ดูงานห้องสมุดฮ่องกง (ต่อ)

มหาวิทยาลัยฮ่องกง ห้องสมุด

หน้าที่แล้วนำข้อเขียนและการบอกเล่าของ "กั้ง" มาบันทึกไว้ เนื่องจากไม่ได้แวะไปเยี่ยมเยียนห้องสมุด Hong Kong University of Science and Technology ด้วยตนเองและเรื่องเล่านั้นยังไม่จบ จึงขอยกมาต่อไว้ในหน้านี้ค่ะ

"จากนี้จะถ่ายทอดความรู้ที่ได้รับจากห้องบรรยายนะคะ  เริ่มแรกเลยสิ่งที่ชอบใจมากคือระบบการสืบค้น SmartCAT ที่ได้รับการพัฒนาขึ้นเองด้วย Open Source Software ชื่อ “Scriblio”  โดยเริ่มดาวน์โหลดซอฟต์แวร์มาประมาณเดือนพฤศจิกายน 2007 จากนั้นก็พัฒนาระบบเรื่อยมา โดยมีการเปิดรับ User Feedback   และมาแล้วเสร็จสมบูรณ์ในเดือนมีนาคม 2008  ระบบนี้มีข้อดีมาก ๆ ตรงที่ค้นครั้งเดียวจะได้รับผลลัพธ์จากทุกแหล่งทรัพยากรที่ห้องสมุดมี  ไม่ว่าจะเป็นฐานข้อมูลทรัพยากรของห้องสมุดที่อยู่ในรูปหนังสือ วารสาร สื่อโสตทัศนวัสดุ และ  ฐานข้อมูลออนไลน์ที่ห้องสมุดบอกรับ  โดยผลการสืบค้นที่ได้ก็จะจำแนกตาม  Format, Language, Location, Publication Year,  Author, Title, Subject  เป็นต้น  อีกอย่างที่ชอบมาก ๆ คือ เมื่อคลิกที่ Subject  จะเห็นว่าคำที่เราใช้สืบค้นจะเป็นต้นหนา ใหญ่ และมีสีแตกต่างจากคำอื่น ๆ ที่เราไม่ได้ใช้สืบค้น  หากเราต้องการให้ผลลัพธ์ครอบคลุมเพิ่มมากขึ้น  ก็ลองคลิก Subject อื่น ๆ ที่สนใจอีก  ก็จะเห็นว่าคำดังกล่าวมีตัวอักษรหนา ใหญ่ และมีสีเดียวกับ Subject แรกที่เราใช้ในการสืบค้น  นี่แหละค่ะเหมือนกับที่เค้าบอกไว้ที่หน้าแรกของระบบ SmartCAT จริงๆ ว่ามีหลาย ๆ อย่างที่เป็น Concept ของ Web 2.0

อีกระบบที่น่าสนใจคือ Institutional  Repository  หรือจะเรียกง่าย ๆ ว่า “คลังปัญญาของสถาบัน”  ที่นี่เป็นแหล่งรวบรวมผลงานวิจัยของอาจารย์ และนักศึกษาระดับปริญญาเอก โดยพัฒนาขึ้นจากโปรแกรม Dspace   ผู้รับผิดชอบในการนำข้อมูลเข้าระบบคือเจ้าของผลงานเอง และบุคลากรของห้องสมุดค่ะ  โดยในแต่ละเดือนจะมีการแจ้งให้ทราบด้วยว่า 20 ชื่อเรื่องที่ได้รับความนิยมในการเข้าถึงคืออะไรบ้าง  และขอบอกว่าคลังปัญญานี้เปิดบริการให้ผู้สนใจทั่วไปสามารถเข้าถึงเอกสารฉบับเต็มได้ทั้งหมดค่ะ  เพราะถือว่าเป็นการเผยแพร่ผลงาน และแบ่งปันความรู้สู่สาธารณชนให้ได้มากที่สุด

เสาร์ที่ 25 ตุลาคม 2551

วันนี้เป็นวันสุดท้ายที่จะอยู่ฮ่องกงค่ะ  ฉะนั้นโปรแกรมการทัวร์จึงค่อนข้างจะสบาย ๆ สไตล์คนไทย  นั่นคือการเดินทางไปนมัสการเจ้าแม่กวนอิม   การเข้าชมร้านจิวเวอรี่  และการเดิมช้อปปิ้งตามอัธยาศัย   วันนี้เป็นวันที่เราใช้พลังงานกันมากจริงๆ ค่ะ เพราะเราต้องตระเวนเที่ยว  ตระเวนช้อปปิ้งกันตั้งแต่เช้ายันค่ำ  เพราะเครื่องบินขากลับของเราจะเหินฟ้าเวลาประมาณ 5 ทุ่ม  ขากลับบนเครื่องบินต่างคนก็ต่างสลบไปตาม ๆ กัน  จะมีตื่นมาพูดคุยกันบ้างก็ช่วงของการเสิร์ฟอาหาร  อย่างไรก็ตาม เราก็มาถึงสนามบินสุวรรณภูมิกันอย่างปลอดภัยค่ะ  กว่าจะผ่านด่านตรวจคนเข้าเมือง และรอรับกระเป๋าเสร็จก็ประมาณตี 1   จากนั้นทุกคนก็แยกย้ายกลับบ้านกันโดยสวัสดิภาพค่ะ"

ก่อนจบบันทึกการดูงานห้องสมุดฮ่องกง มีเรื่องราวทั้งที่เป็นวิชาการและที่เป็นเรื่องการจัดการ การเรียนรู้ประสบการณ์ที่ขอแลกเปลี่ยนประสบการณ์นั้นคือ

เรื่องที่เป็นวิชาการห้องสมุด

1. ห้องสมุดหลายแห่งมีปัญหาคล้าย ๆ กันคือเมื่อห้องสมุดมีอายุยาวนาน พื้นที่จัดเก็บหนังสือ วารสาร ฯลฯ จะเป็นปัญหาเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ และต้องการการวางแผนจัดการล่วงหน้าเพื่อบริการที่ดี

2. การเผยแพร่ผลงานของอาจารย์ นักศึกษาในลักษณะ Open source เป็นพัฒนาการที่ห้องสมุดหลาย ๆ แห่งดำเนินการนอกเหนือจากการให้บริการทรัพยากรสารสนเทศแก่ผู้ใช้

3. ห้องสมุดที่ไปแวะเยี่ยมเยียนยินดีต้อนรับและให้ความรู้แก่ผู้ขอเข้าเยี่ยมชมอย่างไม่ปิดบัง ประสบการณ์การดูงานเป็นการจัดการความรู้ที่สมควรจัดเป็นกิจกรรมประจำปีของห้องสมุดเพื่อให้โอกาสบุคลากรได้เห็น ได้ยิน ได้เรียนรู้วิธีการ "รับแขก" จากห้องสมุดต่าง ๆ และนำมาพัฒนางานของตนเองเนื่องจากเรื่องเหล่านี้ไม่สามารถค้นหาหรือเรียนรู้ได้จากหนังสือมากเท่าจากประสบการณ์ตรงที่ไปพบ ไปเห็นมาด้วยตนเอง

เรื่องทั่วไปของการเดินทาง

ในครั้งนี้ การเดินทางเป็นการว่าจ้างบริษัททัวร์ Orienta Vista เป็นผู้จัดหาที่พัก แหล่งท่องเที่ยว รถรับส่ง ฯลฯ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อลดระยะเวลาในการติดต่อกับหน่วยบริการแต่ละจุดและคาดหวังว่าความเป็นมืออาชีพของบริษัททัวร์จะช่วยให้การเดินทางราบรื่น สะดวกและได้รับประโยชน์มากที่สุด

บทสรุปของบทเรียนการเดินทางพบว่า สิ่งที่คาดหวังและสิ่งที่เกิดขึ้นเป็นสองสิ่งซึ่งแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง เมื่อเริ่มติดต่อได้รับการยืนยันว่าสิ่งที่แจ้งไปทุกเรื่องจะดำเนินการให้ตามต้องการ เช่น

ก. เรื่องวีซ่าของ Jorg บริษัททัวร์แจ้งให้ Jorg ไปสนามบินก่อนเวลาสามชั่วโมงเพื่อติดต่อเรื่องวีซ่าแต่เมื่อไปถึงจริง กลับแจ้งว่าให้ Jorg มายื่นเรื่องขอเข้าเมืองเมื่อกลับมาจากฮ่องกง และเมื่อเดินทางกลับมาประเทศไทย เจ้าหน้าที่ตม. ที่สนามบินสุวรรณภูมิดูเอกสารของ Jorg แล้วบอกว่า Jorg จะต้องยื่นเอกสารตั้งแต่ก่อนออกจากประเทศไทย เมื่อกลับเข้ามาแล้วจะไม่สามารถยื่นเข้าเมืองได้ โชคดีที่วีซ่าของ Jorg ยังไม่หมดอายุ ไม่อย่างนั้น Jorg ต้องได้แสดงหนังเป็น Tom Hanks ในเรื่อง The Terminal เป็นแน่ 

ข. ก่อนตกลงซื้อทัวร์ ได้สอบถามแล้วว่าไปเซินเจิ้นก่อนแล้วจะกลับมาฮ่องกงทันดูงานหรือไม่ ได้รับคำตอบว่าออกให้เช้าหน่อยก็จะทัน แต่เมื่อไปถึง ย้ำกับไกด์ที่เซินเจิ้นว่าต้องกลับไปดูงานให้ทันสิบโมงเช้านะ ได้รับคำตอบว่าไกด์ที่ฮ่องกงทราบและจัดเวลานัดรถเก้าโมง เมื่อเกิดเหตุการณ์ที่ไปไม่ทันเข้าจริง ๆ ผู้รับผลที่เกิดขึ้นคือ สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ซึ่งเชื่อคำพูดของคนที่ไม่น่าเชื่อถือ ไม่รักษาคำพูดและไม่รับผิดชอบ

ค. ก่อนตกลงซื้อทัวร์ ได้แจ้งให้ทราบว่ามีผู้ร่วมทีมสองคนเป็นมุสลิม ได้รับคำยืนยันว่าจะจัดอาหารให้ได้ มื้อเช้าของวันเสาร์เป็นมื้อที่ต้องจดจำเพราะอาหารเช้าของมุสลิมสองคนในวันนั้นเป็นตามภาพนี้

มันคือข้าวต้มคนละถ้วย พร้อมกับแป้งทอดคล้าย ๆ กับขนมเข่งโรยงาค่ะ

เป็นอาหารเช้าที่เห็นแล้วก็ยิ่งรู้สึกว่านี่เองที่ทำให้ประเทศชาติเจริญยากเพราะการสุกเอาเผากิน การไม่รักษาคำพูด การเอาประโยชน์เป็นที่ตั้ง และอะไรอีกมากมายสุดแต่จะคิด

นอกจากอาหารเช้าของมุสลิมทั้งสองคนแล้ว เช้านั้น Jorg ซึ่งปกติไม่ทานอาหารเช้า ถามว่าพอจะมีกาแฟบ้างไหม ได้รับคำตอบจากไกด์ทันทีว่าไม่มี Jorg ก็ไม่ว่าอะไรเดินกลับไปโรงแรมไปหากาแฟแถวนั้น ๆ

ไกด์ที่ฮ่องกง

ง. วีรกรรมอีกอย่างของไกด์สองคนนี้คือเธอทั้งสองพยายามทำมาหากินจริง ๆ เธอพยายามนำเสนอสินค้าตลอดเวลาโดยไม่พยายามให้ลูกค้าได้เห็นหรือได้รู้อะไรมากไปกว่าสินค้าที่เธอพยายามนำเสนอ ทั้งครีมไข่มุก ปากกา บ๊วย ฯลฯ

ทั้งหมดที่เล่ามานี้เป็นประสบการณ์จริงซึ่งต้องการแบ่งปันให้หลาย ๆ คนได้ทราบ ได้รับรู้สิ่งที่เกิดขึ้นและไม่มีเจตนาจะให้ร้ายป้ายสีผู้ใดทั้งสิ้น