ในงาน มหกรรม KM ภูมิภาค ที่ ม. นเรศวร ผมได้ซื้อแผ่นซีดีวิดีโอเรื่องการจัดการความรู้ภาคปฏิบัติ ของกลุ่มเกษตรกรที่จังหวัดพิจิตร ราคา ๑๐๐ บาท
และพอกลับถึงบ้าน ก็รีบมาเปิดดูว่ามีอะไรที่จะนำมาปรับใช้กับกลุ่มเกษตรกร และเครือข่ายปราชญ์ทางอีสานได้บ้าง
พอดูไปสัก ๕ นาที ผมประหลาดใจมากเพราะเหมือนกับแผ่น CD ของทางอีสานที่ผมทั้งเคยดู และทั้งอยู่ในเหตุการณ์ แบบไม่มีผิดเพี้ยนในแทบทุกตอน
ผมคิดว่าผมหยิบแผ่นผิด จึงรีบปิดเครื่องเล่น แล้วเอาแผ่นออกมาดู ก็แน่ใจว่าเป็นแผ่นใหม่ที่ซื้อมาใหม่จริงๆ แน่นอน
ใส่เข้าไปใหม่ แล้ว scan ดูภาพเป็นช่วงๆ ก็พบว่าเป็นแผ่นใหม่จริง
มีชื่อคนทางพิจิตร มีวิวแบบภาคเหนือ แม่น้ำใหญ่ๆ ที่เข้าใจว่าน่าจะเป็น แม่น้ำเจ้าพระยา
ตั้งใจดูใหม่อีกรอบ ยิ่งดูยิ่งประหลาดใจมาก จึงมาเขียนบันทึกเรื่องนี้ครับ
ทำไมครับ
เพราะ ทุกอย่างเหมือนกับ VCD ที่ทำจากงานของกลุ่มเกษตรกรในอีสาน แบบแทบไม่ผิดเพี้ยน
ต่างกันแต่ตัวละคร และสถานที่ในเรื่องเท่านั้น
เป็นไปได้อย่างไรครับ สำหรับ CD แผ่นนี้ ครับ
แล้วคนอื่นที่ดูแล้วรู้สึกอย่างไรบ้างครับ สนุกมากขึ้น ความรู้แน่นขึ้น หรือ “เดิมๆ” เคยเห็นมาแล้ว
ถ้าเรื่องนี้กลุ่มเกษตรกรทำเอง ก็ไม่น่าแปลกใจ เพราะเขาก็ทำตามที่เขาคิดได้แค่นั้น
แต่ผมไม่แน่ใจครับ อาจจะเป็นนักวิชาการ หรือนักพัฒนาทำขึ้นมา
หรือ อาจเป็นนักการศึกษา เจ้าหน้าที่ที่ทำงานจัดการความรู้
ที่ทำงานแบบถ่ายเอกสารภูมิปัญญา จากที่หนึ่งไปอีกที่หนึ่งโดยไม่ได้ดัดแปลงอะไร
แค่เปลี่ยนตัวละครแสดง แบบละครเรื่อง “สี่แผ่นดิน” ที่ผมดูแต่ละครั้งก็เพราะอยากเห็นตัวละครใหม่ๆ แต่ยังไงๆ ก็ยังเป็น “แม่พลอย” เหมือนเดิม
ถ้าเป็น ในกรณีการถ่ายทอดโดยนักวิชาการ นะครับ
ทำไมครับ ทางเลือกภูมิปัญญา ที่จะแสดงเรื่องอื่น ไม่มีเลยหรือครับ
ระบบนิเวศก็ต่างกัน สังคมก็ต่าง ทรัพยากรก็ต่าง มีเรื่องที่ทำให้คิดเชิงการพัฒนาและภูมิปัญญาได้มากมายก่ายกอง
แล้วทำไมแนวทางการทำงานและการแก้ปัญหาทุกอย่างใน CD จึงยังเหมือนกันแทบทุเรื่อง ทั้งสองภาค
มันเป็นความบังเอิญ จงใจ หรือไม่ทราบจริงๆครับ
หรือ ต้องการถ่ายทอดอยู่ ด้วยวัตถุประสงค์แฝงบางประการครับ
อยากฟังเหตุผลจากทางเครือข่ายที่ทำวีซีดีนี้มาจำหน่าย
และผมไม่แน่ใจว่า สคส มองการผลิตสื่อแบบนี้อย่างไรครับ
เรื่องนี้ไม่ใช่เรื่องละเมิดลิขสิทธิ์หรอกครับ เพราะถ่ายทำคนละที่
แต่ผมเพียงสงสัยว่า ทำไมจะต้องทำให้เมือนกันเท่านั้นแหละ
ทั้งขั้นตอน และรูปแบบการทำงาน และการนำเสนอ
หรือว่าต้องการทำเรื่องเดียวกันให้เป็น version ภาคเหนือ
ถ้าเป็นกรณีหลังก็พอจะเข้าใจได้ ซึ่งผมคิดว่าอาจจะจำเป็นก็ได้ เพื่อให้ง่ายต่อการยอมรับเทคโนโลยี และวิธีการพัฒนา
แต่ก้เป็นการเดาครับ จริงๆต้องฟังจากคนที่ทำครับ