ปฏิรูปการศึกษา

             จากการที่ได้สัมผัสเรียนรู้จากการจัดค่ายอบรมคุณธรรม จากการที่โรงเรียนต่าง ๆ ได้นำนักเรียนมาอยู่ค่าย ในปีหนึ่งๆ ก็เป็นจำนวนหลายรุ่น พร้อมกันนั้นก็ยังไปสอนศีลธรรมในในโรงเรียนต่าง ๆ ในชุมชนเขตบริการของวัด พอที่จะประมวลได้ว่าสังคมไทยเปลี่ยนไปมาก กำลังเผชิญกับวิกฤตศีลธรรม  สถาบันทางการศึกษาล้มเหลวทางศีลธรรม และก็ไม่เพียงประสบความล้มเหลวในการปลูกฝังสำนึกทางศีลธรรมเท่านั้น  แม้แต่การเสริมสร้างความรู้แก่นักเรียนก็ยังล้มเหลว  เห็นได้จากผลสอบเข้ามหาวิทยาลัยในช่วงหลายปีที่ผ่านมา  ปรากฏว่าร้อยละ  90  ของนักเรียนสอบได้ไม่ถึง  50  คะแนน  หรือครึ่งหนึ่งของแทบทุกวิชา  สำหรับนักเรียนชั้นที่ต่ำลงมาก็มีปัญหาไม่ต่างกัน  แม้แต่การอ่านออกเขียนได้ก็เป็นปัญหาอยู่มาก 

                ปัญหาของโรงเรียนจึงไม่ได้อยู่เพียงแต่สอนศีลธรรมหรือพุทธศาสนาน้อยเกินไป แต่อยู่ที่กระบวนการสอนและการส่งเสริมการเรียนรู้ล้มเหลว  บรรยากาศภายในโรงเรียนนั้นไม่ได้ส่งเสริมให้เกิดการใฝ่รู้  ดังเห็นได้ว่านักเรียนร้อยละ  57  เคยยอมรับว่าตนหนีเรียน  นอกจากนั้นยังพบว่าคนไทยใช้เวลาอ่านหนังสือน้อยมากคือเฉลี่ยวันละ  3 นาที (สำนักงานสถิติแห่งชาติ:2546)

                ปัญหาสำคัญจึงอยู่ที่การส่งเสริมให้เกิดบรรยากาศและกระบวนการเรียนรู้ที่ถูกต้อง  ซึ่งหากทำได้ดี  ก็จะส่งเสริมสติปัญญาและศีลธรรมควบคู่กันไปได้  เพราะสำนึกและพฤติกรรมทางศีลธรรมนั้นไม่ได้เกิดขึ้นจากการเรียนวิชาศีลธรรมเท่านั้น  ที่สำคัญกว่านั้นก็คือเกิดจากการมีวิธีคิดที่ถูกต้อง  มีเหตุมีผล  และมีแบบอย่างที่ดี  ปัจจัยเหล่านี้ปฏิเสธไม่ได้ว่ามีความสำคัญต่อการเรียนรู้ในทางวิชาการด้วยเช่นกัน  แต่วิธีคิดที่ถูกต้องและมีเหตุผลนั้นจะเกิดขึ้นได้  ครูต้องส่งเสริมให้เกิดกระบวนการเรียนรู้และความใฝ่รู้  โดยครูเป็นแบบอย่างไปด้วยในเวลาเดียวกัน

                มีหลายโรงเรียนที่ประสบความสำเร็จในการส่งเสริมการเรียนรู้ของเด็ก  โดยอาศัยกิจกรรมนอกห้องเรียน  เพื่อให้เด็กเรียนรู้จากความจริงด้วยตนเอง  ซึ่งการเรียนรู้จากประสบการณ์ของตนเอง  จะเกิดความตรึงใจได้นาน  ทั้งยังเป็นประโยชน์ทั้งในด้านส่งเสริมศีลธรรมและการศึกษาของเด็กอย่างไม่ต้องสงสัย

                ด้วยเหตุนี้การปฏิรูปกระบวนการเรียนรู้ในโรงเรียนจึงมีความสำคัญมาก  ทั้งนี้จะต้องทำควบคู่กับการปฏิรูปการผลิตครูเพื่อให้สามารถจัดกระบวนการเรียนรู้ที่เหมาะกับนักเรียน  นั่นหมายความว่าครูต้องรู้จักคิด  ใจกว้าง  ใช้อำนาจกับเด็กน้อยลง  และพร้อมจะเรียนรู้ไปกับนักเรียน  ที่สำคัญคือมีเวลาให้แก่เด็กมากขึ้น

                การปฏิรูปดังกล่าวจะทำให้การเสริมสร้างศีลธรรมและสติปัญญาของเด็กเป็นไปอย่างสอดคล้องกัน  โดยไม่เกิดปัญหาว่าการเพิ่มวิชาศีลธรรมจะส่งผลกระทบต่อการเรียนรู้วิชาอื่นๆ ของเด็กแต่อย่างใด

                นอกจากนั้นควรส่งเสริมให้โรงเรียนที่มีกระบวนการเรียนรู้ในลักษณะข้างต้นมาเชื่อมโยงกันเป็นเครือข่าย  เพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์และกระบวนการ  และเพื่อส่งเสริมให้เกิดการปฏิรูปกระบวนการเรียนการสอนในโรงเรียนต่าง ๆ อย่างกว้างขวาง  โดยโรงเรียนที่ให้ความสำคัญกับศีลธรรมของนักเรียน  อาทิ  โรงเรียนวิถีพุทธ  ควรเข้าไปมีส่วนร่วมในเครือข่ายดังกล่าวด้วย

 

อ้างอิง

พระไพศาล  วิสาโล.  ฝ่าพ้นวิกฤติศีลธรรมด้วยทัศนะใหม่.  กรุงเทพฯ: เครือข่ายพุทธวิกา,  2549.

 

[ฐิตารีย์ เกิดสมกาล]

สำนวนเกริ่นนำ ใช้ภาษาเหมาะสมดีนะคะท่าน