การอยู่ในที่ใดที่หนึ่งนานๆ ก็ทำให้เราไม่ต่างจากกบในกะลาครอบยิ่งถ้าพองตัวใหญ่คับกะลาก็คงไม่คิดว่าจะต้องไปไหนอีก แต่เมือเราออกมานอกกะลาเรากลับพบว่าตัวเรานั้นนิดเดียวเมื่อเทียบกับท้องฟ้าที่กว้างใหญ่ และถ้ายิ่งได้พูดคุยกับผู้มีปัญญาแล้วหนทางข้างหน้ากลับยิ่งสว่างไสว
เมื่อเริ่มเข้ามารับราชการฉันพอหลังปีที่ 1 ฉันรู้สึกอึดอัดและคับข้องใจมากๆ ในการเข้าสู่ระบบและต้องทำตัวติดกับกรอบในระบบตามที่ใครๆ เขาทำกัน ปีที่ 2 ฉันก็เลยหนีมาเรียน เรียนซะหลายปีอิสรภาพทางความคิดมันบรรเจิดซะจนไม่อยากจะกลับไปสู่ระบบราชการ พอได้ย้ายสถานที่ ย้ายคนรอบข้างก็คิดว่าน่าจะมีอะไรใหม่ๆ กลับเหมือเดิม คนส่วนใหญ่คิดถึงแต่เรื่องขั้นเงินเดือนยิ่งประเมินทุกๆ 6 เดือนด้วยแล้วยิ่งเน่าหนักขึ้นไปอีก ลักษณะpresent face เพื่อเอาใจเจ้านาย เจ้านายก็ช่าง... เพราะเขาให้นิยามการบริหารไว้ว่า"ผู้บริหารที่ดีคือผู้ที่สามารถบริหารให้คนอื่นทำตามที่เราบอกได้โดยที่เราไม่ต้องทำอะไรเลย"จริงหรือเปล่านะ เพราะฉันเคยได้ยินแต่ว่าผู้นำคือผู้รับใช้ รูปแบบของเจ้านายกับลูกน้องดูเหมือนจะเป็นศักดินาที่ฝังลึกในระบบราชการ
ฉันอยู่ในสถานศึกษาด้านการเกษตรที่มีพัฒนาการมายาวนานมาถึง 35 ปี แต่ก็มีที่ตั้งมาก่อนหน้านั้นอีกหลายสถาบันซึ่งส่วนใหญ่เรียนตามๆ กันมาพัฒนากันจากตำราฝรั่งทั้งๆที่บ้านเมืองของเราเป็นบรรพบุรุษด้านการเกษตรแต่การเรียน และการรู้จากตำราทำให้"ครู" ส่วนใหญ่คิดว่าตนเป็น"ผู้รู้" และออกไปสอนชาวบ้านออกไปให้ความรู้แก่ชุมชนในลักษณะ"ผู้สอน" มาโดยตลอดไม่เคยคิดว่าจะไป"แลกเปลี่ยนเรียนรู้" เพราะเข้าใจเอาเองว่าชาวบ้านไม่มีความรู้ แต่แท้ที่จริงแล้วยิ่งในปัจจุบันนี้ ชาวบ้านหลายคนก้าวไปข้างหน้าเหนือสถาบันมากมายนัก มีคำถามในวิทยาลัยของฉันว่า ทำไมครูจึงทำฟาร์มของวิทยาลัยฯ แล้วขาดทุน แล้วเราจะสอนเด็กได้อย่างไร เด็กเขาจะมีความมั่นใจในการออกไปประกอบอาชีพได้อย่างไร ปัญหามันจึงอยู่ที่"วิธีคิด" มากกว่า"วิธีการ" ซึ่งผู้บริหารที่เขามีวิสัยทัศน์เขาก็ใช้การนำเอาเอกชนมาร่วมลงทุนมากกว่าจะเปลี่ยนวิธีคิด แต่พอฉันได้มาฟังพี่ทรงพล เจตนาวณิชย์ พูดถึงการสร้างเกษตรกรรุ่นใหม่ที่เราจะสร้างให้เขามีความเชื่อมั่นในอาชีพเกษตร และเป็นการเกษตรที่คำนึงถึงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ทำให้คำถามในความคิดของฉันหายไป เกิดอาการ "ปิ๊งแว๊บ" สว่างขึ้นมาทันที ...
เราจะก้าวไปข้างหน้าในการจัดการความรู้ด้านการเกษตรร่วมกัน ระหว่าง ศูนย์ประสานงานเพื่อท้องถิ่นจังหวัดสมุทรสงคราม วิทยาลัยเกษตรภาคกลาง และสถาบันการจัดการความรู้เพื่อท้องถิ่น ติดตามตอนต่อไปนะคะ