การพัฒนาองค์กร

การพัฒนาองค์กร

 

                    การพัฒนาองค์การ  เป็นการทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงให้เจริญก้าวหน้า หรือดีกว่าเดิม เพื่อทำให้องค์การมีประสิทธิภาพ  และประสิทธิผลโดยการสร้างปัจจัยต่าง ๆ เพื่อสนับสนุนให้เกิดการพัฒนาให้สอดคล้องตามเป้าหมาย หรือวัตถุประสงค์ขององค์การ

     วัตถุประสงค์ขององค์การ  มีดังนี้

        1.  เพื่อทำให้สมาชิกในองค์การได้มีการร่วมกันแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นในองค์การ

        2.  เพื่อสร้างและทำให้เกิดความรู้สึกว่าสมาชิกในองค์การมีวัตถุประสงค์อย่างเดียวกัน

        3.  เพื่อทำให้สมาชิกในองค์การสามารถปฏิบัติตนให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ขององค์การ  เป็นต้น

     แนวความคิดในการพัฒนาองค์การ

        1.  แบบปิระมิดคว่ำ                          2.  แบบปิระมิดหงายขึ้น

     โครงสร้างการเปลี่ยนแปลง

        การพัฒนาองค์การทำให้เกิดการผสมผสานระหว่างคน และสังคม (People and Social) โครงสร้าง (Structure)  วิทยาการสมัยใหม่  (Technology)  ระบบงาน  (Work System) ให้สอดคล้องกันวงจรในการพัฒนาองค์การ จะมีลักษณะกระบวนการย้อนกลับ โดยเร่ิมจากวิเคราะห์องค์การการวางแผนปฏิบัติการ  การสนับสนุนการปฏิบัติการ และการประเมินผล

     กระบวนการในการพัฒนาองค์การ

        1.  การรวบรวมข้อมูล  (Data collection)

        2.  การวินิจฉัยเบื้องต้น  (Innitial diagnosis)

        3.  การพิสูจน์ข้อมูล  (Data confrontation)

        4.  การวางแผนการปฏิบัติงาน  (Action planning)

        5.  การสร้างทีมงาน  (Team building)      

        6.  การสร้างความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่ม  (Intergroup development)

        7.  การประเมินและติดตามผล  (Appraisal and follow - up

รูปแบบในการพัฒนาองค์การ

        1.  การฝึการรับรู้ หรือการฝึกกลุ่มสัมพันธ์

        2.  การประชุมแบบเผชิญหน้า

        3.  การแสดงบทบาทเป็นการให้สมาชิกได้อธิบายหน้าที่ของตน

        4.  กระบวนการให้การปรึกษา

        5.  การปฏิบัติงานในห้องทดสอบ

        6.  การประสานงานประโยชน์วิเคราะห์

     วิธีการในการพัฒนาองค์การ

        1.  รูปแบบสามขั้นตอนของ Kurt Lewin ประกอบด้วยการละลายพฤติกรรม การเปลี่ยนแปลง และการดำรงพฤติกรรมใหม่

        2.  วิธีการของ Larry Greiner  กล่าวว่า  การเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ  มักจะเกิดจากเหตุที่สำคัญสองประการ  คือ  แรงบังคับจากภายนอก  และแรงบังคับจากภายใน

     คุณลักษณะที่สำคัญของการพัฒนาองค์การ

        1.  การพัฒนาควรจะมีการพัฒนาทุกส่วนขององค์การ

        2.  การพัฒนาองค์การจะต้องสอดคล้องกับสภาพแวดล้อมภายนอก  เป็นต้น

     ลักษณะองค์การที่มีประสิทธิภาพ  มีดังนี้

        1.  ทุกคนทำงานโดยมีเป้าหมายและตามแผนงาน

        2.  รูปแบบต้องกำหนดตามวัตถุประสงค์

        3.  การตัดสินใจอยู่ที่ผู้รู้ข้อมูลดีที่สุด  มิใช่ตามลำดับชั้นของความรับผิดชอบ  เป็นต้น

     สภาพแวดล้อมที่มีผลต่อการพัฒนาองค์การ

        1.  สภาพแวดล้อมภายนอกองค์การ          2.  สภาพแวดล้อมภายในองค์การ

     บุคคลที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาองค์การ

        1.  ผู้บริหารระดับสูงสุด และผู้บริหารระดับต่าง ๆ

        2.  บุคลากรทุกคนในองค์การ

        3.  ผู้ประสานงานภายในองค์การ

        4.  ที่ปรึกษาภายนอก และที่ปรึกษาภายใน

     ผลประโยชน์ของการพัฒนาองค์การ

        การพัฒนาองค์การนำมาซึ่งการเพิ่มผลผลิตในแก่องค์การ  การปฏิบัติงานภายในองค์การ

อย่างมีประสิทธิภาพ ช่วยลดอัตราการว่างงาน  การลาป่วย  ลากิจ  ลดความขัดแย้งภายในองค์

การ  ทำให้บุคลากรในองค์การมีความพึงพอใจสูง

     ปัญหาของการพัฒนาองค์การ

        1.  ด้านองค์การ                              2.  ด้านผู้บริหารระดับสูง

     ความสำเร็จขององค์การ

        1.  ด้านองค์การ

        2.  ด้านผู้บริหารระดับสูง

        3.  หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

แหล่งที่มา :"การพัฒนาองค์การ,"   วารสารรัฐสภา.  49(3) : 29 - 42. 

 

การพัฒนาองค์การ

 

                    ความหมายของการพัฒนาองค์การ  การพัฒนาองค์กร (Organization  Development) หรือที่เรียกว่า O.D. เป็นเครื่องมือที่ใช้ในการแก้ปัญหาในองค์การที่มีประสิทธิภาพ  การพัฒนาองค์การเป็นการทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงให้เจริญก้าวหน้า หรือดีขึ้นกว่าเดิมเพื่อทำให้องค์การมีประสิทธิภาพ และประสิทธิผลโดยการสร้างปัจจัยต่าง ๆ เพื่อสนับสนุนให้เกิดการพัฒนาให้สอดคล้องตามเป้าหมาย หรือวัตถุประสงค์ขององค์การ

     วัตถุประสงค์ของการพัฒนาองค์การ  องค์การมีลักษณะเหมือนสิ่งมีชีวิต คือ มีเกิดมีความเจริญเติบโตมีแก่ มีดับสูญ ดังนั้นองค์การจึงต้องมีการเปลี่ยนแปลงปรับตัวให้เข้ากับสิ่งแวดล้อม  เพื่อให้องค์การมีชีวิตที่สมบูรณ์ และมีชีวิตที่คงอยู่ยาวนานในการพัฒนาองค์การ

     รูปแบบการบังคับบัญชา  1. แบบปิระมิดคว่ำ   2. แบบปิระมิดหงายขึ้น

     วิธีการในการพัฒนาองค์การ รูปแบบสามขั้นตอนของ Kurt  Lewin  ซึ่งประกอบด้วยการละลายพฤติกรรม (Unfreezing)การเปลี่ยนแปลง (Changing)  การดำรงพฤติกรรมใหม่ (Refeezing)

     คุณลักษณะที่สำคัญของการพัฒนาองค์การ  การพัฒนาควรจะมีการพัฒนาทุกส่วนขององค์การ  มีการเปิดโอกาสให้สมาชิกในองค์การได้ใช้ศักยภาพ หรือสติปัญญาอย่างเต็มที่  ซึ่งจะทำให้ลดปัญหาความขัดแย้งที่เกิดขึ้นในองค์การ การพัฒนาองค์การจะต้องสอดคล้องกับสภาพแวดล้อมภายนอก  และกระทำการอย่างต่อเนื่องตลอดระยะเวลาอันยาวนาน    ซึ่งทำให้องค์การมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล บรรลุตามจุดมุ่งหมายขององค์การ

     ลักษณะองค์การที่มีประสิทธิภาพ  ลักษณะองค์การที่มีประสิทธิภาพองค์การที่มีประสิทธิภาพ หรือองค์การที่มีสุขภาพที่ดีจะมีลักษณะดังนี้  ทุกคนทำงานโดยมีเป้าหมาย  รูปแบบองค์การต้องกำหนดตามวัตถุประสงค์ขององค์การ  การตัดสินใจดำเนินงานต่าง ๆ ในองค์การขึ้นอยู่กับที่ผู้รู้ข้อมูลดีที่สุด     สถานการณ์ที่ก่อให้เกิดการพัฒนาองค์การ   มีความจำเป็นที่ต้องปรับปรุงแก้ไขเทคนิค และกรรมวิธีการในการปฏิบัติงานระบบการวินิจฉัยสั่งการ  การจูงใจ การสื่อสารข้อความ  และระบบในการให้รางวลมีความจำเป็นต้องการเปลี่ยนสภาพแวดล้อมในองค์การให้เหมาะสม  ซึ่งถ้าผู้บริหารในองค์การได้มีการตระหนักถึงความต้องการนี้อย่างแท้จริงแล้ว  องค์การก็อยู่ในสภาพที่พร้อมสำหรับการพัฒนาองค์การมีความจำเป็นในการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างบทบาทต่าง ๆ เอง  

องค์การที่ยังไม่เหมาะสมและขาดความชัดเจน

     การสร้างบรรยากาศในการพัฒนาองค์การ  มีความเชื่อถือไว้วางใจซึ่งกันและกันมีการร่วมมือในการทำงาน มีความเปิดเผยและแก้ไขปัญหาร่วมกัน มีการสร้างทีมงานที่ดีก่อให้เกิดความรับผิดชอบในหน้าที่  มีความรู้สึกเป็นเจ้าของโครงการ หรืองานที่ได้รับมอบหมายมีการกระจายอำนาจ มีการมอบหมายงานที่ดี     

บุคคลที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาองค์การ  

                    1. ผู้บริหารระดับสูงสุด   

                    2. ผู้บริหารในระดับต่าง ๆ   

                    3. บุคลากรทุกคนในองค์การที่มีคุณภาพ   

                    4. ผู้ประสานงานภายในองค์การ   

                    5. ที่ปรึกษาภายนอก    

                    6. ที่ปรึกษาภายใน

                        ผลประโยชน์ของการพัฒนาองค์การ  การพัฒนาองค์การนำมาซึ่งการเพิ่มผลผลิตให้แก่องค์การ  การปฏิบัติงานภายในองค์การอย่างมีประสิทธิภาพ ช่วยลดอัตราการว่างงาน การลาป่วย  การลากิจ  การเปลี่ยนงาน  การลาออกจากงาน ลดความขัดแย้งภายในองค์การ   ทำให้บุคลากรในองค์การมีความพึงพอใจสูง   และทำให้องค์การสามารถดำเนินการเพื่อให้บรรลุตามเป้าหมายขององค์การ

                        ข้อจำกัดในการพัฒนาองค์การ  การพัฒนาองค์การเป็นกระบวนการที่ใช้เวลามากและใช้ค่าใช้จ่ายในอัตราที่สูง การที่จะปรากฏผลการพัฒนาต้องใช้เวลารอคอยที่นาน และการพัฒนาองค์การเป็นกระบวนการที่เน้นพฤติกรรมมากกว่ากระบวนการในการปฏิบัติงาน

     ปัญหาของการพัฒนาองค์การ  1. ปัญหาด้านองค์การ      2. ปัญหาด้านผู้บริหารระดับสูง

แหล่งที่มา :"การพัฒนาองค์การ (2),"   วารสารพัฒนาชุมชน.  41(9):25-30.

ความหมายและแนวคิดของการพัฒนาองค์การ

                ได้มีนักวิชาการหลายท่านได้เคยให้ความหมายเกี่ยวกับการพัฒนาองค์การไว้หลายแนวความคิดด้วยกัน ตัวอย่างเช่น
                1. การพัฒนาองค์การ คือ ความพยายามอย่างมีแผน ที่มุ่งให้เกิดการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมขององค์การ เป็นความพยายามที่จะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงระบบขององค์การ ทั้งที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการ ควรมุ่งเน้นที่การเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมขององค์การเป็นหลัก ไม่ใช่การมุ่งเน้นที่การเปลี่ยนแปลงของบุคคล แต่การเปลี่ยนแปลงของบุคคลที่เกิดขึ้นเป็นผลพลอยได้ของการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมขององค์การ
  2. การพัฒนาองค์การ คือ กระบวนการปรับปรุงองค์การให้กลับสู่สภาวะใหม่ที่เหมือนเดิมหรือดีกว่าเดิมโดยมุ่งที่ความกล้าในการยอมรับการเปลี่ยนแปลง เน้นให้องค์การมีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ ที่จะนำเอาความใหม่และแปลกทั้งทางด้านเทคนิค วิทยาการ และทรัพยากรมนุษย์ที่มีค่ามาสู่องค์การ
  3. การพัฒนาองค์การ คือ กระบวนการปรับปรุงประสิทธิภาพขององค์การ โดยใช้การวิจัยเชิงแก้ปัญหา ซึ่งมีลักษณะเป็นกระบวนการการแก้ปัญหาอย่างมีระบบเชิงวิทยาศาสตร์ ซึ่งมีขั้นตอนดังนี้

1.       การวิเคราะห์ปัญหาเบื้องต้นขององค์การ

2.       การเก็บรวบรวมข้อมูลจากองค์การ

3.       การป้อนข้อมูลย้อนกลับให้แก่องค์การ

4.       สำรวจปัญหาขององค์การจากข้อมูลที่ได้รับทั้งหมด

5.       วางแผนปฏิบัติการ

6.       ลงมือปฏิบัติการ

                จากความหมายข้างต้น สรุปได้ว่า การพัฒนาองค์การ หมายถึง ความพยายามอย่างมีแผนและต่อเนื่อง เพื่อก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทั่วทั้งระบบ โดยมุ่งเน้นการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมขององค์การเพื่อการเพิ่มประสิทธิภาพและประสิทธิผลขององค์การ ทั้งนี้ต้องได้รับความเห็นชอบและสนับสนุนจากผู้บริหารระดับสูงและต้องใช้เครื่องมือและเทคนิคทางด้านพฤติกรรมศาสตร์ ประกอบกระบวนการวิจัยเชิงแก้ปัญหาเป็นแม่แบบ

 

 

วัตถุประสงค์ของการพัฒนาองค์การ
                การพัฒนาองค์การนั้นควรมุ่งเพื่อพัฒนาการทำงานเป็นทีมให้มีประสิทธิภาพ เนื่องจากวัตถุประสงค์ของกลุ่มย่อยและกระบวนการหรือวิธีการดำเนินงานให้บรรลุตามวัตถุประสงค์ของกลุ่มย่อยนั้น หากมีความขัดแย้งกันระหว่างกลุ่ม หรือขัดแย้งกับวัตถุประสงค์ขององค์การเอง จะเป็นหนทางสู่ความล้มเหลวขององค์การโดยส่วนรวมได้ ดังนั้นการพัฒนาองค์การจึงควรมุ่งความสนใจไปที่การวางเป้าหมาย และการวางแผนในการสร้างวัตถุประสงค์ขององค์การอย่างมีระบบ ทั้งนี้ต้องหมายรวมถึงการมีส่วนร่วมของผู้นำการเปลี่ยนแปลงต้องเข้ามามีบทบาทและหน้าที่ ในการกระตุ้นให้องค์การสามารถสร้างวัตถุประสงค์ขึ้นทั้ง 3 ประเภท คือ

 

1.       วัตถุประสงค์ของสมาชิกทุกคนในองค์การ

2.       วัตถุประสงค์ของทีมงาน

3.       วัตถุประสงค์ขององค์การ

วัตถุประสงค์อย่างกว้าง ๆ ของการพัฒนาองค์การโดยทั่ว ๆ ไปแล้ว จะคล้ายคลึงกัน ซึ่งพอสรุปได้ดังนี้

1.     เพื่อสร้างเสริมความมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลขององค์การ

2.     เพื่อให้องค์การสามารถปรับตัวได้อย่างรวดเร็วและอยู่รอด เมื่อต้องประสบกับปัญหาและการเปลี่ยนแปลง

3.     เพื่อพัฒนากระบวนการทำงานอย่างมีแผนและส่งเสริมการมีส่วนร่วมในวัตถุประสงค์ขององค์การร่วมกัน

4.     เพื่อมุ่งปรับปรุงเปลี่ยนแปลงแก้ไขวัฒนธรรมที่ล้าสมัย ไร้สาระ ขัดต่อความเจริญขององค์การ
โดยมุ่งเน้นที่ผลสำเร็จของงานที่บรรลุตามเป้าหมายมากกว่าวิธีการ

5.     ควรมุ่งส่งเสริมหลักการทำงานที่เน้นหลักการมากกว่าตัวบุคคล

ควรเน้นทั้งปริมาณงานและความรู้สึกของคนไปพร้อมๆ กัน

6.     ส่งเสริมการกระจายการตัดสินใจออกไปจากส่วนกลางให้มากที่สุด
มุ่งให้การตัดสินใจเกิดขึ้นในจุดที่มีข้อมูลพร้อมที่จะทำการตัดสินใจให้เป็นผู้รับผิดชอบในการตัดสินใจ

7.     มุ่งส่งเสริมให้สมาชิกขององค์การทุกคนตระหนักในภาระความรับผิดชอบต่อตำแหน่งและหน้าที่

8.     มุ่งดำเนินการสร้างสรรค์ให้บรรลุวัตถุประสงค์ขององค์การ ไม่เดินสวนทางกับวัตถุประสงค์ขององค์การ
คือมุ่งประสานเป้าหมายของบุคคลกับเป้าหมายขององค์การเข้าด้วยกัน

 

อ้างอิง : วรพงศ์  มหาโพธิ์. 2547. การพัฒนาองค์การ. [Online]./Available: URL:http://www.thai.net/weeraphong/%E0%B8%90%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%82%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B8%A5.htm