อภิธรรม
สืบเนื่องจากบันทึกเรื่อง ครูสอนอภิธรรม ซึ่งผู้เขียนได้อ้างความเห็นของท่านพุทธทาสที่ได้ให้ความหมายว่า อธิธรรมคือธรรมเกิน ในหนังสือชื่อ อภิธรรมคืออะไร (ในเน็ตมีผู้วิจารณ์หนังสือเล่มนี้ไว้หลายนัย ผู้สนใจลองค้นดู)...
ในหนังสือเล่มนี้ ท่านพุทธทาสได้ขยายความผิดพลาดเล็กน้อย (หรือว่าใหญ่หลวง ?)... โดยเบื้องต้นท่านได้แยกศัพท์ออกเป็น...
อภิ + ธรรม = อภิธรรม .... ประเด็นนี้ ผู้เขียน เห็นด้วย
อภิ แปลว่า ยิ่ง, เกิน, ล่วง ... ประเด็นนี้ ผู้เขียน ไม่เห็นด้วย
ซึ่งจากประเด็นของ อภิ อุปสัคนี้เอง... ท่านจึงได้ขยายความว่า อภิ สามารถแปลว่า เกิน ได้... ดังนั้น อภิธรรม จึงสามารถแปลว่า ธรรมเกิน ได้ ... (ผู้สนใจลองไปอ่านจากหนังสือเล่มนี้โดยตรง)
....
ตามที่เรียนไวยากรณ์บาลีมา อภิ กำหนดคำแปลว่า ยิ่ง, ใหญ่, เฉพาะ, ข้างหน้า .... ส่วนที่แปลว่า ยิ่ง, เกิน, ล่วง ได้แก่ อติ ... มิใช่ อภิ ...
ดังนั้น ประเด็นนี้ในหนังสือเล่มนี้ ท่านพุทธทาสจึงอธิบายผิดพลาด...
ผู้เขียนนำมาเล่าไว้เท่านั้น มิใช่อวดอ้างว่าเก่งกว่าท่านพุทธทาส.... ย้ำ ! มิได้อวดอ้างว่าเก่งกว่าท่านพุทธทาส
..............
ในคัมภีร์สมันตาปสาทิกา ท่านได้ให้ความหมายศัพท์ว่า อภิธรรมไว้ดังนี้
ยํ เอตฺถ วุฑฺฒิมนฺโต สลกฺขณา ปูชิตา ปริจฺฉินฺนา
วุตฺตาธิกา จ ธมฺมา อภิธมฺโม เตน อกฺขาโต ฯ
ท่านเรียกว่า อภิธรรม เพราะเหตุว่า มีความเจริญ มีข้อกำหนด อันท่านบูชาแล้ว อันท่านกำหนดตัดแล้ว และเป็นธรรมอันยิ่ง ฯ
ความเห็น (9)
กราบนมัสการครับพระคุณเจ้า
ผมลังเลใจที่จะแสดงความเห็น เพราะตัวเองไม่รู้เรื่องอภิธรรมเลยสักนิด
อีกทั้งผมเติบโตมากับธรรมเทศนาและผลงานต่างๆ ของท่านอาจารย์พุทธทาสแต่ก็ไม่เคยไปกราบท่านเช่นกัน
แต่ก็ถือว่าในฐานะพุทธมามกะก็ต้องแสดงความเห็นสักนิด
จากที่เคยอ่านผ่านตามา ผมจำคร่าวๆ ได้ว่าเคยมีคนถามท่านอาจารย์พุทธทาสว่า สื่อต่างๆ ที่ท่านได้เผยแผ่ไปนั้นมีที่ผิดบ้างไหม?
ท่านตอบว่าก็มีบ้าง หรือบางทีก็มีพระจากวัดอื่นมาทักท่านเหมือนกัน แต่ท่านก็บอกว่าบางอย่างท่านได้พิมพ์จำหน่ายไปแล้ว จะไปแก้ไม่ได้ หรือบางคราวที่ท่านให้ลูกศิษย์ช่วยพิมพ์ธรรมเทศนาสดๆ ด้วยความที่ท่านประหยัดกระดาษ แล้วมีข้อความบางอย่างผิด ท่านก็บอกให้ปล่อยไป ท่านพูดทำนองว่าไม่เป็นไรให้มันผิดๆ ไปเสียบ้าง
แต่ทั้งหมดผมจำมานะครับเพราะอ่านมาจากหลายแหล่ง จะกลับไปค้นก็ลำบาก
ผมค่อนข้างเชื่อพระคุณเจ้าครับว่าท่านอาจารย์พุทธทาสอาจแปลผิด
ดังนั้นผมจึงพยายามศึกษางานของพระพรหมคุณาภรณ์ควบคู่กันไปด้วย เพราะท่านเจ้าประคุณฯ ท่านเน้นเรื่องความถูกต้องในงานของท่านมาก และท่านก็ให้ความสำคัญของอภิธรรมพอสมควร
ทุกอย่างต้องพยายามยึดตามหลักกาลามสูตรใช่ไหมครับ?
เรื่องเหล่านี้ผมเห็นในบางเว็บเถียงกันแทบเป็นแทบตาย เพราะยึดติดไม่ฝ่ายใดก็ฝ่ายหนึ่ง แทนที่จะเอาเวลาไปศึกษาข้อเท็จจริง หรือไปศึกษาให้มากกว่านี้ กลับมาตีกันเอง ทำให้เสียประโยชน์ไปเสียสิ้น
ว่าแล้วก็โฆษณาครับ
ตอนนี้ผมมีโครงการแจกฟรีดีวีดีธรรมะของท่านเจ้าประคุณพระพรหมคุณาภรณ์
ไม่ทราบว่าพระคุณเจ้าสนใจบ้างไหมครับ ผมอยากถวายครัย ถ้าสนใจพระคุณเจ้าสามารถบอกที่บันทึกใดๆ ของผมก็ได้นะครับ ผมจะได้จัดส่งไปให้ครับ
กราบสามครั้งครับ
ความจริงเคยพูดเรื่องนี้ตอนสอนบาลี ว่า อภิ มิได้แปลว่าเกิน แต่เนื่องจาก ชอบอ่านหนังสือท่านมาก และเคารพในตัวท่านมาก ก็คิดว่าท่านมีเหตุผลของท่าน จึงไม่ได้คิดว่าท่านจะแปลผิดหรืออะไร
มาเจอความเห็นนี้ก็เลยมาคุยด้วยเล่น ๆ ตามคำภีร์สมันตปสาทิกาที่อ้างถึง เป็นอรรถกถา ขยายความพระวินัยที่ผมใช้อยู่ ทุกครั้งที่เกิดอธิกรณ์พระภิกษุขึ้นจะเอามาอ่านทุกครั้งและตรวจสอบดูข่าวตามหนังสือพิมพ์ และช่วงนี้ก็ใช้บ่อยมากเพราะมีอธิกรณ์เกิดขึ้น พอเจอข้อเขียนนี้จึงหยิบมาอ่านดูใหม่ ถูกอย่างที่ท่านว่า อภิ ศัพท์ ใช้ในความหมาย ของ วุฑฺฒิ (เจริญ) สลกฺขณ (มีข้อกำหนด) ปูชิต (อันท่าน บูชา) ปริจฺฉินน (ถูกกำหนด) และ อธิก (ยิ่ง ๆ) เจริญ พระอรรถกถาจารย์ยกประโยคว่า พาฬฺหา เม ทุึกฺฺขา เวทนา อภิกฺกมนฺตีติอาทีสุ วุฒิยํ อาคโต อภิ ศัพท์ มาในความหมายว่าเจริญ ดังในคำว่า ทุกขเวทนาหนักก้าวยิ่งแก่ข้า เป็นต้น อภิ ศััพท์ เท่ากับเจริญ ขยายไป เป็นต้น ความหมายอื่น ๆ พระอรรถกถาจารย์ก็อธิบายไว้ทุกตัว สรุปว่า เห็นด้วยกับท่านผู้เขียน
นมัสการพระคุณเจ้า
ถ้าผมจะแปลแบบสีข้างแดงๆหน่อยว่า
ธรรมะยาวๆ จะได้ไหม
เพราะฟังเรื่องอภิธรรมที ไม่ค่อยจะทน
ธรรมะนี้ยาวจริงๆๆๆๆ
ที่จริงกระผมจะไม่นิยมสอดแทรกเข้าไปในความเห็นแย้งประการใด...
แต่คืนก่อนได้ดูคุณชายปลื้มเขาสัมภาษณ์ 3 อภิ...
อภิสิทธิ์....อภิรักษ์....และอภิมงคล....เลยสงสัยว่า....พระอาจารย์ของกระผมกำลังอินเทรนด์....
อภิในความเข้าใจ(โดยไม่ต้องหาคำแปลและไม่ต้องการคำอธิบาย...อิอิ)ของกระผม...คือยิ่งใหญ่สุดยอด...เช่น...อภิมหาอมตนิรันดร์กาล...ประมาณนี้
