หากท่านเป็นคนอีสาน ลองทดสอบตัวเองด้วยคำถามที่ว่า

วันพรุ่งนี้เป็นบุญอะไร

ในสังคมอันรีบเร่ง วันเวลาถูกกำหนดด้วยปฏิทินวันหยุดของราชการ (เสาร์ อาทิตย์)

บางครั้งทำให้เราลืมนึกถึงวันสำคัญทางฮีตคอง ประเพณี ที่มักจะกำหนดตามจันทรคติปฏิทิน

ขึ้นกี่ค่ำ แรมกี่ค่ำ เดือนอะไรแล้วก็ไม่รู้ สมุดบันทึกหรือปฏิทินที่ได้รับกำนัลมาจาก ประกันชีวิต ก็ไม่ค่อยบอกไว้ เห็นบอกแต่วันหยุดธนาคาร ตลาดหุ้นอะไร ก็ไม่รู้

เฉลยคำตอบครับ พรุ่งนี้เดือนเก้าดับ เป็นบุญข้าวประดับดิน

วันนี้มีโอกาสเคลื่อนไหวในหมู่บ้าน เห็นแม่บ้านตัดใบตองเตรียมห่อข้าวต้มกันเป็นแถวเหล่าพ่อบ้านก็หยุดงานรวมกลุ่มกันทำ ต้นผึ้งทานหาคนตาย 

บุญข้าวประดับดิน เป็นการทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้ญาติที่ล่วงลับไปอีกภพหนึ่งแล้ว

ภายใต้ความเชื่อที่ว่า วันเดือนเก้าดับ เป็นวันที่ประตูนรกเปิด ยมบาลจะปล่อยให้ภูตผีออกมาเยี่ยมญาติในโลกมนุษย์ เพียงคืนเดียวในรอบปี ดังนั้นจึงพากันจัดห่อข้าวไว้ให้แก่ญาติพี่น้องที่ตายไปแล้ว

จากการศึกษาชุมชนโดยขบวนการ PRA ในช่วงที่ผ่านมา พบว่าพี่น้องในแถบสกลนคร และมุกดาหาร ต่างให้ความสำคัญกับบุญข้าวประดับดินในระดับต้นๆ เพราะ กลัวญาติที่ตายไปแล้วอดอยาก

แสดงว่า ความกตัญญูในญาติผู้ใหญ่ ของชาวไทอีสานเรายังมีอยู่สูงครับ

จะมีก็แต่ประดามนุษย์เงินเดือนที่หลับตาเห็นแต่รายงานที่ต้องส่ง เป็นต้นแม่น ผู้บันทึกนี่แหละที่ไม่รู้วันรู้คืน

ผมไม่ได้ว่าท่านผู้อ่านนะครับ