"พลังแห่งปัญญา ตลาดนัดความรู้สู่ชุมชนเป็นสุข" : สู่พลังในการแลหน้า (I)

จาก AAR สู่ BAR
(from After Action Review  to Before Action Review)
“อานิสงส์ของการเหลียวหลัง สู่พลังของการแลหน้า”
เพื่อมุ่งไปสู่การจัดงาน
"พลังแห่งปัญญา ตลาดนัดความรู้สู่ชุมชนเป็นสุข"

โดย สมโภชน์ นาคกล่อม

ตอนที่ ๒ “สู่พลังในการแลหน้า” (I)

              เมื่อได้เห็น “จุดขาย” ซึ่งเป็นคุณค่าในงานที่ตัวเองทำแล้ว ก็มาพูดคุยถึงประสบการณ์ในการจัดตลาดนัดความรู้รอบหนังตัวอย่าง ที่ห้วยขาแข้ง จ.อุทัยธานี เมื่อวันที่ ๑๘-๒๐ ธันวาคม ซึ่งเราได้บทเรียนหลายอย่าง เช่น

๑) มีจำนวนคนมาเยอะเกินกว่าที่คาดหมาย ทำให้การจัดการค่อนข้างยาก 
๒) ความพร้อมของสถานที่ในการบริการผู้เข้าร่วมประชุมจำนวนมาก
๓) การแก้ปัญหาเฉพาะหน้าของคนที่แตกต่างหลากหลาย เช่น บางตำบลไม่ได้ทานอาหารเช้ามา ทำให้เกิด “พ่อแง่แม่งอน” เล็กน้อยในวันแรก แต่เราใช้ “ความนุ่มนวล และสงบ เพื่อสยบความเคลื่อนไหว” ทำให้แก้ไขสถานการณ์ได้
๔) ช่วง “เรียนรู้จากวัฒนธรรม” ไม่เต็มที่ เพราะมีข้อจำกัด ไม่สามารถใช้เครื่องดนตรีและเสียงเพลงประกอบได้
๕) ช่วงการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในกลุ่มย่อย “ตามกระทรวง” น้อยเกินไป ซึ่งมีผลต่อการสรุปผลการซื้อขาย ทำให้ตัวผู้เข้าร่วมไม่สามารถระบุว่า “ซื้ออะไร จากใคร” ไปบ้าง
๖) กระบวนการเรียนรู้ที่ผ่อนคลาย มีสมดุลระหว่างการให้แนวคิด (หลักการบริหารงานตำบล ๙ ข้อของ นายกทวีป จูมั่น) การให้ประสบการณ์ (ปราชญ์เดินดินอย่าง ลุงทองเหมาะ แจ่มแจ้ง)  และการลงมือปฏิบัติ ที่ได้มีโอกาสสัมผัสธรรมชาติจากการเดินป่า  มีการขยับเขยื้อนเคลื่อนไหว ในช่วงนันทนาการและการแสดงทางวัฒนธรรม
ฯลฯ

               จากบทเรียนเหล่านี้ เราได้นำมาปรับปรุงตลาดนัดความรู้ ของวันที่ ๒๑-๒๓ เมษายน  โดยกำหนดเป้าหมายไว้ว่า “สนุกสนาน รื่นเริง ได้เพื่อน ได้แรงบันดาลใจ ได้ความรู้ ได้วิธีการ”  มีกำหนดการคร่าวๆ ดังนี้

วันแรก  เป็นช่วงการเปิดตลาดนัดที่ผสมผสานวัฒนธรรม และตามด้วยการเรียนรู้เพื่อสร้างความสนใจ แรงบันดาลใจในแต่ละประเด็นย่อยๆ  ช่วงเย็น เตรียมการแสดงวัฒนธรรม ระหว่างทานข้าวถึงตอนเย็น เป็นการแสดงของแต่ละพื้นที่  เรากะให้วันแรกเป็นการรู้จัก สนิทสนม คุ้นเคยกันให้มากที่สุด

วันที่ ๒ เป็นการเรียนรู้เชิงลึกแต่ละกระทรวง หรือแต่ละประเด็น โดยเน้นใช้ best practice ที่ไม่เกินเอื้อม บางประเด็นเชิญมาจากที่อื่น 
เราได้คุย ทำความเข้าใจ ถึง “ห้องย่อย” หรือ “กลุ่มย่อย”  ของตลาดนัด ว่า กระบวนการ เนื้อหา เน้นการแลกเปลี่ยน “แนวคิดและประสบการณ์” ในด้านต่างๆ มิใช่การมาเล่ากิจกรรมหรือเทคนิคอย่างเดียว ได้แก่

๑. แนวคิดและประสบการณ์ในการพัฒนาประเทศตำบล (ห้องนายก อบต.)
๒. แนวคิดและประสบการณ์ในการพัฒนาประเทศหมู่บ้าน (ห้องผู้ใหญ่บ้าน)
๓. แนวคิดและประสบการณ์ในการจัดการศึกษาของชุมชน  โดยชุมชน  เพื่อชุมชน (ห้องการศึกษา)
๔. แนวคิดและประสบการณ์ในการจัดการทุนทางวัฒนธรรม (ห้องวัฒนธรรม)
๕. แนวคิดและประสบการณ์ในการพัฒนาการเกษตรเพื่อความมั่นคงของชีวิต (ห้องเกษตร)
๖. แนวคิดและประสบการณ์ในการพัฒนาอาชีพทางเลือกของชุมชน (ห้องอาชีพ)
๗. แนวคิดและประสบการณ์ในการจัดการการเงินเพื่อความเข้มแข็งของชุมชน (ห้องการเงิน)
๘. แนวคิดและประสบการณ์ในการพัฒนาเด็ก  เยาวชน  ครอบครัว ในชุมชน (ห้องเด็ก เยาวชน และครอบครัว)
๙. แนวคิดและประสบการณ์ในการพัฒนาสุขภาวะองค์รวมในชุมชน (ห้องสุขภาพ)
๑๐. แนวคิดและประสบการณ์ในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมชุมชน (ห้องทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม)
๑๑. แนวคิดและประสบการณ์ในการจัดการความขัดแย้งและสร้างความสมานฉันท์ในชุมชน (ห้องการจัดการชุมชน)

               โดยห้องย้อยทั้งหมดนี้ เราได้เลือกคนที่จะเป็น “คุณอำนวย คุณบันทึก”  (ทั้งโดยความสมัครใจและคนอื่นเห็นดีเห็นงามยกให้) ประจำกลุ่มด้วย โดยโฆษณาเสียเสร็จสรรพว่า ประโยชน์ที่คุณอำนวย คุณบันทึก จะได้รับ คือ

           ๑. โอกาสในการฝึกการคิดเชิง “วิเคราะห์ สังเคราะห์” บนฐานข้อมูลจาก
๑.๑  งานวิจัยของ สกว.
๑.๒ งานวิจัยของศูนย์คุณธรรม
๑.๓  งานวิจัยของ สสส.
๑.๔  งานวิจัยจากที่อื่น
๑.๕  ประสบการณ์การทำงานชุมชนของตนเอง

           ๒. โอกาสในการฝึกการตั้งคำถาม จับประเด็น และตีความ เพื่อนำไปสู่การยกระดับการเรียนรู้
๒.๑  คำถามที่ใช้ในการเปิดประเด็น
๒.๒  คำถามที่ใช้ในการซักประเด็น แตกประเด็น
๒.๓  คำถามที่ใช้ในการดึงประเด็น ย้ายประเด็น
๒.๔  คำถามที่ใช้ในการโยงประเด็น เชื่อมประเด็น เทียบเคียงประเด็น
๒.๕  คำถามที่ใช้ในการสรุปประเด็น

(อ่านต่อได้ที่ "สู่พลังในการแลหน้า" (II))