ความเชื่อข้อห้ามขึดล้านนา : อดีต ปัจจุบัน อนาคต(๔)

ความเชื่อเรื่องข้อห้ามขึดล้านนา

                 ความเชื่อของชาวล้านนา เกิดจากการการถ่ายทอดมาจากบรรพบุรุษ จากเรื่องที่ไม่สามารถพิสูจน์ได้ในทางวิทยาศาสตร์ มีทั้งเรื่องน่ากลัวของธรรมชาติ ของภูตผีปีศาจ ตลอดถึงเรื่องที่เกิดจากพื้นฐานความเชื่อทางศาสนา ไสยศาสตร์ และโหราศาสตร์ ในความเชื่อต่าง ๆ ของชาวล้านนานั้นมักมีข้อห้ามเพื่อให้ให้ละเว้นไม่ให้กระทำสิ่งที่ไม่ดีไม่งามต่อสิ่งต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นสถานที่ วัดวาอาราม โบราณสถาน โบราณวัตถุ ต้นไม้ขนาดใหญ่ รวมถึงแหล่งธรรมชาติอื่น ๆ  เป็นต้น เพราะเชื่อว่าหากกระทำผิดต่อสิ่งดังกล่าว จะทำให้เกิดภัยพิบัติต่อตนเองและชุมชนตามมา ความเชื่อในลักษณะไม่ดี ไม่งาม ไม่ควรกระทำชาวล้านนาเรียกว่า ขึด (สุวรัฐ แลสันกลาง, 2541 หน้า 2)    นอกจากนี้มีผู้ให้ความหมายของคำว่า “ขึด” ไว้หลายท่าน ดังเช่น

                   อุดม  รุ่งเรืองศรี (2539, หน้า 42)     ให้ความหมายขึดว่า ต้องห้าม คือ ห้ามประพฤติปฏิบัติ

                   มณี  พยอมยงค์ (2539, หน้า 2) ได้นิยามความหมายของขึดว่า ไม่ดี ไม่งาม เสนียด จัญไร ความพินาศ ฉิบหาย วอดวาย ความทุกข์โทมนัส ความอัปยศ และความหมายหายนะนานานัปการ

          เรณู  อรรฐาเมศร์ (2528, หน้า 197) อธิบายข้อห้ามขึดไว้ว่า ขึดคือความเชื่อในสิ่งที่ไม่มีตัวตนหรือเชื่อในปรากฏการณ์บางอย่างว่าสิ่งที่ตนเชื่อนั้นมีอำนาจศักดิ์สิทธิ์หรือมีอิทธิฤทธิ์      ดลบันดาลความเป็นไปในทางดีหรือเป็นไปในทางร้ายได้ตลอดจนสามารถทำชีวิตมนุษย์ให้ประสบหายนะได้

                  กล่าวได้ว่า ข้อห้ามขึด เป็นความเชื่อของชาวล้านนาที่สืบทอดต่อกันมา ในเรื่องการห้ามประพฤติปฏิบัติหรือกระทำสิ่งไม่ดีต่อสิ่งที่ผู้คนส่วนใหญ่นิยมศรัทธา เลื่อมใส ทั้งที่เกี่ยวข้องกับพระศาสนา สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ไสยศาสตร์ โหราศาสตร์ตลอดถึงสภาพแวดล้อมและธรรมชาติทั้งที่เป็นรูปธรรมและนามธรรม