บทกวีที่แทรกอารมณ์ขัน

แกจับเอานมยานฟัดกระบาลหัว

สุจิตต์ วงศ์เทศ ศิลปินแห่งชาติสาขาวรรณศิลป์ ปี พ.ศ.2545 เป็นศิลปินที่ผู้เขียนชื่นชอบคนหนึ่ง เป็นกวีร่วมสมัยผู้ประสบความสำเร็จในการสืบสานและสร้างสรรค์วัฒนธรรมทางวรรณศิลป์ของไทยมาเป็นเวลาอันยาวนานเกือบ ๔๐ ปี โดยเฉพาะงานด้านร้อยกรองได้นำรูปแบบของร้อยกรองพื้นบ้าน ไม่ว่าจะเป็นเพลงกล่อมเด็ก เพลงเสภา หรือเพลงพื้นบ้านอื่นๆ มาปรับประยุกต์เพื่อสื่อสารสภาพสังคมได้อย่างทรงพลังทางวรรณศิลป์ เช่น เสภาไพร่ เสภาหาบเร่น้ำท่วม เพลงยาวถึงนายกรัฐมนตรี เป็นต้น

ผลงานร้อยแก้วที่สร้างชื่อเสียงให้แก่ สุจิตต์ วงศ์เทศ จนเป็นที่รู้จักกว้างขวาง คือ รวมเรื่องสั้นชุด ขุนเดช เป็นงานที่มีลีลาดุดันในการพิทักษ์ปกป้องศิลปวัตถุ และโบราณสถานอันมีค่าของชาติ ที่กำลังถูกย่ำยีอย่างหนักตลอดมา

สุจิตต์ วงศ์เทศ ได้รับรางวัล “ศรี บูรพา” ประจำปี ๒๕๓๖ นับเป็นกวีที่มีพลังทางปัญญา และมีจุดยืนเด่นชัดในการพิทักษ์ความถูกต้องและเป็นธรรม จนมีชื่อเสียงเป็นที่ยอมรับทั่วไป แม้งานเขียนของของ สุจิตต์ จะดูเครียด แต่ในบางอารมณ์ของ สุจิตต์ วงษ์เทศ ก็ยังเขียนบทกวีที่แทรกอารมณ์ขันไว้ คือ

บทกวีปากกับใจ

เมื่อรักกันไม่ได้ก็ไม่รัก ไม่เห็นจักเกรงการสถานไหน

ไม่รักกูกูก็จักไม่รักใคร เอ๊ะน้ำตากูไหลทำไมฤา

(สุจิตต์ วงษ์เทศ)

พูดถึงอารมณ์ขันของกวี ทำให้นึกถึงวรรณคดีที่แทรกอารมณ์ขันในเรื่องขุนช้างขุนแผน ตอนที่นางวันทองรำพึงรำพันด้วยความรักตัวกลัวตายว่า……

“เมียตามผัวกลัวผีหลอก กลัวหายใจไม่ออกเมื่ออาสัญ

จะโจนน้ำให้ตายไปตามกัน ก็กลัวจระเข้มันจะคาบไป

เมียจะเชือดคอตายเสียหลายครั้ง ก็รอรั้งกลัวเจ็บไม่เชือดได้

จะผูกคอเอาเชือกมาคล้องไว้ เชือกก็ใหญ่กลัวจะมัดรัดต้นคอ”

และบางตอนแม้จะเป็นบทพิโรธวาทัง .....ก็ยังแทรกอารมณ์ขัน

เช่น อารมณ์ขันของ สุนทรภู่ที่แทรกไว้ในเรื่องขุนช้างขุนแผน ตอน พลายงามพบพ่อเมื่อนางวันทองและนางทองประศรีโกรธ แต่ผู้อ่านไม่ได้โกรธตามกลับรู้สึกขำในภาษาที่กวีใช้ จึงอ่านซ้ำแล้วซ้ำอีกจนจำได้……..เช่นคำด่าของนางวันทองที่ผรุสวาทขุนช้างอย่างมีศิลปะและน่าขันว่า…..

“ไอ้เจ้าชู้ลอมปอมกระหม่อมบาง ลอยชายลากหางเที่ยวเกี้ยวหมา

ชิชะแป้งจันทร์น้ำมันทา หย่งหน้าสองแคมเหมือนหางเปีย

หมามันจะเกิดชิงหมาเกิด มึงไปตายเสียเถิดอ้ายห้าเบี้ย

หน้าตาเช่นนี้จะมีเมีย อ้ายมะม่วงหมาเลียไม่เจียมใจ

เหมือนแมลงปออวดอิทธิ์ว่าฤทธิ์สุด จะแข่งครุฑข้ามอ่าวทะเลใหญ่

ก้อนเส้าหรือจะเท่าเมรุไกร หิ่งห้อยไพรจะแข่งแสงสุริยง

ชาติชั่วตัวดังนกตะกรุม จะเอื้อมอุ้มอิงอกวิหคหงส์

เขาสิปองเล่นมุจลินท์ลง ตัวพะวงตมกลับทะนงใจ

และตอนที่นางทองประศรีด่าขุนช้างเพื่อปลอบพลายงามให้คลายความหวาดกลัวว่า.....

ทองประศรีตีอกชกผางผาง ทุดไอ้ช้างชาติข้าไอ้หน้าขน

ลูกอีเฒ่าเทพทองคลองน้ำชน จะฆ่าคนเสียได้ไม่เอ็นดู

ทำราวเจ้าชีวิตกูคิดฟ้อง ให้มันต้องโทษกรณ์จนอ่อนหู

แกบ่นว่าด่าร่ำออกพร่ำพรู พ่อมาอยู่บ้านย่าแล้วอย่ากลัว

แม้นไอ้ขุนวุ่นมาว่าเป็นลูก มันมิถูกนมยานฟัดกระบาลหัว

ผู้อ่านคงจินตนาการถึงรูปลักษณ์ของนางทองประศรี และมองเห็นความชาญฉลาดและอารมณ์ขำขันของกวีที่สื่อให้เห็นอาวุธประจำกายของตัวละคร ซึ่งพลายงามเองก็ได้ฟังคำบอกเล่าจากเด็กเลี้ยงควายมาก่อนหน้านี้ เพราะเด็กเลี้ยงควายไม่รู้ว่านางทองประศรีเป็นย่าของพลายงาม เมื่อพลายงามถามถึงบ้านย่าของตน จึงได้รับคำตอบที่ทำให้พลายงามทราบได้ว่าย่าของตนเป็นคนเช่นไร

“ไม่รู้ความถามเหล่าพวกชาวบ้าน ว่าเรือนท่านทองประศรีอยู่ที่ไหน

เด็กบ้านนอกบอกเล่าให้เข้าใจ แกอยู่ไร่โน้นแน่ยังแลลับ

มะยมใหญ่ในบ้านกินหวานนัก กูไปลักบ่อยแกคอยจับ

พอฉวยได้ไอ้ขิกหยิกเสียยับ ร้ายเหมือนกับผีเสื้อแกเหลือตัว

ถ้าลูกใครไปเล่นแกเห็นเข้า แกจับเอานมยานฟัดกระบาลหัว

มาถามหาว่าไรช่างไม่กลัว แกจับตัวตีตายยายนมยาน

ยังมีบทกวีที่แทรกอารมณ์ขันในวรรณคดีไทยอีกหลายเรื่อง ผู้อ่านท่านใดที่พบเห็นช่วยแลกเปลี่ยนเข้ามานะคะ เพราะอารมณ์ขันที่แทรกไว้ในบทกวี ย่อมสะท้อนให้เห็นภูมิปัญญาของบรรพชน และจะทำให้คนรุ่นใหม่ได้มองเห็นเข้าถึงศิลปะแห่งการประพันธ์ เกิดความรัก หวงแหนและใส่ใจในคุณค่าของวรรณคดีมากยิ่งขึ้น