ปัญหาการย้อมสี

การเรียนรู้ที่ยังไม่จบ

ผู้เฒ่าขอเข้ามาบันทึกแทน young blood genetics สักครั้ง เพราะวันนี้มีเรื่องเก็บตกจากการประชุมหน่วยฯ (ที่ทำกันทุกอาทิตย์ตามปกติ) คือปัญหาการย้อมแถบสี หรือ banding มีการยกขึ้นมาพูดกัน ปัญหานี้จะเกิดขึ้นเป็นระยะ ๆ ตามสภาพแวดล้อม,สภาพอากาศ ต้องอาศัยประสบการณ์ในการจัดการเล็กน้อย จึงอยากบันทึกสิ่งที่คุยกันวันนี้เก็บไว้ ถ้ามีปัญหาครั้งต่อไปจะได้ย้อนกลับมาดู หรือเด็กๆ ในหน่วยจะใช้เป็นแนวทางในการแก้ปัญหาได้เอง

   ก่อนอื่นต้องเข้าใจกันก่อนว่าการย้อมแถบสี หรือ banding ของหน่วยฯ นั้นมีหลายวิธี แต่ที่ทำเป็น routine นั้นเป็นวิธีที่เรียกว่า GTG-banding หรือ การย้อมแถบสี ชนิด G-band โดยใช้ trypsin และ giemsa นั่นก็แปลว่ามีส่วนประกอบเพื่อย้อมสี อยู่ 3 อย่าง คือ

1. สไลด์(ที่มี)โครโมโซม

2. สารละลาย trypsin

3. สี giemsa ที่ละลายใน Sorrensen buffer

ซึ่งทั้ง 3 ส่วนมีผลต่อการย้อมแถบสี ทั้งสิ้น

สไลด์(ที่มี)โครโมโซม : ที่เหมาะสมสำหรับการย้อมแถบสีต้องมีคุณสมบัติดังนี้

1. โครโมโซมที่อยู่บนสไลด์ต้องกระจายตัวดี โครโมโซมทับซ้อนกันน้อยที่สุด ปริมาณเซลล์ต่อ พื้นที่ต้องไม่มากเกินไป ถ้ามากจะทำให้แถบสีที่ได้ค่อนข้างเละ (over banding)  ไม่ควรมี cytoplasm  หรือถ้ามี ต้องน้อยที่สุด เพราะ cytoplasm จะทำให้ trypsin และสีเข้าไปทำงานกับ โครโมโซมได้ยาก

2. สไลด์ที่หยด cell pellet ของ โครโมโซมลงไป ต้องไม่แห้งเร็ว หรือ ช้า เกินไป

   - แห้งเร็ว เพราะ อากาศแห้ง หรือ ไฟที่ใช้ตากสไลด์แรงเกิน แก้โดย ใช้สไลด์เปียก,เย็น ตากให้แห้งใต้หลอดไฟที่สูงกว่าที่เคยใช้ (มักจะพบปัญหาในหน้าร้อน)

  -แห้งช้า เพราะ อากาศชื้น, ฝนตก หรือ ไฟที่ใช้ตากสไลด์อ่อนเกิน แก้โดย ใช้สไลด์แห้ง ที่อาจเอามาอังให้ร้อนไว้ก่อน  ตากให้แห้งใต้หลอดไฟที่ต่ำกว่าที่เคยใช้ (มักจะพบปัญหาในหน้าฝน)

3. การเก็บเกี่ยวเซลล์ (harvesting) มีผลต่อการเตรียม cell pellet เพื่อทำสไลด์ ขณะที่ทำการเก็บเกี่ยวเซลล์ ต้องค่อยๆ เติมสารเคมีแต่ละขั้นตอนอย่างช้าๆ ทำให้มั่นใจว่าสารเคมีสัมผัสกับเซลล์ได้อย่างทั่วถึงทุกเซลล์จริงๆ เมื่อทำสไลด์จะได้โครโมโซมที่มีคุณภาพดี เหมาะกับการย้อม

4. ตัวสไลด์แก้วที่ใช้หยด cell pellet เองก็มีปัญหา ต้องเลือกอย่างระวัง  เพราะพบว่าบาง lot เนื้อแก้วจะมีปัญหาทำให้การย้อมโครโมโซมบนสไลด์เดียวกัน บางส่วนเละ บางส่วนไม่เป็นแถบ บางส่วนมีแถบสวย  บาง lot ทำให้โครโมโซมไม่กระจายกอดกันเป็นก้อน ข้อนี้ต้องอาศัยประสบการณ์ในการสังเกตุ  เคยคิดจะสั่งซื้อสไลด์คุณภาพดี ๆ มาใช้ พอเห็นราคา ก็ต้องหยุด เพราะแพงมาก  จึงต้องยอมใช้สไลด์ที่มีอยู่ โดยเลือกอย่างระวังๆ หน่อย

  เหนื่อยแล้ว พรุ่งนี้จะมาต่อปัญหาเกี่ยวกับสารเคมีที่ใช้ย้อมแถบสี

[Old blood genetic]

เป็นความรู้ที่ดีมากค่ะ เพราะเป็นอะไรที่หาอ่านจาก text book ไม่ได้ ต้องอาศัยประสบการณ์เท่านั้น ขอบคุณท่านผู้เฒ่ามาก

[แม่หนูจำไม]

ขอบคุณค่ะ