หน้าแรก
สมาชิก
ดาบหนอง
สมุด
กลุ่มพิทักษ์ภูธร ...
แคน
ดาบหนอง
ดาบ สนองชาติ ดาบหนอง มะโฮงคำ
สมุด
บันทึก
อนุทิน
ความเห็น
ติดต่อ
แคน
ดนตรีอีสาน
ความเป็นมา
|
ดนตรีชิ้นแรกของโลก
|
อิทธิพลเสียงแคน
|
แคนในพงศาวดาร
|
ลายแคน
|
เสียงแคน
(
โน๊ต)
ประวัติความเป็นมาของแคน
แ
คน
เป็นชื่อเครื่องดนตรีพื้นเมืองภาคอีสานที่เก่าแก่มีมาแต่โบราณ แคนเป็น
เครื่องดนตรีที่ใช้ปากเป่าให้เป็นเพลง
ใครเป็นผู้คิดประดิษฐ์เครื่องดนตรีที่เรียกว่า "แคน" เป็น คนแรก และทำไมจึงเรียกว่า
"
แคน" นั้น ยังไม่มีหลักฐานที่แน่นอนยืนยันได้ แต่ก็มีประวัติที่เล่า
เป็นนิยายปรัมปราสืบต่อกันมา ดังต่อไปนี้
หญิงหม้ายผู้คิดประดิษฐ์ทำแคน
ก
าลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว
มีพรานคนหนึ่งได้ไปเที่ยวล่าเนื้อในป่า เขาได้ยินเสียงนกกรวิก (นกการเวก)
ร้องไพเราะจับใจมาก เมื่อกลับมาจากป่าถึงบ้าน
จึงได้เล่าเรื่องที่ตัวเองไปได้ยินเสียง
นกกรวิกร้องด้วยเสียงไพเราะนั้นให้แก่ชาวบ้าน เพื่อนฝูงฟัง
ในจำนวนผู้ที่มาฟังเรื่องดังกล่าวนี้มี
หญิงหม้ายคนหนึ่งเกิดความกระหายใคร่อยากจะฟังเสียงร้องของนกกรวิกยิ่งนัก
จึงได้พูดขอร้อง ให้นายพรานล่าเนื้ออนุญาตให้ตนติดตามไปในป่าด้วย
เพื่อจะได้ฟังเสียงร้องของนก ตามที่นาย พรานได้เล่าให้ฟัง
ในวันต่อมาครั้นเมื่อนายพรานล่าเนื้อได้พาหญิงหม้ายดั้นด้นไปถึงในป่า จนถึง
ถิ่นที่นกกรวิก และนกเหล่านั้นก็กำลังส่งเสียงร้องตามปกติวิสัยของมัน
นายพรานก็ได้กล่าวเตือน หญิงหม้ายให้เงี่ยหูฟังว่า
"
นกกรวิกกำลังร้องเพลงอยู่ สูเจ้าจงฟังเอาเถอะ เสียงมันออนซอนแท้
แม่นบ่"
หญิงหม้ายผู้นั้น
ได้ตั้งใจฟังด้วยความเพลิดเพลิน และติดอกติดใจในเสียงอันไพเราะ
ของนกนั้นเป็นยิ่งนัก ถึงกับคลั่งไคล้ใหลหลง รำพึงอยู่ในใจตนเองว่า
"
เฮ็ดจั่งได๋นอ จั่งสิได้ฟังเสียงอันไพเราะ ม่วนชื่น
จับใจอย่างนี้ตลอดไป ครั้นสิคอยเฝ้า ฟังเสียงนกในถิ่นของมัน ก็เป็นแดนดงแสนกันดาร
อาหารก็หายาก หมากไม้ก็บ่มี"
จึงได้คิดตัดสิน แน่วแน่ในใจตนเองว่า
"
เฮาสิต้องคิดทำเครื่องบังเกิดเสียง ให้มีเสียงเสนาะ
ไพเราะออนซอนจับใจ ดุจดังเสียง นกกรวิกนี้ให้จงได้"
เมื่อหญิงหม้ายกลับมาถึงบ้าน
ก็ได้คิดอ่านทำเครื่องดนตรีต่าง ๆ ทั้งเครื่องดีด สี ตี เป่า หลาย ๆ อย่าง
ก็ไม่มีเครื่องดนตรีชนิดใดมีเสียงไพเราะวิเวกหวานเหมือนเสียงนกกรวิก ในที่สุดนาง
ได้ไปตัดไม้ไผ่น้อยชนิดหนึ่ง เอามาประดิษฐ์ดัดแปลงเป็นเครื่องเป่าชนิดหนึ่ง
แล้วลองเป่าดู ก็รูสึก ค่อนข้างไพเราะ จึงได้พยายามดัดแปลงแก้ไขอีกหลายครั้งหลายครา
จนกระทั่งเกิดเป็นเสียงและ ท่วงทำนองอันไพเราะเหมือนเสียงนกกรวิก
จนในที่สุดเมื่อได้แก้ไขครั้งสุดท้ายแล้วลองเป่าก็รู้สึก ไพเราะออนซอนดีแท้
จึงคิดที่จะไปทูลเกล้าถวายพระเจ้าปเสนทิโกศล ให้ทรงทราบ
ก่อนที่จะได้เข้าเฝ้า
นางก็ได้เพียรพยายามปรับปรุงแก้ไขเสียงดนตรีของนางให้ดีขึ้นกว่า เดิม
และยังได้ฝึกหัดเป่าเป็นท่วงทำนองต่าง ๆ จนมีความชำนาญเป็นอย่างดี
ครั้นถึงกำหนดวันเข้าเฝ้า
นางก็ได้เป่าดนตรีจากเครื่องมือที่นางได้คิดประดิษฐ์ขึ้นนี้ ถวาย เมื่อเพลงแรกจบลง
นางจึงได้ทูลถามว่า
"
เป็นจั๋งได๋ ม่วนบ่
ข้าน้อย"
พระเจ้าปเสนทิโกศล ได้ตรัสตอบว่า
"
เออ พอฟังอยู่"
นางจึงได้เป่าถวายซ้ำอีกหลายเพลง ตามท่วงทำนองเลียนเสียงนกกรวิกนั้น เมื่อจบถึง
เพลงสุดท้าย พระเจ้าปเสนทิโกศล ได้ทรงตรัสว่า
"
เทื่อนี่
แคนแด่"
(
ครั้งนี้ ดีขึ้นหน่อย)
หญิงหม้าย
เจ้าของเครื่องดนตรี จึงทูลถามว่า
"
เครื่องดนตรีอันนี่
ควรสิเอิ้นว่าจั่งได๋ ข้าน้อย"
(
เครื่องดนตรีนี้ ควรจะเรียกว่าอย่างไร
พระเจ้าข้า)
พระเจ้าปเสนทิโกศล ทรงตรัสว่า
"
สูจงเอิ้นดนตรีนี้ว่า
"
แคน"
ตามคำเว้าของเฮา อันท้ายนี้
สืบไปเมื่อหน้าเทอญ"
(
เจ้าจงเรียกดนตรีนี้ว่า "แคน"
ตามคำพูดของเราตอนท้ายนี้ ต่อไปภายหน้าเถิด)
ด้วยเหตุนี้
เครื่องดนตรีที่หญิงหม้ายประดิษฐ์ขึ้นโดยใช้ไม้ไผ่น้อยมาติดกันใช้ปากเป่า
จึงได้ชื่อว่า
"
แคน"
มาตราบเท่าทุกวันนี้
นี่เป็นเพียงนิทานปรัมปราที่เล่าสืบต่อกันมา
ไม่มีหลักฐานยืนยันแน่นอน
บางท่านก็สันนิษฐานว่า คำว่า
"
แคน" คงจะเรียกตามเสียงเครื่องดนตรีที่ดังออกมาว่า
"
แคนแล่นแคน แล่นแคน แล่นแคน"
ซึ่งเป็นเสียงที่ดังออกมาจากการเป่าเครื่องดนตรีชนิดนี้ แต่ บางคนก็มีความเห็นว่า
คำว่า "แคน" คงเรียกตามไม้ที่ใช้ทำเต้าแคน กล่าวคือ ไม้ที่นำมาเจาะใช้
ทำเต้าแคนรวมเสียงจากไม้ไผ่น้อยหลาย ๆ ลำนั้น เขานิยมใช้ไม้ตะเคียน
ซึ่งภาษาท้องถิ่นทางภาค อีสานเรียกว่า
"
ไม้แคน"
แต่บางท่านก็ให้ความเห็นที่แตกต่างกันออกไป
ติดตามชมตอนต่อไป
เขียนใน
GotoKnow
โดย
ดาบหนอง
ใน
กลุ่มพิทักษ์ภูธร ศูนย์การเรียนรู้อำเภอกระนวน
คำสำคัญ (Tags):
#การจัดการความรู้เพื่อการพัฒนาชุมชน ทัองถิ่น
หมายเลขบันทึก: 116939
เขียนเมื่อ 4 สิงหาคม 2007 22:30 น. (
)
แก้ไขเมื่อ 4 พฤษภาคม 2012 16:08 น. (
)
สัญญาอนุญาต:
จำนวนที่อ่าน
จำนวนที่อ่าน:
ความเห็น (2)
หัวแดงเด็กหลังห้อง
เขียนเมื่อ 7 สิงหาคม 2007 08:15 น. (
)
ชาวขอนแก่น...เป็นคน...
ไม่ขาดแคน
ด.ต.รังสรรค์ อรชร
เขียนเมื่อ 7 สิงหาคม 2007 11:21 น. (
)
มาเป่าโชว์ให้ท่านประธานหัวแดงและเพื่อนนักศึกษา....แน้....อยากฟัง
ชื่อ
อีเมล
เนื้อหา
จัดเก็บข้อมูล
หน้าแรก
สมาชิก
ดาบหนอง
สมุด
กลุ่มพิทักษ์ภูธร ...
แคน
พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID
@gotoknow
สงวนลิขสิทธิ์ © 2005-2023 บจก. ปิยะวัฒนา
และผู้เขียนเนื้อหาทุกท่าน
นโยบายความเป็นส่วนตัว (Privacy Policy)
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท