การน้อมนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงสู่การปฏิบัติที่โรงเรียนบ้านแม่คำมี(รัตนปัญญา)
ท่ามกลางแสงแดดอ่อนๆของบ่ายวันนั้น ทีมงานกลุ่มยุวเกษตรกรตัวน้อยๆ ของโรงเรียนบ้านแม่คำมี(รัตนปัญญา) อำเภอหนองม่วงไข่ จังหวัดแพร่ สังกัด สพท.แพร่ เขต 1 ที่ นำโดย ด.ช.เทพนคร แสนเขื่อน (ประธานกลุ่ม) และสมาชิกอีก หลายคน ที่พอจำชื่อได้ คือ ด.ญ.ศุภิสรา สุนันต๊ะ ด.ญ.วริศรา หงส์สอง ด.ญ.กานดา ยะตุ้ย และ ด.ญ.นรินทิพย์ ขันคำ ได้จูงผมเดินลัดเลาะไปดูผลงานที่น้อมนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงสู่การปฏิบัติของพวกเขา ซึ่งมีผลผลิตที่งอกงามให้เห็นอย่างหลากหลาย โดยจัดแบ่งพื้นที่กระจายประเภทของการเกษตรอย่างเป็นสัดส่วนอยู่รอบโรงเรียน
ระหว่างเดินไปตามแปลงเกษตร พวกเด็กๆเล่าให้ฟังถึงการคิดวางแผนและลงมือทำงานร่วมกันเป็นทีมของพวกเขาในทุกขั้นตอน เริ่มตั้งแต่การเตรียมดิน เตรียมปุ๋ยชีวภาพ เพื่อการอนุรักษ์ดินและสิ่งแวดล้อม การเลือกพันธุ์พืชแต่ละฤดูกาล โดยคำนึงถึงการนำมาประกอบเป็นอาหารกลางวัน ถ้าเหลือจากบริโภคก็จำหน่ายทำให้เกิดรายได้ระหว่างเรียนขึ้นด้วย การผลิตและการจำหน่ายก็จะมีการทำบัญชีรายรับ-รายจ่าย กันอย่างเป็นระบบครบวงจร
พวกเด็กๆบอกว่าเขามีครูเฉลิม(หมอดิน)ที่เป็นครูภูมิปัญญาท้องถิ่นคอยเป็นที่ปรึกษาให้ความรู้เรื่องการเพาะปลูก การทำปุ๋ยชีวภาพ การทำน้ำส้มควันไม้ขับไล่แมลง เพื่อการอนุรักษ์ดิน อนุรักษ์สภาพแวดล้อม และป้องกันไม่ให้มีสารพิษที่เป็นอันตรายต่อผู้บริโภค โดยจะปลูกฝังการทำเกษตรเพื่อการอนุรักษ์และเกื้อกูลซึ่งกันและกัน
เด็กๆพาผมเดินไปตามคันนาหลังโรงเรียน ซึ่งขณะนี้กำลังเจริญงอกงานเขียวขจีไปเต็มท้องท้องทุ่ง พวกเขาพาผมมาหยุดที่มุมแปลงนาแห่งหนึ่ง ที่มีร่องรอยผ่านการทำพิธีอะไรสักอย่างหนึ่ง โดยอธิบายว่า
“เป็นการเรียนรู้เกี่ยวกับการทำนาย้อนยุค ที่พวกเราจะต้องทำพิธีแฮกนา(แรกนาขวัญ) กันก่อนเริ่มทำนา รวมทั้งทำพิธีรับขวัญข้าวด้วย ซึ่งพวกเราจะเป็นคนทำพิธีกันเอง”
กว่าจะเดินดูผลงานครบทุกอย่างก็ใช้เวลาเป็นชั่วโมง เท่าที่จำได้ ก็มีซุ้มปลูกพืชผักสวนครัวและแปลงผักหลายชนิด ไร่ถั่วเหลือง นาข้าว โรงทำปุ๋ยและน้ำหมักชีวภาพ การเผาถ่านสกัดน้ำส้มควันไม้ขับไล่แมลง การเลี้ยงปลาดุกในบ่อซีเมนต์ การเลี้ยงปลากินพืชในสระน้ำขนาด 2 ไร่ การเพาะเห็ด เป็นต้น
ผอ.ประมวล เดชวงศ์ เล่าให้ผมฟังถึงความภาคภูมิใจที่ได้น้อมนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาสู่การปฏิบัติจนเกิดผล ว่า
“โรงเรียนเรามีนักเรียน 90 คน มีครู 10 คน เราตระหนักและมุ่งมั่นที่จะนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาบูรณาการในการจัดการเรียนการสอน ให้นักเรียนเห็นประโยชน์ เห็นคุณค่า ด้วยการลงมือปฏิบัติจริง โดยใช้หลักการมีส่วนร่วมของทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง มาร่วมกันคิด ร่วมกันทำ โดยคำนึงถึงสภาพพื้นฐานความเป็นจริงของท้องถิ่นเราเป็นตัวตั้ง เพื่อให้เด็กเห็นช่องทางในการดำรงชีวิตในท้องถิ่น จะได้รักท้องถิ่น ไม่คิดจะทิ้งถิ่นไปไหน เราทำกันไปก็ปรับกันไป จึงเห็นช่องทาง เห็นการพัฒนาที่ก้าวหน้ามาเป็นลำดับ เกิดการเรียนรู้ที่ก้าวหน้ามากขึ้น เราทำกันด้วยใจ ทำแล้วพวกเราทุกคนก็มีความสุข” ผอ.ประมวลบอกต่ออีกว่า
เรายึดหลักสามห่วง คือห่วงพอประมาณ ห่วงมีเหตุผล ห่วงมีภูมิคุ้มกัน และสองเงื่อนไข คือเงื่อนไขความรู้ และเงื่อนไขคุณธรรม ภายใต้หลักพึ่งตนเอง 5 ด้าน คือด้านเศรษฐกิจ ด้านสังคม ด้านสิ่งแวดล้อม ด้านวัฒนธรรม และด้านศาสนา มาเป็นกรอบแนวคิดในการปฏิบัติ
เรามีครูภูมิปัญญาท้องถิ่นมาช่วยสอนหลายคน เช่น คุณตาบุญสี มาช่วยสอนดนตรีไทย ครูเฉลิม(ครูหมอดิน) รวมทั้งครูอีกหลายคนที่มาช่วยสอนทำขนมบ้าง มาช่วยแนะนำเกี่ยวกับพิธีต่างๆบ้าง นอกจากผลงานทางการเกษตรเรายังมีกิจกรรมและผลงานอื่นๆอีกหลายอย่าง เช่น ทำแชมพูสมุนไพร ยาสีฟันสมุนไพร น้ำยาอเนกประสงค์ สบู่เหลวสมุนไพร ทำน้ำปู ทำขนมท้องถิ่น เช่น ข้าวแตน ขนมเทียน ทองม้วน ทองพับ ขนมตาล นอกจากนี้เรามีวงดนตรีพื้นเมือง ช่วยเหลืองานในท้องถิ่นเป็นประจำ”
วันนี้ผมเองก็พลอยมีความสุขไปกับชาวโรงเรียนบ้านแม่คำมี(รัตนปัญญา) ไปด้วยต้องขอบคุณ ท่าน ผอ.ทองปอนด์ ผอ.สพท.แพร่ เขต 1 คนมีฝีมือในการบริหารที่ผมศรัทธาคนหนึ่ง ที่พาพวกเราไปชื่นชมผลงานของโรงเรียนหลายแห่งที่มีความยอดเยี่ยม ในหลายๆด้าน
ความเห็น (3)
เด็กชาย เทพนคร แสนเขื่อน
โรงเรียนบ้านแม่คำมี(รัตนปัญญา)นี้ มี่คุณครูที่ดี มีความสามารถในหลายๆด้าน โดยเฉพาะ
ด้านการปฏิบัติ การเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงต่างๆ ทำให้เด็กมีพื้นฐานของชีวิตที่ดี พร้อมที่จะเติบโตสู่โลกกว้างต่อไป
ตอนนี้เทพนครเรียนอยู่ชั้นไหนแล้ว ยังเป็นประธานฯอยู่หรือเปล่า มีอะไรก้าวหน้ารายงานให้ครูทราบด้วยนะ ครูยังระลึกถึงเสมอ ปีนี้ครูไปจังหวัดลำปางและลำพูน ไม่ได้ไปที่แพร่ คุยกับครูทางอีเมลก็ได้ [email protected]
เด็กชาย เทพนคร แสนเขื่อน
สวัสดีครับ ตอนนี้ผมเรียนอยู่ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนม่วงไข่พิทยาคม ครับ และผมก็คิดถึงคุณครูมาตลอดครับ ส่วนโรงเรียนบ้านแม่คำมี(รัตนปัญญา) ผมไม่เคยลืมครับ ผมก็ไปช่วยงานโดยตลอดครับ หากผมไม่มีท่าน ผ.อ. ประมวล ผมคงไม่มีวันนี้ และคงไม่ได้รู้จักกับคุณครู ท่านมีพระคุณต่อผมมากเกินจะบรรยายครับ และผมก็ขอขอบพระคุณคุณ ครูมากครับที่คุณครูยังไม่ลืมผมครับ