สระหลวง-ตลาดแลง จากสระหลวง-นาน้อย

สระหลวง- ตลาดแลง จาก สระหลวง-นาน้อย

   สระหลวง - ตลาดแลง /ตลาดแลง - สระหลวง / ตลาดสดเย็น - สระหลวง บ้านเขว้า ตั้งอยู่ที่ หมู่ 2 ตำบลบ้านเขว้า อำเภอบ้านเขว้า จังหวัดชัยภูมิ เป็นแหล่ง การค้า, ศูนย์วัฒนธรรม, ศูนย์พักผ่อน/กิจกรรม นับเป็นที่รู้จักและเยือนมาใช้บริการอยู่เนือง ๆ ทั้งคนในพื้นที่บ้านเขว้า ต่างอำเภอหรือต่างจังหวัด

   “สระหลวง” อำเภอบ้านเขว้าสมัยก่อน มีสระหลวง 2 ที่  คือ”สระหลวงอำเภอ”อยู่ที่บริเวณด้านตะวันออกเฉียงเหนือในโรงเรียนบ้านเขว้าวิทยายนปัจจุบันถมแล้ว และอีกที่คือ”สระหลวง-นาน้อย”อยู่ที่บริเวณสระหลวง – ตลาดสดเย็น เทศบาลตำบลบ้านเขว้าในปัจจุบัน

1. ขุดสระหลวง นาน้อย

   นายเงิน  สางห้วยไพร (เกิดปี พ.ศ. 2479 บ้านเกิดอยู่ติดสระหลวง-นาน้อย) เล่าแล้วสรุปได้ความว่า “ พื้นที่บริเวณสระหลวง-นาน้อย เดิมเรียกว่า นาใน ฝั่งด้านทิศใต้เป็นพื้นที่ทำกินของปู่อวก ฝั่งด้านทิศเหนือเป็นพื้นที่ทำกินของ      ปู่สิงห์ ประมาณ ปี พ.ศ.2488  นายทอง ดิเรกศิลป์ (ครูใหญ่โรงเรียนบ้านเขว้า ปี พ.ศ.2481-2510 ) ได้นำชาวบ้านช่วยกันขุดสระที่บริเวณกึ่งกลางสระหลวงปัจจุบัน โดยทิ้งดินไว้เป็นคูทางด้านเหนือ แล้วไปขนหินศิลาแลงจากหลุบหัวหล่อน (พื้นที่ใกล้บ้านซับช่องแมว) มาวางกรุรอบ ๆ สระ เพื่อกันดินสไลด์ เรียกสระนี้ว่า สระหลวง”

   ต่อมามีต้นจามจุรีเกิดแล้วเติบโตใหญ่ล้อมรอบ เป็นที่นิยมของหนุ่ม ๆ ทโมน เล่นหนอนต้นไม้ กระโดดไล่กัน         ถึงกระโดดลงน้ำ คูสระหลวงเป็นแหล่งดินเหนียวที่เด็ก ๆ มาขุดไปทำรูปปั้นต่าง ๆ และลูกหล่อ(กระสุน)ตากแห้ง       ยิงหนังสติ๊ก ล้อมรอบสระยังเป็นนาน้อย 
   บริเวณถนนด้านตะวันออกที่เป็นศูนย์ส่งเสริมผ้าไหมปัจจุบัน  เดิมเป็นที่รองรับและทางน้ำจากทางสุขศาลาเก่า   โพนหัวลุ่น(ศาลาทอง) ลงสู่ท้องทุ่งด้านทิศใต้ของหมู่บ้าน วัดหางขัวะ (วัดเจริญผล,ขัวะยาว,ป่าตาล)  

   บริเวณด้านทิศใต้ที่เป็นตลาดแลงปัจจุบัน เดิมมีน้ำส่าง(บ่อน้ำ) และนาน้อยไว้ให้หนุ่ม ๆ เล่นตะกร้อวง รอเกี้ยวสาว ๆ มาตักน้ำ ตอนบ่าย

2. ขุดขยายสระหลวง

   ต่อมาชุมชนรอบสระหลวงหนาแน่นขึ้น มีความต้องการน้ำใช้เพิ่มขึ้นโดยเฉพาะหน้าแล้งจะขาดแคลนน้ำ ชาวบ้านแถบนี้ได้ขุดบ่อน้ำหลายแห่ง แต่น้ำบ่อส่วนมากจะกระด้าง ใช้ได้ไม่ดี จึงเป็นเหตุให้มีการขุดขยายสระหลวง อาจารย์บัวสลับ  ดิเรกศิลป์ เล่าพร้อมแสดงบันทึกปากคำของครูใหญ่ทอง  ดิเรกศิลป์ ได้ความว่า“ปี พ.ศ.2510 ครูใหญ่ทอง ดิเรกศิลป์ ขอความร่วมมือชาวบ้านใกล้เคียงสระหลวง ให้ช่วยขุดขยายสระหลวง โดยจัดให้ครัวเรือนละ 1 หลุม (ประมาณ 1 ตารางเมตร)  แต่ก็ยังไม่มีน้ำเข้า ปี พ.ศ. 2512 ครูใหญ่ทอง  ดิเรกศิลป์ ประสานงานกับ องค์การบริหารส่วนจังหวัดชัยภูมิ นำรถแทรกเตอร์ตีนตะขาบจำนวน 2 คัน มีนายหอม และนายมาณพ เป็นคนขับ มาขุดขยายสระหลวง ใช้เวลาประมาณ 3-4 เดือน จึงขุดขยายออกเต็มพื้นที่บริเวณที่ถนนล้อมรอบในปัจจุบัน”

   การขุดครั้งนี้มีการไถดัน ก้อนหินศิลาแลงที่วางกรุไว้รอบสระออกบางส่วน  ชาวบ้านนำหินนี้ไปใช้ประโยชน์ต่อเป็น “ก้อนเส้า” และอาจเป็นครั้งแรก ที่มีรถแทรกเตอร์ตีนตะขาบเข้ามาในบ้านเขว้า เด็ก ๆ และชาวบ้านจำนวนมากไปเฝ้าดูให้กำลังใจคนขับ ช่วงขุดใหม่ ๆ น้ำยังไม่เข้า หนังขายยา/หนังเกวียน มาปักหลักอยู่ที่นี่บางครั้งนานเป็นสัปดาห์

   เมื่อมีน้ำเข้าใหม่ ๆ น้ำขุ่น ชาวบ้านแก้ปัญหาน้ำขุ่นโดยนำผักตบชวามาปล่อย เมื่อนำน้ำไปใช้ชาวบ้านที่ต้องการให้น้ำใสจะใช้น้ำกระด้างจากบ่อผสม น้ำจะตกตะกอนเหมือนกับแกว่งสารส้ม

3. ตลาดแลง
   เดิมบ้านเขว้ามีแหล่งค้าขายใหญ่  3 ที่ ที่หนึ่งเป็นร้านค้าคนไทยเชื้อสายจีน ตั้งเรียงรายอยู่ตามถนน (สายหน้าอาคารพ่อประเสริฐ-แม่บุญยัง ศรีนวกุล, ร้านอนุชิตไหมไทย ปัจจุบัน)  เรียกว่า “โฮงเจ๊ก” เด็ก ๆ ชอบไปซื้อไข่ขี้เกี้มใหญ่และยางกะติ้ก ที่ร้านแม่ใหญ่ซิ้ม

   มีตลาดสด(เช้า)  2 ที่ ที่หนึ่งอยู่ในวัดใหญ่ (บริเวณศูนย์เด็กก่อนเกณฑ์วัดมัชฌิมาวาส ปัจจุบัน) เรียกว่า”ตลาดวัดใหญ่” ซึ่งสมัยนั้นวัดใหญ่มีศาลาการเปรียญหลังใหญ่เสาไม้ใหญ่มาก มีต้นมะขาม จามจุรีและต้นโพธิ์ใหญ่ ร่มรื่น ลานวัดเป็นทรายอ่อนนุ่ม และเป็นศูนย์กลางของหมู่บ้าน งานประเพณีต่าง ๆ ของหมูบ้านมีขึ้นที่นี่เป็นประจำ

   อีกที่หนึ่งอยู่ที่ตลาดสด(เช้า) ปัจจุบัน นางดารา  ทิชัย (เกิดปี พ.ศ. 2489 บ้านติดตลาดเช้า) เล่าว่า “ปี พ.ศ.2501 นายจันทร์ นางคำตา  โภคา และนายทัน นางใบ เชิดเขว้า ได้ยกที่นา เจ้าละ 2 หม่อง ให้เป็นพื้นที่จัดตั้งตลาด”          มีนายเทพ  ทิมาตฤกะ นายอำเภอบ้านเขว้า นายทองแดง  เด่นวงษ์ กำนันตำบลบ้านเขว้า และนายทอง  ดิเรกศิลป์  ครูใหญ่โรงเรียนบ้านเขว้า เป็นผู้นำในการจัดตั้ง เรียกว่า “ตลาดนัด”ต่อมารถโดยสารประจำทางสายบ้านเขว้าชัยภูมิ จะมาจอดรถรอรับผู้โดยสารที่นี่ จึงเรียกตลาดนี้ว่า “ตลาดสดหรือตลาดป้ายรถ ”  ประมาณ ปี พ.ศ. 2508 ทางการสนับสนุนให้มีตลาดสดหน้าอำเภอ ที่บริเวณสำนักงานเทศบาลตำบลบ้านเขว้าปัจจุบัน  แต่ไม่ประสบความสำเร็จเพราะห่างไกลหมู่บ้าน
   ต่อมามีการยุบตลาดวัดใหญ่ ไปรวมกับตลาดสด/ตลาดป้ายรถ และจากการขุดขยายสระหลวงได้มีการเกลี่ยดิน    เข้ามาถมพื้นที่นาน้อยฝั่งทางด้านใต้  นายตื่ม  กุมภาว์ (เกิดปี พ.ศ.2488 บ้านอยู่ติดนาน้อย) เล่าว่า “ปี พ.ศ. 2512    (ปีที่มนุษย์เหยียบดวงจันทร์ครั้งแรก) นายท่อน  บริบูรณ์ เป็นผู้นำชาวบ้านคุ้มตะคร้อช่วยกันสร้างศาลาไว้ตักบาตรประจำคุ้ม ที่บริเวณนาน้อย(ตลาดแลงปัจจุบัน) ต่อมาชาวบ้านได้นำพืชผัก,สินค้าพื้นบ้านออกมาวางขายบริเวณนี้ และจำนวนเพิ่มมากขึ้น กลายเป็นตลาด ชาวบ้านซื้อขายกันบริเวณนี้ในช่วงบ่ายถึงค่ำ จึงเรียกตลาดนี้ว่า ตลาดแลง ” พื้นที่นี้สมัยนั้นนิยมที่จะจัดเป็นเวทีมวยชั่วคราวในเวลาที่วัดใหญ่มีงานบุญ ต่อมามีการดำเนินการให้ตลาดแลงไปรวมกับตลาดสดป้ายรถ นายท่อน  บริบูรณ์ ได้เป็นผู้นำในการให้ข้อมูล ชี้แจงความจำเป็นที่ต้องมีตลาด ณ ที่ตรงนี้  จึงมีตลาดแลงมาถึงปัจจุบัน

   นายคำตัน  ตู้ประทุม (กรรมการสุขาภิบาลตำบลบ้านเขว้า พ.ศ.2530-2533) เล่าว่า”ในช่วงที่ตนเองเป็นกรรมการสุขาภิบาลสุขาภิบาลได้จัดสรรงบประมาณและดำเนินการก่อสร้างอาคารตลาด

   นายประกอบ  วีระปิต (กรรมการสุขาภิบาลตำบลบ้านเขว้า พ.ศ. 2533-2536 และ 2536-2539) เล่าว่า “ต่อมาสุขาภิบาลได้จัดสรรงบประมาณและดำเนินการปรับปรุงอาคารตลาด และห้องน้ำ

   ปี พ.ศ. 2547 เทศบาลตำบลบ้านเขว้า โดยนายธวัช  จินชัย นายกเทศมนตรีเทศบาลตำบลบ้านเขว้า (พ.ศ. 2547-2551)  ดำเนินการให้ปรับปรุงตัวอาคารเก่าและยกตัวอาคารใหม่ติดต่อกันพร้อมจัดระบบระบายอากาศ และต่อมามีการก่อสร้างต่อเติมอาคารตลาดอีก 2 ครั้ง ทุบห้องน้ำเดิมแล้วจัดสร้างห้องน้ำแยกจากตัวอาคาร จำนวน 6 ห้อง แยกชายหญิง

4. สวนสาธารณะเฉลิมพระเกียรติ(สระหลวง)   ตลาดสดเย็น เทศบาลตำบลบ้านเขว้า

   4.1 สวนสาธารณะเฉลิมพระเกียรติ (สระหลวง)

   หมู่บ้านเขว้า มีความเจริญเติบโต มีสาธารณูปโภค ไฟฟ้า น้ำประปา ชุมชนหนาแน่น มีน้ำเสียจากชุมชนไหลลงแหล่งน้ำมากขึ้น ความต้องการน้ำใช้จากแหล่งน้ำลดน้อยลง

   ปี พ.ศ. 2547  นายธวัช  จินชัย นายกเทศมนตรีเทศบาลตำบลบ้านเขว้า (พ.ศ. 2547-2551)  ผู้มี วิสัยทัศน์ในการพัฒนา ได้ดำเนินการให้มีการถมพื้นที่สระหลวงรอบนอก ให้เหลือเป็นสระอยู่เฉพาะพื้นที่สระหลวงปัจจุบัน โดยผู้รับเหมา และขอความร่วมมือจากหน่วยพัฒนาการเคลื่อนที่ 55 (นพค.55)  การถมสระครั้งนี้นับเป็นการพัฒนาการเปลี่ยนแปลง แนวคิดดั้งเดิมที่ชุมชนต้องมีแหล่งน้ำธรรมชาติมีการต่อต้านจากประชาชนบางส่วน แต่เมื่อได้รับการชี้แจงและประจักษ์ในประโยชน์ของการดำเนินการนี้ การต่อต้านก็สงบและร่วมกันพัฒนาต่อด้วยดี  ต่อมามีการปรับพื้นที่เทคอนกรีตโดยรอบบริเวณโดยรอบสระและจัดสร้างอาคารโดม ได้ใช้พื้นที่นี้จัดกิจกรรมตามประเพณีต่าง ๆ และจัดงานระดับโลกมวยชิงแชมป์โลก“ศึกเอ็ม-150 วันทรงชัย พิชิตโลก””ในงานเทศกาลไหมมัดหมี่ของดีบ้านเขว้า 
ระหว่าง 31 ต.ค.- 5 พ.ย. 2549

   ปี พ.ศ. 2551-255 นายธวัช  จินชัย นายกเทศมนตรีเทศบาลตำบลบ้านเขว้า (พ.ศ. 2551-255) ดำเนินการให้มีการจัดทำระบบกาลักน้ำจากหนองบัวลงมาที่สระหลวง เพื่อเติมน้ำในสระหลวงให้อยู่ในระดับที่พอเหมาะตลอดปี ปรับปรุงภูมิทัศน์โดยรอบให้สวยงาม

   ปี พ.ศ. 2555-2564 นางเกษา  มีสิทธิ์ นายกเทศมนตรีเทศบาลตำบลบ้านเขว้า (พ.ศ. 2555-2558, 2558-2564)  ดำเนินการให้มีการขยายหลังคาอาคารโดมเพิ่มเติม ปรับปรุงผิวถนนสายระหว่างสระหลวงกับตลาดแลงและถนนเส้นด้านทิศใต้ตลาดแลง ถึงหน้าห้างโลตัสปัจจุบัน ปรับปรุงระบบแผงตลาดแลง  อนุญาตให้สหกรณ์การเกษตรบ้านเขว้า จำกัด  ติดตั้งป้ายโฆษณา LED  รื้อสร้างห้องน้ำใหม่มีทางลาด จำนวน 6 ที่ แยกชายหญิง ริเริ่มให้มีการจัดตลาดนัดชุมชนถนนสายไหม ในวันเสาร์ทุกสัปดาห์ และปี พ.ศ.2562 ได้เข้าโครงการสวนสาธารณะเฉลิมพระเกียรติ(สระหลวง) เนื่องในโอกาสมหามงคลพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พร้อมจัดทำป้ายอย่างสวยงาม

   ปี พ.ศ. 2564 นายธวัช  จินชัย นายกเทศมนตรีเทศบาลตำบลบ้านเขว้า (พ.ศ. 2564-ปัจจุบัน)  ดำเนินการให้มีการปรับปรุงภูมิทัศน์โดยรอบสระหลวง จัดทำระบบไฟฟ้าให้ความสว่าง ป้ายสระหลวง ระบบบำบัดน้ำ เครื่องเล่นเด็ก ทางเดินรอบสระ เรียงหินรอบสระ ให้สวยงาม มีคุณค่า ใช้ประโยชน์ได้อย่างแท้จริง ดังปัจจุบัน

   บริเวณรอบสระหลวงฝั่งตะวันออกยังมี ศูนย์ส่งเสริมผ้าไหมจังหวัดชัยภูมิอำเภอบ้านเขว้า,หมู่บ้านวัฒนธรรมผ้าไหมเทศบาลตำบลบ้านเขว้า,ศูนย์บริการส่งเสริมเศรษฐกิจฐานรากต้นแบบ,ร้านค้าจำหน่ายสินค้าชุมชนหมู่บ้านอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ บ้านบูรพา และร้านหมู่บ้านท่องเที่ยววัฒนธรรมไหมนครชัยบุรินทร์ ตำบลบ้านเขว้า

   บริเวณโดยรอบสระหลวง รวมทั้งริมถนนสายไหมช่วงนี้ มีการจัดระบบให้เป็นที่จอดรถ อำนวยความสะดวกให้แก่ผู้มาใช้บริการ/ผู้มาร่วมกิจกรรม/ผู้มาเยี่ยมเยือน ได้เป็นอย่างดี
 

   4.2 ตลาดสดเย็น เทศบาลตำบลบ้านเขว้า

   ตลาดสดเย็น เทศบาลตำบลบ้านเขว้า เป็นชื่อทางการของตลาดแลง นางจิตรา พรึกษาลา นักวิชาการสาธารณสุข ชำนาญการ สำนักงานเทศบาลตำบลบ้านเขว้า ให้ข้อมูลเมื่อ 26 สิงหาคม 2565   ว่าตลาดแลง “มีเนื้อที่ 2 งาน 80 ตารางวา ลักษณะเป็นอาคารโล่งมีระบบระบายอากาศที่ดี เป็นตลาดขายส่งและขายปลีก มีการขายปลีกมากกว่าขายส่ง เทศบาลตำบลบ้านเขว้า ได้จัดให้ผู้ประกอบการเข้ามามีส่วนการบริหารจัดการตลาด ในรูปของคณะกรรมการผู้ประกอบการตลาด วาระละ 2 ปี โดยคัดเลือกจากตัวแทนผู้ขาย จำนวน 10 คน  ปัจจุบัน นางอารีย์  วรรณชาติ เป็นประธานกรรมการตลาด

   ตลาดสดเย็นเปิดตลาดทุกวัน เวลา 04:00-20:00 น. มีผู้ประกอบการทั้งหมด จำนวน 227 แผง แยกเป็น แผงผักสด+ผลไม้ 81 แผง, เนื้อสัตว์ 13 แผง, เบ็ดเตล็ด 21 แผง, ปรุงสำเร็จ 38 แผง, ขนมหวาน 36 แผง, อาหารแปรรูป 17 แผง และแผงปิ้งย่าง 21 แผง ( ปี พ.ศ. 2564 เมื่อนายธวัช จินชัย เข้ารับตำแหน่งนายกเทศมนตรีเทศบาลตำบลบ้านเขว้า ได้อนุโลมให้เข้ามาใช้พื้นที่ในอาคารโดม 50 แผง) และยังมีรถเร่มาจำหน่ายสินค้าอยู่บริเวณรอบนอกตลาด อีก ประมาณวันละ 30 คัน มีผู้มาใช้บริการประมาณวันละ 1,200-1,500 คน มีเงินหมุนเวียนประมาณวันละ 300,000-400,000 บาท เทศบาลตำบลบ้านเขว้าจัดเก็บค่าเช่าแผงตลาด ได้วันละประมาณ 3,000-4,000 บาท

   นอกจากนี้ยังมาการจัดตลาดนัดชุมชนถนนสายไหม ทุกวันเสาร์ที่บริเวณรอบสระหลวงฝั่งใต้และตะวันออก ซึ่งตลาดนี้มีเงินหมุนเวียนประมาณ เสาร์ละ 350,000-400,000 บาท”

   สระหลวง-นาน้อย สวนสาธารณสระหลวง-ตลาดแลง/ตลาดสดเย็น เทศบาลตำบลบ้านเขว้า  มีความผูกพันกับพี่น้องเราชาวบ้านเขว้ามานานยิ่ง และพัฒนาต่อเนื่องมาด้วยความสมัครสมานสามัคคีของพวกเรา ปัจจุบันยังเป็นศูนย์เศรษฐกิจ, ศูนย์วัฒนธรรม, ศูนย์พักผ่อน/กิจกรรม มีผู้คนทั้งในและนอกพื้นที่มาใช้บริการมากมาย หวังว่าชาวบ้านเขว้าและผู้นำเราจะเห็นความสำคัญนี้ และช่วยกัน ดูแล รักษา ใช้ประโยชน์,พัฒนาให้สอดคล้องตามยุคสมัยต่อ ๆ ไป

                                         …………………..