ในการประชุมคณะกรรมการติดตามและประเมินผล สกสว. เมื่อวันที่ ๒๑ เมษายน ๒๕๖๘ มีวาระที่ สวรส. นำเสนอ เรื่อง “ตัวอย่างผลงานเด่น : การถอดบทเรียน ความสําเร็จ และการประเมินผล ของการประเมินผลเชิงพัฒนานโยบาย ‘30 บาท รักษาทุกที่ ด้วยบัตรประชาชนใบเดียว’ ในพื้นที่นําร่อง” ที่มีการประยุกต์ใช้เครื่องมือ DE – Developmental Evaluation กับ TOC – Theory of Change
ทีมวิจัยประกอบด้วยนักวิจัยจาก HITAP, IHPP และ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ใช้เครื่องมือ TOC และ DE ในการทำงานหาข้อมูลระหว่างเริ่มและขยายโครงการ feedback ให้ทีมปฏิบัติงานของโครงการปรับตัวอยู่ตลอดเวลาอย่างรวดเร็ว สามารถขยายจังหวัดนำร่องจาก ๔ จังหวัด เป็นกว่าสิบจังหวัด ภายใน ๒ เดือน และครอบคลุมทุกจังหวัดภายใน ๑ ปี (เริ่ม มกราคม ๒๕๖๗ ครอบคลุมทั้งประเทศ มกราคม ๒๕๖๘) โดยยังมีประเด็นให้ต้องปรับปรุงต่อเนื่อง
ผมชื่นชมทีมดำเนินการ ที่ให้อิสระแก่ทีมปฏิบัติการของแต่ละจังหวัดใน ๔ จังหวัดนำร่อง คือ แพร่ ร้อยเอ็ด เพชรบูรณ์ และนราธิวาส ไม่กำหนด standard procedures ให้แต่ละจังหวัดปฏิบัติตาม โดยใช้ TOC ในการทำความเข้าใจเป้าหมายและหลักการร่วมกัน ให้แต่ละจังหวัดออกแบบการริเริ่มระบบเอง ใช้ DE ในการเก็บข้อมูลความก้าวหน้าและปัญหาที่เกิดขึ้น เอามาตั้งวงประชุมทำความเข้าใจวิธีปฏิบัติและผลที่เกิดขึ้น ให้ทีมแต่ละจังหวัดนำเอาไปปรับวิธีดำเนินการ
ผมถามว่า ข้อมูลสำคัญอะไรบ้างในช่วงเริ่มโครงการ ที่ DE ช่วย feedback ให้มีการปรับตัวของโครงการ ดร. ปุ้ยของ HITAP ตอบว่า TOC และ DE ช่วยตอนเริ่มโครงการ stakeholders มาร่วมกันทำความเข้าใจ ผลลัพธ์ที่ต้องการเห็น กิจกรรมที่ต้องทำ อุปสรรคที่คาดว่าจะพบ มีการแบ่งงานกันทำ และใน phase แรกของโครงการทีม DE เก็บข้อมูลพฤติกรรมของฝ่ายประชาชนผู้ใช้บริการ และพฤติกรรมของฝ่ายให้บริการ นำมาประชุมหารือกัน นำสู่การพัฒนาระบบสื่อสารสาธารณะกลาง ไม่ใช่แต่ละจังหวัดต่างก็สื่อสารตามแนวของตน ป้องกันความสับสน
เป็นตัวอย่างการใช้ DE หนุนการริเริ่มดำเนินการโครงการใหญ่ระดับประเทศ ที่ประสบความสำเร็จ และที่ยังคงดำเนินการต่อเนื่องถึงปัจจุบัน หากมีโอกาสผมจะไปขอความรู้เพิ่มเติมจาก ดร. ปุ้ย หัวหน้าหน่วยวิจัยของ IHPP นำมาเผยแพร่แก่วงการ DE
วิจารณ์ พานิช
๒๒ เม.ย. ๖๘
