้นรูป แปรรูป ให้เป็นรูปทรงต่างๆ ที่สามารถกันกระแทกได้ แทนการใช้พลาสติก วัสดุทางธรรมชาติบางอย่างที่มาจากพืช ก็มีการค้นคิดการแปรรูปมาใช้กับการบรรจุเป็นตัวซับ ลดแรงกระแทก หรือตัวหลักที่เป็นกระดาษ ภาชนะบรรจุอาหารจานด่วน ไม่ว่าจะเป็นพิซซ่า ไส้กรอก แฮมเบอร์เกอร์ แม้กระทั้งผลไม้ ก็สามารถใช้กระดาษเข้ามาออกแบบเป็นถาด กระบะ ในรูปของการแปรรูปแบบพับ เป็นรูปทรงตามแบบที่ต้องการ หรือการขึ้นรูปจาก เยื่อกระดาษขึ้นรูป (molded pulp products) คือแสดงในเห็นถึงการคิดในการแก้ปัญหา ด้านสิ่งแวดล้อม ด้วยการใช้วัสดุจากธรรมชาติ ส่วนบรรจุภัณฑ์เพื่อการขนส่ง ก็มีการออกแบบลังกระดาษลูกฟูก ให้สามารถบรรจุสินค้าที่มีน้ำหนักมาก เช่นพวกเครื่องจักร แทนลังไม่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยใช้พลาสติกเป่าลมทำเป็นแพยาง มีหน้าที่เป็นตัวคั่น ซับแรงกระแทก
สรุป …
หากจะย้อน และเปรียบเทียบงาน Exhibition ในระดับต่างๆ งานที่จัดมาแล้วถึง 42 ปี นั้นหายากมาก เรียกว่าระยะเวลา ที่ผ่านมาคือเกือบครึ่งศตวรรษแสดงให้เห็นว่า Packaging นั้นมีอะไรที่ลึกซึ้งมาก และมีอะไรที่ละเอียดอ่อน ไม่ใช่เป็นเพียง ตัวบรรจุภัณฑ์สินค้าใช้เสร็จก็ทิ้งไป เท่านั้น แต่เขาต้องการแสดงให้เห็นว่า Packaging นั้นเป็น Packaging Technology หล่อหลอมหลายศาสตร์วิชาไว้ด้วยกัน เพื่อเป็นส่วนหนึ่งของวิถีการดำเนินชีวิตของมนุษย์ Packaging เป็นการเชื่อมต่อ ระหว่างชีวิตผู้คน ทั้งอดีต เรื่อยมาถึงปัจจุบัน อย่างไม่มีที่สิ้นสุด Packaging ช่วยเหลือการพัฒนาให้แก่ชุมชนสังคม ดังเช่นวัตถุประสงค์การจัดงาน การจัด Tokyo Pack 2008 ส่วนหนึ่งที่กล่าวว่า “เพื่อให้ชุมชมมีทัศนคติที่เป็นสากล” แสดงถึงความห่วงใย เจตนาที่ดีต่อโลกใบนี้ เป็นคุณค่าอันหนึ่งที่ผู้เกี่ยวข้องทางด้าน Packaging ทั้งหลายไม่ว่าผู้ประกอบการ ผู้ผลิต นักวิทยาศาสตร์ วิศวกรเครื่องจักกล นักออกแบบ ครู อาจารย์ นักศึกษา ทั้งหมดถือเป็น ผู้ร่วมกระบวนการของ Packaging Technology ที่จะต้องรักษาบทบาทที่สำคัญ และภาคภูมิใจในการที่ได้เป็นทั้งผู้สร้างสรรค์ และผู้อนุรักษ์ปกป้อง สังคม ร่วมกัน ดังคำที่ว่า ……… “ Packaging to Create Good Environment and Clean Earth ”
ความเห็น (2)
ตุลาคม 2010 น่าติดตามความก้าวหน้า และความน่าสนใจในนวัตกรรมด้านบรรจุภัณฑ์ อีกครั้งนะคะ