สืบ นาคะเสถียร กับการกระทำเหนือหน้าที่ ๙ (สรุป)
ผู้เขียนตั้งใจไว้นานแล้ว ว่าจะเสนอเรื่องนี้ในโอกาส ๑ กันยา อันเป็นวันครบรอบปีแห่งการจากไปของสืบ ซึ่งบัดนี้เนื้อหาตามที่ตั้งใจไว้ก็เสนอไปแล้ว ย่อบ้างขยายบ้างก็ตามแต่จะคิดได้ในขณะนั้นๆ และก่อนจะจบเรื่องราวชุดนี้ จะสรุปเนื้อหาทั้งหมดอีกครั้ง....
ประโยชน์นิยมและลัทธิคานต์ไม่ยอมรับการกระทำเหนือหน้าที่ ส่วนจริยศาสตร์คุณธรรมยอมรับการกระทำเหนือหน้าที่ ... เมื่อกำหนดการยอมสละชีวิตตัวเองของสืบเพื่อปกป้องป่าห้วยขาแข้งว่าเป็น การกระทำเหนือหน้าที่ และพิจารณาว่าถูกต้องเหมาะสมหรือไม่ตามทฤษฎีจริยศาสตร์ก็อาจสรุปได้ดังต่อไปนี้....
แม้ว่าประโยชน์นิยมอาจขัดแย้งกับกรอบความคิดเรื่องการกระทำเหนือหน้าที่ก็ตาม... แต่การปลิดชีพตัวเองอาจเป็นสิ่งที่ยอมรับได้ ถ้าว่า การปลิดชีพตัวเองนั้นเป็นการกระทำที่มีประโยชน์ที่สุดต่อคนจำนวนมากที่สุด ... ซึ่งประเด็นนี้มีผู้ทักท้วงว่า ประโยชน์นิยมมีความชั่วร้ายแฝงอยู่ ในเมื่อตั้งคำถามว่า คนๆ เดียวควรจะตายเพื่อทุกคนหรือ ? .... ในกรณีของสืบก็เช่นเดียวกัน อาจตั้งคำถามว่า สืบควรจะตายเพื่อเรียกร้องในการรักษาป่าห้วยขาแข้งหรือไม่ ?
คานต์ได้กำหนดไว้อย่างชัดเจนในประเด็นหน้าที่สมบูรณ์เพื่อตัวเอง นั่นคือ เราจะต้องรักษาชีวิตของเราไว้ เราจะต้องไม่ฆ่าตัวตายอย่างเด็ดขาด... ดังนั้น การยอมพลีชีพของสืบ จึงเป็นสิ่งที่ขัดแย้งกับหน้าที่สมบูรณ์เพื่อตัวเองตามลัทธิคานต์อย่างชัดเจน....
..........
ในส่วนของจริยศาสตร์คุณธรรม จะพิจารณาถึงพื้นฐานที่พึงปรารถนาทางใจที่เรียกกันว่าคุณธรรมเป็นเกณฑ์ ดังนั้น การยอมปลิดชีพตัวเองของสืบ จะถูกต้องหรือไม่ก็ต้องดูที่เจตนาของสืบ... ถ้าสืบมุ่งหวังการรักษาป่าตามหน้าที่แหละอุดมคติก็อาจเป็นสิ่งที่ถูกต้อง... แต่ถ้าเขามุ่งหวังเกียรติยศ ชื่อเสียง หรืออนุสาวรีย์ หรือเขาได้ฆ่าตัวตายเพราะความเคียดแค้น ความเบื่อหน่ายอื่นๆ ก็อาจมิใช่ความถูกต้อง... ประมาณนี้
ในส่วนของพุทธจริยศาสตร์ ผู้เขียนมีความเห็นว่า การเสียสละชีวิตของตัวเองมิใช่เรื่องสำคัญนัก เพราะพระพุทธศาสนายอมรับการเวียนว่ายตายเกิด... กล่าวคือ ในการเสียสละชีวิตของเราเองนั้น ถ้าเรามุ่งหมายที่จะรักษาธรรม จัดว่าเป็นสิ่งที่ถูกต้องสมควร แต่ถ้าเรามิได้มุ่งหมายที่จะรักษาธรรมก็ไม่จัดว่าเป็นสิ่งที่ถูกต้องสมควร... ตามพระคาถาที่ผู้เขียนได้ยกมากล่าวอ้างและขยายความไว้ (ดู สืบ... ๘ )
อนึ่ง กรอบความคิดในเรื่องการกระทำเหนือหน้าที่นี้ นอกจากประเด็นเรื่องปฏิบัติการระเบิดพลีชีพ (ดู การ... ระเบิดพลีชีพ ๑ เป็นต้น) และกรณีของสืบ นาคะเสถียร แล้ว ... ยังมีประเด็นอื่นๆ ที่อาจนำไปอธิบายและขยายความได้ เข่้น...
- กรณีนักศึกษาเผาตัวเองเพื่อประท้วงรัฐบาลเมื่อหลายปีก่อน
- กรณีคนขับรถแท๊กซี่ขับรถชนรถถังทหารเพื่อประท้วงรัฐประหารเมื่อปีที่แล้ว
- กรณีพระสงฆ์อดอาหารเพื่อเรียกร้องการบัญญํติพระพุทธศาสนาให้เป็นศาสนาประจำชาติ
ซึ่งผู้สนใจอาจนำมาวิเคราะห์วิจารณ์ประเด็เหล่านี้ได้...
สำหรับผู้เขียนเอง เมื่อมีปรากฎการณ์ทางสังคมใหม่ๆ ก็อาจนำมาเสนออีกครั้งตามที่เห็นสมควร....
ความเห็น
- นมัสการค่ะแวะมาทักทายค่ะ
- คืออยากทราบว่าการทำแท้งมีข้อดีข้อเสียอย่างไรคะในด้านศาสนาค่ะ (ถ้าคิดในแง่หลักจริยศาสตร์)
- มาเยี่ยมบล็อกของณัฐบ้างนะคะ
- http://gotoknow.org/blog/nutjung-282532
รู้สึกปลื้ม สำหรับคำทักทาย ประเดียวจะเข้าไปเยี่ยม...
ส่วนคำถาม เรื่องการทำแท้ง ลองค้นในเน็ตมีมากมาย ดังนั้น งดออกเสียง...
เจริญพร