เสียงกู่จากครูใหญ่
สิ่งที่เรียนรู้
ในการเป็นนักพัฒนานั้นต้องเริ่มต้นจากการพัฒนาจากตนเองโดยไม่ต้องรอคอยการช่วยเหลือจากคนอื่น ต้องกระทำเป็นตัวอย่างให้กับคนในชุมชนได้เห็นจากนั้น เมื่อสามารถสร้างแรงศรัทธาให้เกิดก็ถือได้ว่าเป็นจุดเริ่มต้นของการโน้มน้าวให้เกิดความอยากที่จะเรียนรู้ในการที่จะทำให้ความเป็นอยู่ของตนดีขึ้น การมองคนจากเพียงภาพภายนอกนั้นเป็นสิ่งที่ผิดเนื่องจากคนเราไม่ได้ดีเพราะวัตถุที่เรามีนั้นมีราคาแพงแต่ดีจากจิตใจและความเสียสละเพื่อประโยชน์ส่วนรวมเป็นสำคัญ
งานพัฒนาชุมชนต้องอาศัยความมือร่วมแรงจากคนภายในชุมชนเป็นหลักจึงจะประสบความสำเร็จเนื่องจากคนในชุมชนย่อมเข้าใจและสามารถสะท้อนปัญหาของชุมชนตนเองได้เป็นอย่างดีและเมื่อเกิดความร่วมแรงร่วมใจ เกิดการรวมพลังทางความคิด็จะสามารถพัฒนาชุมชนของเราให้ประสบความสำเร็จต่อไปได้ ทั้งนี้ในการดำเนินงานนั้นต้องมีการประชุมเพื่อทำการวางแผนการทำงานโดยสร้างการประชุมเพื่อเป็นการระดมความคิดของชาวบ้านร่วมกับนักพัฒนาและผู้ทีความรู้และประสบการณ์มากเป็นการเรียนรู้ที่เกิดขึ้นได้เองโดยที่ไม่รู้ตัวเพราะในการกระทำสิ่งต่างๆ เมื่อเราเป็นผู้กระทำเองเราจะรักและเข้าใจอย่างถ่องแท้ และต้องมีการสร้างขวัญและกำลังใจในการทำงานเพื่อให้เกิดแรงผลักดันให้เราอยากที่จะทำงานนั้นและสร้างการขับเคลื่อนนั้นต่อไปได้
จากการทำงานพัฒนาชุมชนจะเป็นการเปิดโอกาสในการเรียนรู้ซึ่งการเรียนรู้นั้นสามารถเกิดขึ้นได้ตลอดเวลาและควรจะมีความกระตือรือร้นในการทำงานและสามารถที่จะประเมิณความพอเหมาะในการดำเนินงานว่าเหมาะสมและเรามีกำลังมากน้อยเพียงใดและในการดำเนินงานควรหมั่นจดบันทึกเพื่อใช้เป็นหลักฐานและใช้เป็นข้อมูลต่อไปในอนาคต นอกจากนี้ในการพัฒนาไม่เพียวใช้ความรู้ความสามารถแล้วควรใช้กลยุทธ์ในการดำเนินงานเพื่อเป็นการหาวิธีให้ชุมชนได้เรียนรู้ด้วยตนเองโดยไม่ได้เป็นการบังคับให้ทำแต่ใช้การซึบซับและจะเกิดความต้องการที่จะเรียนรู้ด้วยความเต็มใจและยอมรับสิ่งที่เป็นการพัฒนาไปเป็นแนวทางในการปฏิบัติและสิ่งที่สำคัญในงานพัฒนาคงเป้นการทำงานหนักเพื่อความก้าวหน้าต่อไปโดยมีความสูขและชุมชนมีความสุขต่อไปอย่างยั่งยืน