ภูมิปัญญากับการดำเนินชีวิตตอนที่ 10
ช่วงนี้ไม่มีเวลาเข้ามาโพสต์เพราะว่าหาเวลาว่างไม่ค่อยได้ แต่ก่อนั่นละเมื่อเข้ามาแล้ว ก่อได้นำเรื่องดีๆมาให้ทุกคนได้อ่านกัน วันนี้นึกถึงรายงานเล่มหนึ่งที่เคยทำในปีที่แล้วเกี่ยวกับวัฒนธรรมของคนเมืองเหนือซึ่งจะทำกันเมื่อออกพรรษาเสร็จแล้ว นั่นก่อคือประเพณีการ ถวายสลากภัตร หรือที่แถวๆเชียงใหม่เรียกว่า "ตานก๋วยสลาก" วันนี้ก็เลยขอยกการทำบุญตานก๋วยสลากของหมู่บ้านเปาสามขามาให้ได้อ่านกัน เพราะในรายงานนี้จะแฝงไปด้วยภูมิปัญญาต่างๆมากมายอะ...เริ่มกันเลยนะ
บ้านเปาสามขาเป็นบ้านที่มีจำนวนประชากรขนาดกลาง จึงมีประเพณีต่าง ๆมากมาย หนึ่งในประเพณีเดือนสิบสองของหมู่บ้าน ก็คือ ประเพณีตานก๋วยสลาก ซึ่งส่วนมากจะจัดกันขึ้นในเดือนเกี๋ยงเหนือ หรือเดือนตุลาคมของปฏิทินสากลบ้านเรา การตานก๋วยสลากหรือการ “กิ๋นสลาก” ของบ้านเปาสามขา ส่วนมากจะจัดทำแบบ 5 – 10 ปี มีหนึ่งครั้ง เพราะการ “กิ๋นสลาก” นั้นถือว่าเป็นงาน น้องๆงานปอยหลวง เพราะจะต้องมีการตกแต่งดาที่บ้านของใครของมัน ในอดีตในวันดานั้นญาติพี่น้องของเราจะมาช่วยกันตกแต่งต้น “ครัวตาน” มีการ “ฮอม” หรือการร่วมทำบุญด้วย ในงานนั้น ถ้าใครมีญาติพี่น้องเยอะก็จะต้องเตรียมข้าวปลาอาหาร เครื่องดื่มต่างๆไว้คอยรอถ้า เมื่อถึงวัน”ตาน” ก็จะช่วยกันยกต้น”ครัวตาน”ไปที่วัด การทำใบสลากนั้นในสมัยก่อนนั้นจะนำเอาใบลานมาทำเป็นเส้นสลาก แต่ปัจจุบันจะเขียนลงบนแผ่นกระดาษ เมื่อนำเอาต้นสลากหรือต้นครัวตานไปรวมกันไว้ที่วัดแล้วเส้นสลากก็จะถูกนำไปกองรวมกันไว้ ในวิหารหน้าพระประธานเมื่อเสร็จพิธีกรรมทางศาสนาแล้วเส้นสลากจะถูกนำมาแบ่งสัน ปันส่วนกันไปในหมู่ของพระสงฆ์ที่ได้นิมนต์มาจากวัดต่างๆ รูปละ 5 เส้น 10 เส้นบ้างแล้วแต่กรณีส่วนหนึ่งจะถูกแบ่งให้วัดที่เป็นเจ้าภาพก่อนจะถึงเวลาเพล พระสงฆ์ก็จะนำเอาเส้นสลากไปอ่าน โดยเริ่มจากเจ้าอาวาสก่อนจะมีการเรียกชื่อหาเจ้าของสลากนั้นๆ ว่านั่งอยู่ที่ใด เมื่อพบแล้วจะมีการให้ศีลให้พรมีการหยาดน้ำอุทิศ ส่วนบุญกุศลไปให้กับผู้ที่ล่วงลับเป็นเสร็จพิธีต้นสลาก หรือต้นครัวตาน ถือว่าภูมิปัญญาของชาวบ้านที่คิดค้นขึ้นมา เพื่อเป็นการทำบุญไปหาญาติพี่น้องหรืออุทิศไปผู้มีอุปการคุณที่เสียชีวิตไปแล้ว แต่แทนที่จะถวายพระสงฆ์ในรูปของปัจจัยธรรมดา คนอดีตกลับคิดค้นวิธีที่ทำให้การถวายทานนั้นมีความสวยงาม และพร้อมไปด้วยพลังอันน่าทึ่ง เพราะการทำต้นครัวตานนั้น ต้องใช้เวลาและความคิดอันจะตกแต่งให้ต้นครัวตานออกมาสวยงาม และเมื่อถวายกับพระสงฆ์ไปแล้ว ก็จะทำให้ทั้งผู้รับและผู้ถวายรู้สึกแช่มชื่น รู้สึกอิ่มบุญไปด้วย ต้นครัวตาน คือวัสดุชนิดหนึ่งที่ทำมาจากใบหญ้าคา โดยมีวิธีกรรมการทำที่คิดค้นโดยภูมิปัญญาชาวบ้าน ต้นครัวตานมักทำเป็นต้นครัวตานที่สูงใหญ่สำหรับที่จะนำเอาวัตถุสิ่งของเครื่องใช้ต่างๆ ผูกมัดติดกับต้นครัวตาน เช่น ถ้วย ชาม ช้อน ร่ม อาหารแห้งต่างๆ และเงินที่เป็นธนบัตรชนิดต่างๆ แล้วประดับให้สวยงาม
วันนี้พอแค่นี้ก่อนนะครับ แล้ววันต่อไปจะมาต่อในตอนที่สองครับ
ความเห็น (10)
ขอบคุณบันทึกนี้ครับ
อ่านแล้วนึกถึงบ้านเกิดที่เชียงราย นึกถึงตอนเด็กๆ
สมพร อุ่นแก้ว
กลุ่มสหกรณ์ ออนเหนือ
- เป็นการทำทาน(สละให้)อีกวิธีหนึ่ง ที่ผู้ทำทานไม่เจาะจงตัวผู้รับทาน ซึ่งถือกันว่าได้อานิสงส์มาก
- เมื่อก่อนนี้ ในงานทานก๋วยสลากจะมีขอทานมานั่งเรียงกันเป็นแถวยาว เพื่อรอรับทาน(ส่วนใหญ่จะเป็นข้าวสาร) ปัจจุบันหายไปแล้ว บางวัดถึงจะมีก็น้อยเต็มที อาจเป็นเพราะ
1. คนจนมีน้อยลง
2. คนจนขี้อาย(ไม่กล้าแสดงตน)
3. คนรวยไม่อยากทำทานกับขอทาน เพราะขอทานบางคนมีครบ 32 องคะ(องค์) แต่ไม่ยอมทำงานหาเลี้ยงชีวิตนอกจากขอเขากิน - ที่สำคัญ หาโอกาสได้ทำทานบ้างนะ จะได้มีความรู้สึกดี ๆ ในชีวิตบ้าง
- ทำทานกับใครก็ได้ ขอให้ครบองค์ 3 คือ
1. ของที่ให้ เป็นของดีและเป็นประโยชน์ต่อผู้รับ
2. ผู้ให้ ให้ด้วยความยินดีและเต็มใจ
3. ผู้รับ รับด้วยความยินดีและเต็มใจ - ขออนุโมทนาต่อการทำบุญทำทานของทุกท่านครับ
สุภา โพนเมืองหล้า
สวัสดีเจ้าวันนี้ได้มาเยี่ยมของกลุ่มทาเหนือเห็นเขียนเรื่องการตานสลาก ถ้าผู้ใดอยากเห็นของจริงว่าการตานสลากนั้นอย่าใดเชิญมาแอ่วที่วัดห้วยแก้ว ตำบลห้วยแก้ว ประมาณเดือนพฤศจิกายน 2550 แต่วันที่เท่าไหร่ยังมิได้กำหนด แต่มีแน่เจ้า
คัมภีร์ แสงเรือน
งานกินก๋วยสลากของบ้านห้วยแก้วกลุ่มทาเหนือจะไปร่วมทำบุญเพาะว่าอยากไปร่วมทำกิจกรรมและได้อ่านเส้นสลากด้วยคงจะสนุกดี
รายเชน์ สมกาบแก้ว
ขวัญชัย สุภาหล้า
