การสอนที่เน้นกระบวนการ

การสอนที่เน้นกระบวนการ

                        กระบวนการ หมายถึงแนวทางการดำเนินงานเรื่องใดเรื่องหนึ่งอย่างมีขั้นตอน ซึ่งวางไว้อย่างเป็นลำดับตั้งแต่ต้นจนจบแล้วเสร็จตามจุดประสงค์ที่กำหนดไว้ ขั้นตอนดังกล่าวช่วยให้การดำเนินการมีประสิทธิภาพนำไปสู่ความสำเร็จตามจุดประสงค์และเป้าหมายได้ โดยใช้เวลาและทรัพยากรน้อยที่สุด (วัลลภ กันทรัพย์ 2534 : 12)

                        หมายถึงการดำเนินงานเป็นขั้นตอนนำไปสู่ผลที่ต้องการ (สงบ ลักษณะ 2534 :4) ในการใช้หลักสูตรฉบับปรับปรุง กล่าวถึงกระบวนการ 2 แง่ คือ

                        1. จัดกิจกรรมให้เป็นกระบวนการ หมายถึง การมีขั้นตอนต่าง ๆ ให้เด็กได้แสดงออกหรือปฏิบัติ โดยใช้ร่างกาย ความคิด การพูด ในการเรียน เพื่อให้เกิดผลลัพธ์ คือ ได้ความรู้หลังจากทำกิจกรรม

                        2. พัฒนาเด็กให้เกิดความสามารถเชิงกระบวนการ หมายถึง การปลูกฝังให้เด็กมีความสามารถในการปฏิบัติเป็นขั้นตอนติดตัวไปใช้ในชีวิตจริง

                        หน่วยศึกษานิเทศก์ กรมสามัญศึกษา (2535 : 11) ให้ความหมายว่า ทักษะกระบวนการหมายถึงกระบวนการปฏิบัติหรือกระบวนการทำงานที่ครบขั้นตอน ตั้งแต่เริ่มต้นจนสิ้นสุดการปฏิบัติงานบรรลุตามวัตถุประสงค์อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลเป็นที่น่าพอใจ

                        ดังนั้นสรุปได้ว่า กระบวนการ คือขั้นตอนการปฏิบัติงานหรือการทำงานตั้งแต่เริ่มต้นจนงานเสร็จตามวัตถุประสงค์อย่างมีประสิทธิภาพ โดยใช้เวลาและทรัพยากรน้อยที่สุด

                        กระบวนการที่นำมาใช้ในการเรียนการสอนนั้น มีผู้ทำการรวบรวมไว้ได้หลายกระบวนการ ดังนี้

1.      กระบวนการสร้างความคิดรวบยอด

2.      กระบวนการสร้างความตระหนัก

3.      กระบวนการสร้างค่านิยม

4.      กระบวนการเรียน ความรู้ ความเข้าใจ

5.      กระบวนการคิดอย่างมีวิจารณญาณ

6.      กระบวนการปฏิบัติ

7.      กระบวนการวิทยาศาสตร์

8.      กระบวนการแก้ปัญหา

9.      กระบวนการสืบสวนสอบสวน

10.  กระบวนการทางคณิตศาสตร์

11.  กระบวนการทางภาษา

12.  ทักษะกระบวนการ 9 ขั้น

13.  กระบวนการกลุ่ม

 

ความจำเป็นที่ต้องใช้กระบวนการ

                        เหตุผลที่ต้องเน้นกระบวนการในการเรียนการสอนมีดังนี้ คือ

                        1. เพื่อเตรียมตัวผู้เรียนให้มีความสามารถรับความก้าวหน้า และการเพิ่มพูนของวิทยาการต่าง ๆ ที่มีมากขึ้นทุกวัน ได้ในการเรียนการสอนที่เป็นอยู่ ครูส่วนใหญ่มุ่งเน้นเนื้อหาเนื่องจากต้องการให้นักเรียนได้รับความรู้มาก ๆ ทั้งความรู้เก่าที่เห็นว่ามีความสำคัญ และความรู้ใหม่ที่เห็นว่าจำเป็นจะต้องรู้ ทำให้ครูผู้สอนเรียกร้องว่าเวลาสอนมีไม่พอหรือเนื้อหามากเกินไปจนครูสอนไม่ทัน จึงแก้ปัญหาโดยเน้นกระบวนการแทนเนื้อหา เพื่อให้เด็กได้นำวิธีการดังกล่าวไปใช้ในการหาความรู้ต่อไป เมื่อเทคนิคการสอนเปลี่ยนไป ครูต้องปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการสอนให้เหมาะสม

                        2. เพื่อสนองหลักสูตร ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2533 ที่เน้นให้นักเรียนคิดเป็น ทำเป็น แก้ปัญหาเป็น การให้ผู้เรียนเกิดคุณลักษณะดังกล่าว จะต้องให้เรียนโดยไม่ติดเนื้อหา แต่ติดที่กระบวนการ เด็กจะมีความรู้ติดตัวไปใช้แก้ปัญหาในสถานการณ์ใหม่  ๆ ที่เขาไม่เคยประสบมาได้

 

ประโยชน์ของการจัดการเรียนการสอนที่เน้นกระบวนการ

                        การจัดการเรียนการสอนที่เน้นกระบวนการมีประโยชน์ต่อผู้เรียน ดังนี้

1.      จะช่วยฝึกฝน สร้างเสริมให้ผู้เรียนเกิดการคิดเป็น ทำเป็น แก้ปัญหาเป็น

โดยเฉพาะการทำงานอย่างมีระบบมีกระบวนการ

2.      ผู้เรียนสามารถทำงานเป็นหมู่คณะได้ มีค่านิยมที่ดีในการทำงานต่อไป ถ้า

ครูได้ฝึกฝนสร้างเสริมให้ผู้เรียนปฏิบัติตามขั้นตอนต่าง ๆ บ่อยครั้ง กระบวนการต่าง ๆ ก็จะเกิดสะสมขึ้นภายในตัวของผู้เรียนจนติดเป็นกิจนิสัยในการทำงานต่อไป

3.      ผู้เรียนจะเป็นผู้ที่ทำงานโดยจะนึกถึงคามจำเป็น ประโยชน์และคุณค่าของ

งานที่มีต่อส่วนรวมก่อนที่จะลงมือทำ

4.      ผู้เรียนจะเป็นผู้ที่มีใจกว้าง ยอมรับฟังความคิดที่หลากหลาย ไม่ยึดติด

ความคิดเดียว

5.      ผู้เรียนจะเป็นผู้ที่ตัดสินใจเลือกแนวทางปฏิบัติอย่างมีเหตุผล ไม่มีความ

ลำเอียง

6.      ผู้เรียนจะเป็นผู้ที่วางแผนล่วงหน้าก่อนลงมือทำทุกครั้ง

7.      ผู้เรียนเป็นผู้ที่คอยติดตามตรวจสอบผลงาน และปรับปรุงผลงานให้ดีขึ้น

กว่าเสมอ

8.      ผู้เรียนจะเป็นผู้ที่มีความพอใจในการทำงานและปฏิบัติงานทุกครั้งด้วย

ความเอาใจใส่อย่างสม่ำเสมอ

 

 

[ดร.สรฤทธ จันสุข]

ดีมากเลย

แต่ว่า เอกสารที่อ้างอิง น่ะเก่าไปมากเลย

ไม่ควรจะเกิน ๑๐ ปี ให้ดี คือไม่เกิน ๕ ปี

[พิรพัฒน์]

ขอขอบพระคุณครับ