ต๋ำนานปี๋ใหม่เมืองล้านนาต๋อนลอยเคราะห์วันเน่า
ตามที่ได้เล่าถึงการลอยเคราะห์เป็นปกติในวันสังขานต์ล่องไปแล้ว แต่ยังมีความเชื่อว่าในวันเน่า(วันเนาว์)หากผู้ใด ยังมีเคราะห์ หรือในปีนั้นๆ หมอดูทำนายทายทักว่าจะมีเคราะห์ เช่น ปีนี้ ปีหนูคนเกิดวันอังคารจะมีเคราะห์ หรือเกณฑ์ชะตาคำนวณนับแล้วไปตกที่ไม่ดี อายุตกในเรือนทาส ตกในคนหัวขาด ตกเรือนจัญไร เป็นต้น ผู้คนเหล่านี้ก็จะทำพิธีส่งเคราะห์ลอยเคราะห์ในวันเน่านี้ เพื่อให้หมดเคราะห์ อยู่สุขสบาย ตามความเชื่อของผู้คนล้านนา
*ผู้ที่จะลอยเคราะห์ในวันนี้ให้ทำสะตวง(กระทงกาบกล้วย)กว้างยาวเท่าศอกคนที่จะส่ง แล้วให้เอาดินมาปั้นเป็นรูปไม้นามปีเกิดและรูปตามที่ปราชญ์กำหนดดังนี้ คนเกิดปีไจ้(หนู)ต้นศรีมหาโพธิ์และรูปผีเสื้อยักษ์ คนเกิดปีเป้า(ฉลู)วัว รูปไม้บุญนาคและรูปสุนัข คนเกิดปียี(ขาล)เสือปั้นรูปไม้ไผ่และรูปผีเสื้อยักษ์ คนเกิดปีเหม้า(เถาะ)กระต่ายปั้นรูปไม้ชมพูและรูปไก่ คนเกิดปีสี(มะโรง)งูใหญ่ ปั้นรูปต้นข้าวและรูปไก่ คนเกิดปีไส้(มะเส็ง)งูเล็กปั้นรูปไม้หัดและรูปผีเสื้อยักษ์2ตัว คนเกิดปีสะง้า(มะเมีย)ม้าปั้นรูปไม้แกและรูปสุนัข คนเกิดปีเม็ด(มะแม)แพะปั้นรูปไม้ทองกวาวและรูปสุนัข คนเกิดปีสัน(วอก)วอกปั้นรูปไม้ทองกวาวและรูป สุนัข คนเกิดปีเล้า(ระกา)ไก่ปั้นรูปไม้มะกอกและรูปเสือโคร่ง คนเกิดปีเส็ด(จอ)หมา ปั้นรูปไม้ยอหรือบ่ะต๋าเสือและปั้นรูปเสือ คนเกิดปีไก๊(กุน)ปั้นรูปดอกบัวและปั้นรูปผีเสื้อยักษ์
*ให้ปั้นรูปต้นไม้แล้วปั้นรูปสัตว์นอนใต้ต้นไม้คล้ายสัตว์นอนพักผ่อนอย่างเป็นสุขแล้วนำใส่กลางสะตวง(กระทงกาบกล้วย)
เมื่อใส่สัตว์และต้นไม้ลงไปแล้วให้นำข้าวปลาอาหารหวานคาว ผลไม้ ข้าวตอกดอกไม้น้ำขมิ้นส้มป่อย ช่อน้อย 4 อันปักไว้สี่แจ่ง(มุม)กระทง เทียน 4เล่มปักสี่ทิศที่สะตวง เมื่อถึงเวลาเย็นนำสะตวงไปท่าน้ำใหญ่ จุดเทียนแล้วอ่านโองการลอยเคราะห์ว่า "ดูราเจ้ากู ข้าเกิดมาเพื่อเจ้ากู และเต้าว่าเฮาอยู่จิ่มกั๋น ภัยก็เกิดมีมา จะและเจ้ากูจุ่งฮับเอายังเคราะห์วัน เคราะห์ยาม เคราะห์ปี๋ เคราะห์เดือน เคราะห์กำเนิดเกิดมา สัพพะเคราะห์ตังมวล อันมีในต๋นตั๋วแห่งข้านี้ ไปกับต๋นเจ้ากู แล้วจุ่งกระทำนำมายังวุฒฑิสวัสดี ลาภะยัสสะสมปัตติ อันมากแล้วจุ่งหื้อเป๋นที่ไหว้และปูจาระหะ วันทาระหะ แก่คนและเทวดาทั้งหลาย ขอหื้อผู้ข้ามีศรีทีฆาอายุหมั้นยืนยาว มั่งมูนตูนเต๊า เป๋นดั่งจักรวรรดิคะหบดี และสิมพลีเถรเจ้านั้นเสี้ยงปี๋นี้ตังมวล แก่ผู้ข้าแด่เต๊อะ...
*ว่าดังนี้สามรอบแล้วเอาสะตวงวนแวดหัวผู้ที่ส่งเคราะห์นั้น สามรอบ แล้วเอาน้ำขมิ้นส้มป่อยสระหัวสลัดน้ำลงในสะตวง เสร็จแล้วนำปล่อยลงในน้ำลุกขึ้นรีบกลับบ้าน ห้ามเหลียวหลัง
การส่งเคราะห์วันเน่าของผู้คนล้านนาปัจจุบันยังมีอยู่ตามชนบทห่างไกล แต่ผู้คนในเมืองส่วนมากไม่มีเวลาจะทำ ก็ไม่มีการส่งเคราะห์ในวันเน่า หากจะกล่าวแล้วก็บอกได้ว่าพิธีกรรมหลายอย่างก็ขึ้นอยู่กับเวลาเพราะการงานปัจจุบันยุ่งนักหนาหนำ ชีวิตหาเวลาที่เป็นสุขค่อนข้างยาก ประเพณีหลายๆอย่างก็ซบเซา และอาจสูญหายไปตามกาลจริงๆ...
ความเห็น (4)
สวัสดีค่ะ
- ได้ความรู้ค่ะ
- ขอให้มีความสุขในวันสงกรานต์นะคะ
ไหว้สาอาจารย์พรรณาครับ...
*ขอให้อาจารย์มีความสุขเช่นกันครับ..ขอบคุณครับ
*ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน..พรหมมา
มีข้อมูลการทำพิธีส่งเคราะห์บ้างไหมค่ะ
สวัสดีคุณnong...
*ผมกลับมาอ่านข้อมูลพบข้อความคุณถามก็เลยเวลามาเมินนาน
*ผมมีตำราพิธีส่งเคราะอยู่บ้างครับ แต่อาจผิดแผกไปจากของผู้อื่นอยู่บ้างครับ ซึ่งพิธีการนี้มักขึ้นอยู่กับครู อาจารย์แต่ละคน และค่านิยมของผู้คนแต่ละท้องถิ่นครับ
*ตำราที่มีเช่น ส่งเคราะห์คนป่วย ส่งเคราะห์วันปากปี ส่งเคราะห์คนที่จะเดินทาง...
*หากสนใจขอแนะนำมีตำราล้านนาที่ผู้เชี่ยวชาญได้รวบรวมเป็นหนังสืออาจหาซื้อได้บ้างแถวร้านหนังสือใหญ่ๆครับ *ขอชมเชยและสนับสนุนที่สนใจเกี่ยวกับพิธีกรรมซึ่งเป็นเงื่อนไขให้ผู้คนได้รับความสุขทางใจ มีกำลังใจจากพิธีกรรม
*ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน...พรหมมา