ประเพณีรับขวัญแม่โพสพ บ้านไผ่ขอน้ำ (3 : ตอนจบ)
อาจเป็นเพราะเป็นพิธีทางศาสนา ตอนเช้านี้จึงมีผู้ชายมาร่วมงานด้วยพอสมควรแต่ก็จำกัดเขตการเข้าร่วมงานอยู่รอบนอกและส่วนใหญ่จะช่วยงานหนักๆ เช่น ดูแลบาตรเมื่อข้าวเต็มบาตร ช่วยยกตะกร้าจานชามมาใส่อาหาร เป็นต้น
เสร็จพิธีทำบุญตักบาตรก็ถึงช่วงโปรดของหลายๆ คน ก็ตั้งวงทานอาหารเช้ากันค่ะ ก็อาหารที่นำมาทำบุญตอนเช้านั่นแหล่ะค่ะ จัดใส่สำรับมานั่งล้อมวงสามัคคีอาหารเช้า อิ่มเอมไปตามๆ กันอิ่มบุญ อิ่มท้อง และ อิ่มความอบอุ่น
พิธีมาเริ่มอีกทีหนึ่งตอนบ่ายสองโมงเช่นวานนี้ เริ่มออเดิร์ฟด้วยวงมังคละมีแม่โพสพแต่งตัวสวยงามร่ายรำไปตามจังหวะเพลง และมีหลายลักษณะของการรำ เท่าที่ลองเก็บข้อมูลการรำดูพบว่ามีหลายลักษณะ
รำดุ แม่โพสพที่มีบทบาทรำดุมักจะมีท่ายักษ์ ท่าที่คนอื่นๆ จะไม่กล้าเข้าใกล้ มีท่าทีรุกรานอย่างเห็นได้ชัดและมักเป็นผู้คอยหยิกผู้หญิงที่ใส่กางเกง หรือผู้ชายที่เข้าไปใกล้รัศมีแม่โพสพมากเกินไป
รำหวาน แม่โพสพที่มีบทบาทนี้จะคอยหลีกหนีจากบทบาทแรก และมีลูกคู่คอยดูแลรายรอบและรำสวยมาก
รำจังหวะสนุกสนานมักจะถนัดจังหวะม้าย่องเป็นพิเศษและใส่หน้าตาท่าทางที่ตลกขบขัน แตกต่างจากรำดุที่ทุกคนจะมีอารมณ์สนุกสนานร่วมด้วย
นักรำหน้าใหม่ ส่วนใหญ่จะร้องไห้ก่อนออกมารำ (ถามผู้ร่วมพิธี บอกว่า แม่โพสพเข้าสิง) และจะรำไม่ค่อยเก่งแม่โพสพคนก่อนจะคอยสอนท่ารำให้
ท่ารำพักเหนื่อย (ดิฉันตั้งชื่อเอง) แม่โพสพบางคนที่รำมานานๆ จะมีท่านี้เป็นพักๆ คือ การเอามือไขว้หลังมองซ้ายมองขวาและโยกตัวไปตามจังหวะเพลงอยู่กับที่
การรำมีการสร้างความสัมพันธ์และการแสดงความสัมพันธ์ทางสังคมด้วย เพราะมือใหม่หัดรำจะถูกสอนด้วยมืออาชีพ ก่อนออกรำก็จะมีลูกคู่คอยสนับสนุนให้ออกไปรำ เช่น ตบมือตามจังหวะ พูดจากระตุ้น หรือโห่สนับสนุนเป็นพักๆ รวมไปถึงแม่โพสพที่รำอยู่ก่อนแล้วเอาผ้าสไบมาคล้องออกไปรำ คนที่นั่งล้อมรอบก็จะคอยตบมือ โห่ และให้กำลังใจ
กว่าพิธีอื่นๆ จะเริ่มก็ผ่านเวลาการรำกว่า2 ชั่วโมง มีแม่โพสพรำดุบางคน ไม่ยอมเลิกรำ ตะโกนว่าพึ่งมาเมื่อวานวันนี้ให้กลับเร็วไปหน่อยยังไม่อยากกลับ ได้รับเสียงโห่รับทั้งศาลาทีเดียว
แต่ที่สุดงานเลี้ยงก็ต้องมีวันเลิกรา หลังจากพิธีทางศาสนาแล้ว ทุกคนก็นำขันบายศรีกลับบ้านโดยมีกลองมังคละตามไปส่งจนถึงบ้านหลังสุดท้าย แต่รายการรับขวัญยังไม่จบค่ะ มีพิธีเพิ่มเติมอีกที่ยุ้งข้าว
เมื่อกลับถึงบ้านแล้ว บรรดาผู้รับขวัญแม่โพสพทั้งหลายก็นำขันบายศรีไปยังยุ้งข้าวของตนและนำธูป 3 ดอกไปปักบนกองข้าวและกล่าวรับขวัญ ขอพรให้การทำนาได้ผลดีพร้อมกับขอพรให้ตนและครอบครัวประสบกับความสุขต่างๆ ตามแต่จะนึกขึ้นได้นะขณะนั้น เป็นอันจบพิธี
ความเห็น (6)
- หลายๆ ท่านอาจสงสัยโผล่มาได้อย่างไร มีโน๊ตเพิ่มค่ะ
- รายการนี้เขียนเสร็จเป็นส่วนใหญ่ เมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม 2550 และซ่อนไว้ แต่มาปรับปรุงวันนี้เพราะ บล็อกห้องสมุด คึกคัก เลยอดใจไม่ไหว
- เพื่อให้มีคนอ่าน เลยนำมาลงใหม่เป็นบันทึกใหม่อีกครั้งหนึ่งค่ะ แบบว่า ของเก่านำมาเล่าใหม่
ขอขอบคุณอาจารย์ wanpen...
- รายการศิลปวัฒนธรรมอย่างนี้... ถ้ามีภาพประกอบละก็ ยอดไปเลย
- ขอขอบพระคุณท่านอาจารย์หมอวัลลภ
ค่ะ สำหรับคำแนะนำ ดิฉันจะเสาะหารูปมาประกอบในโอกาสต่อไปค่ะ ตอนนี้เปลี่ยนเครื่องใหม่ค่ะ รูปกระจัดกระจายพอควร - บรรณารักษ์ บางคราวก็เปลี่ยนเป็นบรรณารก (แบบว่าหาของไม่เจอ)ได้เหมือนกันค่ะ
- เพ็ญคะ น่าจะทำเป็นงานวิจัยเกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่นได้เลย เพราะมีข้อมูลอยู่แล้ว
- จะได้ช่วยกันเผยแพร่ภูมิปัญญาไทย อนุรักษ์ ประเพณีและดำรงไว้ซึ่งศิลปวัฒนธรรมของบ้านไผ่ขอน้ำ
- ลืมบอกไปว่า เพ็ญทำงานวิจัยได้ดีอยู่แล้ว และงานวิจัยลักษณะนี้น่าจะเป็นงานวิจัยที่ถนัดของเพ็ญ....
- ให้กำลังใจค่ะ จะได้มีงานวิจัยด้านภูมิปัญญาไทยเพิ่มขึ้นอีก
ศิริลักษณ์
อยากอ่านทั้ง 3 ตอนไม่รู้จะอ่านไง
น่าจะมีรูปภาพประกอบ
ถีอว่าใช้ได้เลยค่ะ