7 วิธีล้างมือ (แบบที่หมอมือโปรฯ ทำกัน)

 

...

เป็นที่ทราบกันดีว่า การล้างมือด้วยสบู่เป็นวิธีที่ช่วยลดการแพร่โรคติดเชื้อในโรงพยาบาลได้ดีที่สุดวิธีหนึ่ง

นอกจากนั้นการล้างมือยังช่วยลดการแพร่โรคติดต่อระบบทางเดินหายใจได้มากมาย เช่น โรคหวัด ไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่ หวัดลงกระเพาะฯ หรือลำไส้ (viral gastroenteritis) ฯลฯ และลดโอกาสติดพยาธิ เช่น หลังเล่นกับน้องหมา น้องแมว ฯลฯ โดยเฉพาะคนที่ท้อง(ตั้งครรภ์)ต้องล้างมือให้ดี เนื่องจากพยาธิหมา-แมว (toxoplasmosis) อาจทำให้แท้งลูกได้

...

ทีนี้จุดอ่อนของการล้างมือมีตรงไหนบ้าง กรมอนามัยได้จัดทำหนังสือเรื่อง "เด็กไทยทำได้ ในโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ" เพื่อกำจัดจุดอ่อนของการล้างมือแล้วยังไม่สะอาด

กล่าวกันว่า การล้างมือแบบ "มืออาชีพ" หรือ "มือโปรฯ (professional = มืออาชีพ)" นั้น เพียงแค่มองก็รู้แล้วว่า ใครโปรฯ ใครไม่โปรฯ

...

ยิ่งถ้าเป็นพยาบาล หมอ หรือหมอฟันแล้ว... ถ้าให้ล้างมือจะรู้ได้ทันทีเลยว่า หมอคนไหนเป็นตัวจริง หมอคนไหนเป็นตัวปลอม

ต่อไปจะขอนำการล้างมือแบบมือโปรฯ มาเล่าสู่กันฟังครับ

...

ภาพที่ 1 > บริเวณที่มักจะยังหลงเหลือเชื้อโรคหลังการล้างมือแบบธรรมดาๆ

• การล้างมือด้วยสบู่แบบธรรมดาๆ มักจะถูบริเวณปลายนิ้วมือ ง่ามนิ้วมือ(โคนนิ้วมือ) ร่องลายมือ โคนนิ้วหัวแม่มือ และหลังมือได้ไม่หมด
• การล้างมือแบบ "ไม่ธรรมดา" หรือล้างแบบ "มืออาชีพ(มือโปรฯ / professional = มืออาชีพ)" จึงจะสะอาดจริง

...

ภาพที่ 2 > วิธีล้างมือแบบ "ไม่ธรรมดา"

...

ภาพที่ 3 > วิธีล้างมือแบบ "ไม่ธรรมดา"

• โปรดสังเกตว่า การล้างมือแบบมืออาชีพ มือโปรฯ หรือการล้างแบบ "ไม่ธรรมดา" จะเน้นการกำจัดจุดอ่อน หรือบริเวณที่ล้างมือไม่ค่อยหมด เช่น ปลายนิ้วมือ หลังมือ โคนนิ้วหัวแม่มือ ร่องลายนิ้วมือ ฯลฯ

...

ทีนี้ข้อควรระวังของการล้างมือที่สำคัญมีอะไรบ้าง คำตอบได้แก่

(1). ฝึกล้างอย่างเป็นระบบ

• การล้างมืออย่างเป็นระบบ (systematic) ให้ครบทุกขั้นตอนทั้ง 7 ขั้นตอนข้างต้นจะช่วยให้ล้างได้ครบทุกส่วน (completeness / thoroughness คล้ายๆ กับการแปรงฟันให้ถูกวิธี)

...

(2). ใช้สบู่

• การล้างมือให้ถูกวิธีจำเป็นต้องใช้สบู่ เพื่อช่วยกำจัดคราบไขมันจากต่อมไขมัน เศษผิวหนัง และสิ่งสกปรกออก

...

• จะใช้สบู่อะไรก็ได้ แต่ถ้าจะให้ดี... ควรเป็นสบู่เหลวหรือสบู่แห้งที่ไม่แช่น้ำ สบู่ที่แช่น้ำหรือมีน้ำขังอาจเป็นแหล่งเพาะเชื้อโรคได้ จึงควรวางสบู่ให้น้ำไหลออก หรือ "สะเด็ด" น้ำออกได้ และควรวางไว้ในที่ที่มีการระบายอากาศดี เพื่อให้สบู่มีโอกาสแห้งบ้าง
• สบู่ยาหรือสบู่ผสมยาฆ่าเชื้อไม่ได้ช่วยให้การล้างมือสะอาดขึ้น ทว่า... เวลาล้างมือที่นานพอมีความสำคัญมากกว่า

...

(3). ล้างก๊อก

• ถ้าล้างมืออย่างเดียวโดยไม่ล้างก๊อกน้ำ... เชื้อโรคอาจจะไปสะสม หรือหลบซ่อนอยู่ที่ก๊อกน้ำ และกลับมาติดมือหลังล้างมือเสร็จอีกต่อหนึ่ง

...

(4). ล้างก่อน

• ล้างมือก่อนกินอาหาร ก่อนดื่มน้ำ ก่อนทำกับข้าวหรือเตรียมอาหาร โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้ามีคนที่มีภูมิต้านทานต่ำอยู่ที่บ้าน เช่น คนสูงอายุ(เกิน 60 ปี) เด็กอายุน้อยกว่า 1 ปี คนที่ปลูกถ่ายอวัยวะ คนไข้มะเร็ง คนไข้เอดส์ ฯลฯ

...

• ถ้าออกไปนอกบ้าน... พวกเราอาจจะติดเชื้อ เช่น เสมหะคนเป็นหวัดอาจจะติดที่ลูกบิดประตู บันไดรถเมล์ ฯลฯ และอาจพาเชื้อเข้าบ้าน
• ทางที่ดีคือ ล้างมือด้วยสบู่ก่อนเข้าบ้านทุกครั้ง

...

• ถ้าชอบอ่านหนังสือ หรือหนังสือพิมพ์... จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องล้างมือก่อนกินอาหาร หรือดื่มน้ำ เพื่อลดการได้รับโลหะหนัก เช่น ตะกั่ว ฯลฯ ในหมึกพิมพ์

...

(5). ล้างหลัง

• ล้างมือด้วยสบู่หลังออกจากห้องน้ำหรือห้องส้วมทุกครั้ง เพื่อลดการแพร่เชื้อโรคทางเดินอาหาร

...

• ถ้าเป็นหวัด ไข้หวัด หรือไข้หวัดใหญ่... พวกเรามีส่วนช่วยชาติได้ โดยการล้างมือด้วยสบู่หลังไอ จาม หรือเขี่ยจมูก(เวลาคันจมูก)ทุกครั้ง เพื่อลดการแพร่เชื้อโรคผ่านเสมหะติดมือไปยังคนอื่น

...

(6). ตัดเล็บ

• ตัดเล็บมือให้สั้นอยู่เสมอ เพื่อป้องกันการสะสมของเชื้อโรคที่เล็บ

...

• การตัดเล็บมือให้ตัดเป็นรูปโค้งตามรูปปลายนิ้วมือ แต่ถ้าจะตัดเล็บเท้า... อย่าตัดเป็นรูปโค้ง ให้ตัดเป็นรูปตรงหรือรูปคล้ายปลายจอบ
• การตัดเล็บเท้ารูปโค้งอาจทำให้เกิดโรคเล็บขบ ทำให้เกิดอาการเจ็บ การอักเสบ หรือแผลที่จมูกเล็บ (ด้านข้างเล็บ) ได้

...

(7). ล้างให้นานพอ

• กล่าวกันว่า ถ้าจะล้างมือให้สะอาด และครบทุกส่วน คงต้องใช้เวลาพอๆ กับการแปรงฟันคือ 2-3 นาที

...

• ระยะเวลานาน 2-3 นาทีนี้... อาจารย์หมอฝรั่งท่านแนะนำว่า นานพอๆ กับการร้องเพลง "จิงเกิลเบล (jingle bells)" 2 จบ
• ระยะเวลาดังกล่าวน่าจะเทียบกับเพลงชาติไทย ลอยกระทง หรือ "ช้างๆๆ (เพลงสุดฮิตสำหรับคนที่ร้องเพลงอะไรแทบไม่เป็นเลย)" ประมาณ 1 จบ

...

เรียนเสนอให้พวกเราหันมาช่วยกันล้างมือด้วยสบู่ให้ถูกวิธี เพื่อสุขภาพจะได้ดีไปนานๆ ครับ

... 

ที่มา                                       

...

• ขอขอบพระคุณ > กรมอนามัย > เด็กไทยทำได้ ในโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ. พิมพ์ครั้งที่ 1. โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย. 2548. หน้า 3-6.

...

• ข้อมูลในบล็อก "บ้านสุขภาพ" เป็นไปเพื่อการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค ไม่ใช่รักษาโรค
• ท่านผู้อ่านที่มีโรคประจำตัว หรือมีความเสี่ยงต่อโรคสูง... ควรปรึกษาหมอที่ดูแลท่านก่อนนำข้อมูลไปใช้

...

• ขอขอบพระคุณ > อ.นพ.ศิริชัย ภัทรนุธาพร สสจ.ลำปาง + อ.นพ.โอฬาร ยิ่งเสรี ผอ.รพ.ห้างฉัตร + อ.อรพินท์ บุญเสริม + อ.อนุพงษ์ แก้วมา + อ.ณรงค์ ม่วงตานี > สนับสนุนเทคนิค iT. 
• นพ.วัลลภ พรเรืองวงศ์ ศูนย์แพทย์ชุมชน (CMU) แม่สัน-เมืองยาว โรงพยาบาลห้างฉัตร ลำปาง > 29 ตุลาคม 2551.

...

[สะตอดอง]

หนูคนหนึ่งค่ะ ล้างมือบ่อยมาก

หยิบจับอะไรแล้วเป็นอันต้องล้างมือทุกครั้งค่ะ

[นพ. วัลลภ พรเรืองวงศ์]

ขอขอบคุณ... คุณสะตอดอง

• ดีใจด้วยครับที่ใส่ใจสุขภาพ

[ธนิตย์ สุวรรณเจริญ]

• ขอบคุณมากๆ กับความรู้ ที่นำไปใช้ได้ทันทีครับ
• ก่อนนี้ ไม่เคยคิดเลยว่า สบู่ชื้นๆแฉะๆ เป็นที่เพาะเชื้อโรคได้
• เพิ่งรู้ว่า สบู่ยาไม่สำคัญเท่าวิธีที่ถูกต้องและนานพอ

[นาย เอกราช แก้วเขียว]

โห ละเอียดจริง ๆครับ ผมเพิ่งไปหว่านข้าวมา ที่แปลงนา  เห็นทีต้องไปไปล้างมือใหม่แล้ว...

[นพ. วัลลภ พรเรืองวงศ์]

ขอขอบคุณอาจารย์ธนิตย์

• การใช้สบู่ในการล้างมือทั่วๆ ไป และล้างให้ถูกวิธีสำคัญต่อพวกเรามากๆ ครับ

ถ้าหาสบู่ไม่ได้...

• วิธีที่ดีอีกทางหนึ่งคือ ใช้เจลแอลกอฮอล์ถูมือ

มีคนไปนับจำนวนครั้งของการใช้เจลแอลกอฮอล์ล้างมือที่โรงพยาบาลโรคตาแห่งหนึ่ง (พวกเราที่อ่านบล็อกเขียนมา)

• ท่านบอกว่า ไม่กี่ชั่วโมง... ล้างมือด้วยการถูเจลแอลกอฮอล์กันเป็นสิบเป็นร้อยครั้งเลย
• นี่คงเป็นแบบอย่างของโรงพยาบาลชั้นนำ

[นพ. วัลลภ พรเรืองวงศ์]

ขอขอบคุณข้อคิดเห็นจากอาจารย์เอกราชครับ...

[nui]

• สวัสดีค่ะอาจารย์
• ขอบคุณนะคะที่กรุณาเอาเรื่องง่ายๆ แต่ทำได้ยาก มาเผยแพร่
• ดีใจจังค่ะ  ที่หนังสือ เด็กไทยทำได้ในโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ ได้เป็นประโยชน์
• ดิฉันแอบใส่เจลล้างมือในกระเป๋าลูกชาย (ที่ไม่ค่อยชอบล้างมือ) เปิดดูทีไรยังเหลือเท่าเก่าทุกทีค่ะ

[ดาวลูกไก่ ชื่นชมยินดี]

สวัสดีค่ะอาจารย์หมอ

• เป็นคนชอบการล้างมือมาก แต่ก็รู้ว่ายังล้างได้ไม่ถูกวิธีเท่าไรนักค่ะ
• เคยอ่านเจอในเว็บไซต์ต่างประเทศ มีการสอนล้างมือและบอกวิธีการปิดก็อกน้ำในห้องน้ำสาธารณะหลังล้างมือเรียบร้อยด้วย เพื่อไม่ให้เชื้อโรคที่ติดมือเรามาก่อนหน้ากลับมาอยู่ในมือเราอีกค่ะ
• ข้อมูลของอาจารย์มีรายละเอียดมาก ไม่เคยอ่านมาก่อนค่ะ จะเผยแพร่ต่อไปนะคะ ขอบคุณค่ะ

[นพ. วัลลภ พรเรืองวงศ์]

ขอขอบคุณ... คุณ nui

• หนังสือ "เด็กไทยทำได้ฯ" ดูจะมีการโฆษณาแฝงอยู่นิดหน่อย สังเกตดูที่อ่างล้างมือจะมีก้อนสบู่ของ Protex อยู่
• อย่างไรก็ตาม... ภาพรวมแล้วเป็นหนังสือที่ดีมากๆ 

กรมอนามัยมีอะไรดีๆ ให้คนไทยหลายเรื่องเลย

[นพ. วัลลภ พรเรืองวงศ์]

ขอขอบคุณอาจารย์ดาวลูกไก่...

• ขอขอบคุณที่คิดจะนำความรู้ไปเผยแพร่เป็นวิทยาทานครับ

[เชือกปอ]

อาจารย์หมอคะ..ที่รพ.สอบล้างมือกันทุก3เดือนเลยคะ

เผลอๆๆแอบมาทดสอบแบบไม่รู้ตัวด้วยนะคะ

[นพ. วัลลภ พรเรืองวงศ์]

ขอขอบคุณ... คุณเชือกปอ

• อยากรู้จังเลยครับว่า มีโรงพยาบาลอะไรที่ใส่ใจคุณภาพมากขนาดนี้
• นี่คงจะเป็นโรงพยาบาลคุณภาพชั้นนำของประเทศเลยก็ว่าได้

ผมเคยได้ยินมาว่า

• โรงพยาบาลหลายแห่งในต่างประเทศบังคับสอบปฏิบัติการกู้ชีพหรือ CPR ทุกปี และหลายแห่งมีบังคับตรวจสุขภาพด้วย
• นี่เป็นครั้งแรกที่ได้ยินเรื่องสอบล้างมือ

[knit]

ขอบคุณมากๆ ได้รับความรู้ที่จำเป็นในชีวิตประจำวัน อย่างปลอดภัย

[นพ. วัลลภ พรเรืองวงศ์]

ขอขอบคุณครับ..