เมื่อต้นสำรอง....จะไม่ใช่ตัวสำรองอีกต่อไป

เมื่อกลางวันนี้ (15-10-50) ตอนพักเที่ยงออกไปทานข้าวและด้วยความกระหายน้ำจึงซื้อน้ำสำรองมาดื่มด้วย 1 ขวด ซึ่งทำให้รู้สึกสดชื่นมาก โดยสำรองนั้น ตัวผู้เขียนเองได้กินมาตั้งแต่เด็ก โดยสมัยก่อนจะกินโดยคลุกกับน้ำตาลอ้อย หรือราดน้ำหวาน กินเป็นขนม แต่ในปัจจุบันมีการแปรรูปมาเป็นน้ำสำรองบรรจุกระป๋อง หรือบรรจุขวด แช่เย็น ซึ่งขายดีมาก ในวันนี้จึงอยากจะนำเรื่องของลูกสำรองมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับทุกท่าน ในใจก็นึกว่าจะไปเอารูปต้นสำรองได้จากไหนหว่า!!!  อธิบายอย่างเดียวกลัวจะไม่เห็นภาพ นึกไปนึกมาจำได้ว่าข้างสำนักงานเกษตรจังหวัดตราดมีอยู่ 1 ต้น ปลุกไว้ในกระถาง ซึ่งนำมาจากสถานีวิจัยวนเกษตรตราดเมื่อหลายเดือนก่อน จึงไปถ่ายภาพมาทำชมกันด้วย

สำหรับข้อมูลพื้นฐานของต้นสำรองมีดังนี้

“สำรอง” หรือในบางพื้นที่เรียกว่า”พุงทะลาย” เป็นไม้พื้นเมืองที่พบมากในเขตพื้นที่จันทบุรีและตราดมีลักษณะทางพฤกษศาสตร์เป็นไม้ยืนต้น สูงประมาณ 4 – 5 เมตร ใบเดี่ยวเรียงสลับ รูปไข่แกมขอบขนานหรือรูปไข่แกมใบหอก กว้าง 10 –12 ซม. ยาว 15 – 25 ซม. ดอกช่อออกที่ปลายกิ่ง แยกเพศ กลีบดอกสีเขียวอ่อน มีขนสีแดงที่กลีบเลี้ยง ผลเป็นผลแห้ง แผ่เป็นแผ่นขนาดใหญ่ แตกขณะยังอ่อนทำให้มีลักษณะเหมือนเรือ เมล็ดรูปรี สีน้ำตาล เปลือกหุ้มเม็ดชั้นนอกมีสารเมือกจำนวนมาก ซึ่งจะพองตัวในน้ำ มีลักษณะคล้ายวุ้น

และขอนำข้อมูลสรรพคุณทางยาของสำรองมาฝากเพิ่มเติมดังนี้ (ข้อมูลจากมูลนิธิสุขภาพไทย)

- ราก รสเฝื่อนเปรี้ยวเล็กน้อย แก้ไอ แก้ท้องเสีย รักษากามโรค แก้พยาธิผิวหนัง

- แก่นต้น รสเฝื่อน แก้โรคเรื้อน แก้กุฏฐัง แก้กามโรค

- ใบ รสเฝื่อน แก้พยาธิ แก้ลม

- ผลและเมล็ด รสฝาดสุขุม แก้ไข แก้ตานซาง ตานขโมยในเด็ก แก้ท้องเสีย แก้ลมพิษ แก้ลม แก้ธาตุพิการ

- เปลือกต้น รสเฝื่อน แก้ไข้ แก้ท้องเสีย

- แก้เจ็บคอแก้ไข้ ใช้ลูกสำรองราว 10-20 ลูก ต้มกับชะเอมจีนพอหวานจนได้น้ำยาเข้มข้น จิบน้ำสำรองบ่อยๆ ช่วยแก้ไข้เจ็บคอดีนัก

- แก้ไอขับเสมหะ ใช้ลูกสำรองแค่ 3-5 ลูกก็พอ เพียงแช่ลงในน้ำสัก 1 แก้ว จนพองเป็นวุ้นออกมา เติมน้ำตาล กรวดลงไปเพื่อแต่งรสให้หวานตามใจชอบ ดื่มทั้งเนื้อวุ้นและน้ำครั้งละ 1 แก้ว วันละ 3 เวลาก่อนอาหาร

- แก้ตาอักเสบ เนื่องจากวุ้นสำรองเป็นยาเย็นที่ไม่เป็นอันตรายต่อเยื่อบุอ่อนๆ จึงสามารถนำมาใช้รักษาตาอักเสบได้ โดยนำผ้าก็อซชุบน้ำพอชุ่มชื้น แล้วนำไปวางทับบนตาที่อักเสบ จากนั้นจึงวางแผ่นเปลือกหุ้มเมล็ดลูก สำรองลงบนผ้าก็อซ เปลือกหุ้มเมล็ดนั้นจะพองตัวเป็นวุ้นแทรกซึมในผ้าก็อซ ช่วยบรรเทาอาการเจ็บตา ตาอัก เสบอย่างได้ผลมาแล้ว

- แก้โรคอ้วน ลูกสำรองมีฤทธิ์ในการระบายของวุ้น สำรองก็ดี หรือ การพองตัวของวุ้นสำรองที่คล้ายกับบุกก็ดี ล้วนเป็นคุณสมบัติสำคัญ แบบทูอินวันของสมุนไพร ลดน้ำหนักอย่างลูกสำรอง ที่ควรจัดเป็นเมนูเครื่องดื่มประจำ

ในปัจจุบันมีบางพื้นที่ของจังหวัดตราดมีการปลูกสำรองเป็นการค้า แทนการเก็บจากป่าเช่นในอดีต โดยในอดีตนั้นการเก็บสำรองเป็นเรื่องที่ยุ่งยากมาก เนื่องจากลูกมีน้ำหนักเบาบางครั้งก็จะปลิวไปตามลม อีกทั้งสีก็มักจะคล้ายกับใบไม้แห้ง ทำให้ยากต่อการเก็บ ชาวบ้านจึงนิยมที่จะตัดต้นสำรองโดยการตัดทั้งต้นเพื่อเก็บเมล็ด ทำให้สำรองป่ามีการลดลงอย่างมาก โดยสวนที่ทำการปลูกสำรองเป็นการค้านั้นส่วนใหญ่ต้องทำการเสียบยอดต้นสำรองด้วย เนื่องจากหากปลุกด้วยเมล็ดตามปกติสำรองต้องใช้เวลาหลายปีกว่าจะให้ผล หากทำการเสียบยอดจะย่นระยะเวลาให้ผลลงได้

โดยสรุปแล้ว สำรองนับว่าเป็นพืชชนิดหนึ่งที่ควรส่งเสริมให้มีการปลูก เนื่องจากมีความต้องการอย่างต่อเนื่องทั้งบริโภคภายในประเทศและการส่งออก โดยตลาดที่สำคัญคือประเทศจีน สำหรับราคาขายนั้นอยู่ที่ กิโลกรัมละ 150 บาทขึ้นไป ทั้งนี้ราคาของสำรองนั้น ขึ้นอยู่กับความแห้งและขนาดของเมล็ดสำรองด้วย

[เกษตรยะลา]

สวัสดีครับ

• มีประโยขน์มากครับ
• สุภาพสตรีชอบกินเพื่อไม่ให้อ้วน
•  เมื่อหลายเดือนก่อน
• เดี๋ยวนี้เงียบๆไป
• ขอบคุณมากที่นำมาแบ่งปัน

[สุดทางบูรพา]

• สวัสดีครับพี่เกษตรยะลา
• สำรองเป็นของที่กินง่ายครับ ควรมีติดบ้านไว้เช่นเดียวกับเมล็ดแมงลัก เอามาแช่น้ำกินแก้หิวได้

[บ้านสวนพอเพียง]

• น้ำสำรองผมชอบครับ แถวบ้านผมหาซื้อยากซักหน่อยไม่ค่อยเห็นวางขาย

[สุดทางบูรพา]

• สวัสดีครับคุณโสทร
• งั้นคงต้องส่งจากทางตราดไปขายบ้างแล้วครับจะได้เป็นการเปิดตลาด
• สวนของคุณน่าจะมีปลูกไว้สักต้นสองต้นนะครับ

[ครูอ้อย แซ่เฮ]

เกิดอะไรขึ้นไม่ทราบค่ะ  ลบข้างบนออกด้วยนะคะ

เป็นบุญตาค่ะ  ที่ได้เห็นต้นของลูกสำรองค่ะ

ขอบคุณมากค่ะ

[สุดทางบูรพา]

• สวัสดีครับครูอ้อย
• ไว้จะถ่ายภาพต้นสำรองที่ใบเริ่มเปลี่ยนสีมาฝากครับ ตอนนี้เพิ่งจะหนาวใบเลยยังไม่เปลี่ยนสี

[ครูอ้อย แซ่เฮ]

• ครูอ้อยตามมาบอกว่า  ครูอ้อยเคยเขียนบันทึกที่เกี่ยวกับลูกสำรอง  เรียนเชิญที่นี่ค่ะ...การรักษาสุขภาพด้วยวิธีง่ายๆ : ลูกไม้ไทย
• น้องชาย  จะได้รู้ว่า..ครูอ้อยเป็นแฟนพันธ์แท้ของลูกสำรองค่ะ

[สุดทางบูรพา]

• สวัสดีครับครูอ้อย
• เชื่อแล้วครับว่าแฟนพันธุ์แท้ครับ