เราจะป้องกันตาบอดในผู้ป่วยเอดส์ได้อย่างไร

เรื่องเล่าจากบำราศนราดูร

หากเรามองดวงตาใครสักคหนึ่งโดยเฉพาะคนที่เรารัก ไม่ว่าจะเป็นพ่อ แม่ของผมเอง ภรรยา ลูก และหลานๆมีอะไรอยู่ในดวงตามากมาย เรามองเห็นแต่สิ่งดีงานในดวงตาของคนกลุ่มนี้ และถ้าเรามองไปรอบๆตัวเราก็เห็นสิ่งที่เป็นธรรมชาติผู้คนที่เราเข้าไปร่วมอยู่ด้วยที่สื่อสารกันด้วยสายตา และหากวันหนึ่งตาเราไม่สามารถมองเห็นอะไรได้ความทุกข์ทรมานเป็นอย่างมาก

ผมได้เข้าไปเรียนรู้พบเห็นการทำงานของอาจารย์พุทธิพร ลิมปนดุษฎี ที่ดูแลผู้ป่วยเอสด์ด้วยใจของคนธรรมดาที่มิได้หวังสิ่งใดนอกจากจิตวิญญาณของวิชาชีพและความเต็มเปี่ยมไปด้วยความเข้าใจ ความเมตตา ความเกื้อกูลที่มีต่อทีมงาน ตลอดจนผู้ป่วยและญาติ ที่เดิมผมรู้แต่เพียงว่าผู้ป่วยเอสด์ระยะหนึ่งก็จะมีปัญหาทางสายตา และจะมองไม่เห็นในที่สุด แต่อาจารย์ได้ดูว่ามันมีอาการอะไรก่อนที่จะเกิดปัญหาทางสายตา เฝ้าสังเกต เก็บข้ออมูล และพบว่ามันมีอาการนำมาก่อนเลยทำโครงการ

เรื่อง  การดูแลรักษาผู้ป่วยเอดส์ที่มีค่า CD₄ น้อยกว่า 50 cells/mm³  

ที่เกิดจาก Cytomegalovirus (CMV) เป็นเชื้อไวรัสที่สำคัญที่ก่อให้เกิดโรคในผู้ติดเชื้อเอดส์ไอวี/เอดส์ โดยเฉพาะผู้ป่วยเอดส์ที่มีค่า CD₄ น้อยกว่า 50 cells/mm³ ตำแหน่งที่พบการติดเชื้อได้บ่อยที่สุดคือ จอประสาทตา(Retina) การติดเชื้อที่จอประสาทตามักทำให้เกิดจอประสาทตาอักเสบ (CMV Retinitis) ผู้ป่วยมักมาด้วยอาการตามัว เห็นจุดลอยขวางตา (floating) มองไม่เห็นจุดใดจุดหนึ่งของลานสายตา (visual field loss) ถ้าผู้ป่วยไม่ได้รับการประเมินและตรวจรักษาแต่เนิ่นๆ บางรายอาจมีอาการลุกลามจนทำให้ตาบอด เนื่องจากผู้ป่วยบางรายอาจไม่มีอาการแต่ตรวจพบความผิดปกติจากการตรวจ Indirect ophthalmoscope นอกจากนี้จากการ Review เวชระเบียน พบสถิติผู้ป่วยมี Morbidity สูงซึ่งส่งผลให้เกิดความพิการถาวรได้

 ประเด็นสำคัญ

  ผู้ป่วยรับการประเมินและตรวจรักษาแต่เนิ่นๆ จะหยุดลุกลามของเชื้อได้

 วัตถุประสงค์/เครื่องชี้วัด

  ผู้ป่วยเอดส์ที่มีค่า CD₄  น้อยกว่า 50  cells/mm³ ได้รับการตรวจตา ทุกคน              

 กระบวนการเพื่อให้ได้คุณค่า

1. ประเมินความรู้ความเข้าใจของบุคลากรในหน่วยงาน และผู้ป่วย เรื่อง โรคจอประสาทตาอักเสบ (CMV Retinitis)

2. ให้ความรู้กับบุคลากรในหน่วยงานและผู้ป่วย เรื่อง โรคจอประสาทตาอักเสบ (CMV Retinitis)

3. ตรวจสอบค่า CD₄ ของผู้ป่วยทุกรายที่เข้ารับการรักษาในหอผู้ป่วยอายุรกรรม 1 ถ้าพบผู้ป่วยเอดส์ที่มีค่าCD₄  น้อยกว่า 50  cells/mm³ ให้รายงาย/ปรึกษาแพทย์ประจำ ward เพื่อส่งผู้ป่วยไปตรวจตา

การพัฒนาต่อเนื่อง

ให้ความรู้และคำแนะนำกับเจ้าหน้าในการเฝ้าระวัง และผู้ป่วยในการสังเกตความผิดปกติทางสายตา เช่น อาการตามัว เห็นจุดลอยขวางตา หรือมองไม่เห็นจุดใดจุดหนึ่งของลานสายตา  ถ้าพบอาการผิดปกติให้มาพบแพทย์

หากเราสามมารถทำให้ผู้อื่นได้มีโอกาสเห็นความสวยงามของโลกใบนี้ มีรอยยิ้มเกิดขึ้นในใบหน้าและในดวงใจของเขาผลการกระทำนี้  ความสุขทางใจเกิดขึ้นในใจเราและก็ติดตัวเราไป เฉกเช่นเดียวกับเงาติดตามตัวเราไปตลอดเป็นยาใจที่คอยเยียวยาหล่อเลี้ยงจิตใจของผู้คนที่อยู่ในระบบบริการสุขภาพของเรา

 

[♥.`๏'-พร ทั้ง หล้า`๏'- ♥]

เป็น สิ่งทีเกิดขึ้นจากประสบการณ์จากการดูแลผู้ป่วยเอดส์ การสังเกต และประเมินผู้ป่วยด้วยหัวใจจริงๆค่ะ ขอบคุณบทเรียนดีๆ จากรพ.บำราศนราดูรค่ะ