ปริศนาภาพต่อจิกซอ

ปริศนาภาพต่อจิกซอ

              ภาพต่อจิกซอมีประวัติเก่าแก่ย้อนหลังไปถึงสมัยของอะคิมีดีส (Archimedes) นักคณิตศาสตร์ในยุคกรีกโบราณส่วนจิกซอในลักษณะที่เรารู้จักกันดีในปัจจุบัน คือ เป็นรูปภาพบนกระดาษแข็งหรือไม้ ตัดออกเป็นชิ้น ๆ สำหรับต่อเข้าด้วยกันใหม่ให้เป็นรูปเดิม เริ่มมีขึ้นเมื่อศตวรรษที่ ๑๘ คนยุโรปช่างทำแผนที่ชาวลอนดอน ชื่อ จอห์น สปิลบิวรี เป็นคนแรกที่ทำจิกซอขึ้นเมื่อปี ค.ศ. ๑๗๖๐ เพื่อใช้เป็นสื่อการสอนวิชาภูมิศาสตร์ จิกซอรุ่นแรกเป็นภาพแผนที่ของทวีปแอฟริกา อเมริกาเกาะอังกฤษ และแผนที่โลก

    แผนที่จิกซอได้รับความนิยมอย่างรวดเร็วในหมู่พ่อแม่ที่มีฐานะดีซึ่งให้ความสนใจกับการกระตุ้นสติปัญญาของลูกเป็นอย่างมากจิกซอยังเป็นที่นิยมสืบต่อมาแม้เมื่อ สปิลบิวรี เสียชีวิตไปแล้วในปี ค.ศ. ๑๘๐๐ มีช่างทำแผนที่ชาวลอนดอนประมาณ ๒๐ คนยังคงทำแผนที่จิกชอออกจำหน่าย  โดยมุ่งเน้นประโยชน์ทางการศึกษามากกว่าเป็นเกมเพื่อความสนุกสนาน และนอกจากวิชาภูมิศาสตร์แล้ว ยังมีจิกซอซึ่งช่วยเสริมบทเรียนด้านศีลธรรมและประวัติศาสตร์ด้วย

    จิกซอยุคแรกเป็นสินค้าที่ราคาแพงมาก  ทำจากไม้มะฮอกกานี วอลนัต และไม้โอ๊ก แกะสลักลวดลายแล้วจึงระบายด้วยสีน้ำ ปริศนาภาพต่อมักมีจำนวนไม่เกิน ๕๐ ชิ้น และทำขึ้นเพื่อเด็กโดยเฉพาะในศตวรรษที่ ๑๙ ธุรกิจการทำภาพต่อจิกซอขยายตัวอย่างกว้างขวาง ประเภทของภาพมีความหลากหลายขึ้น ได้แก่ เทพนิยาย ภาพการผจญภัยต่าง ๆ ตลอดจนเหตุการณ์ปัจจุบัน เช่นพระราชพิธีบรมราชาภิเษกของสมเด็จพระราชินีวิกตอเรีย เป็นต้น

    ไม้เนื้อแข็งถูกแทนที่ด้วยไม้เนื้ออ่อนซึ่งราคาไม่แพงนัก ส่วนลวดลายภาพก็ใช้วิธีการพิมพ์หิน (lithography) แทนการแกะสลักด้วยมือ แต่การลงสีน้ำด้วยมือยังคงทำกันอยู่จนถึงปี ค.ศ. ๑๘๖๐ ความนิยมในจิกซอกระจายออกไปยังประเทศอื่น ๆ ในยุโรป ทั้งเยอรมนี เนเธอร์แลนด์และฝรั่งเศส

    ทุกวันนี้การทำจิกซอได้กลายเป็นอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ราคาของจิกซอก็ถูกลงเป็นอันมากนับแต่เปลี่ยนมาใช้กระดาษแข็งเป็นวัตถุดิบแทนไม้ ทั้งจุดประสงค์ก็เปลี่ยนไปเน้นที่ความสนุกสนานเพลิดเพลินมากกว่าอย่างอื่น จิกซอในปัจจุบันมีภาพต่าง ๆ ให้เลือกมากมาย นับตั้งแต่ภาพเขียนชิ้นเอกของโลกภาพถ่ายทิวทัศน์ทางธรรมชาติ ไปจนถึงภาพการ์ตูนยอดนิยมของเด็ก ๆ

“ข้อมูลสนับสนุนจากหนังสือ ๑๐๘ ซองคำถาม / สำนักพิมพ์สารคดี”