นวัตกรรมกับเทคโนโลยีต่างกันตรงไหน (What is the difference between innovation and technology)

วันก่อนขณะที่กำลังสอนเกี่ยวกับการบริหารและพูดถึงพื้นที่นวัตกรรมที่กำลังเป็นนโยบายด้านการศึกษาของไทยในปัจจุบ้นอยู่นั้น ลูกศิษย์คนหนึ่งก็ถามว่า ‘นวัตกรรมกับเทคโนโลยีต่างกันอย่างไร’ หลังจากให้ช่วยกันหาข้อมูลจาก  google  และแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันก็ได้ข้อสรุประดับหนึ่ง แต่ผมก็ไม่อยากด่วนสรุปอะไร อยากให้คำถามดังกล่าวเป็นประเด็นปัญหาให้ได้คิดกันต่อ เพราะเรื่องนี้ยังมีประเด็นถกเถียงกันได้เยอะ อย่างไรก็ในบทเขียนนี้ผมมีความเห็นเรื่องนี้ดังจะได้นำเสนอต่อไป เผื่อลูกศิษย์และผู้สนใจได้อ่านก็อาจจะได้หลักคิดในการทำความเข้าใจและนำใช้แนวคิดทั้งสองดังนี้

โดยทั่วไปคนมักจะเข้าใจว่าเทคโนโลยีเป็นเครื่องมือหรืออุปกรณ์ใช้งานที่นักประดิษฐ์ได้คิดค้นและสร้างมาเพื่อใช้ประโยชน์ในการทำงานหรือการดำรงชีวิตของคนเรา ซึ่งเป็นสิ่งที่พบเห็นกันทั่วไป เช่น เครื่องมือแพทย์ เครื่องมือทำการเกษตร​ หรือแม้เครื่องครัวท้ังหลายก็ใช่ กล่าวโดยสรุปเทคโนโลยีเป็นเครื่องมือ หรืออุปกรณ์ที่มนุษย์สร้างขึ้นมาเพื่อนำใช้ในการทำงานหรือการดำรงชีวิต โดยใช้ความรู้และประสบการณ์ที่มีอยู่เป็นฐานในการสร้าง แต่อีกมิติหนึ่งยังมีสิ่งที่เรียกว่า ‘เทคโนโลยีวิธีการ’ ซึ่งหมายถึงวิธีการในการทำงาน หรือการดำรงชีวิตที่มนุษย์พัฒนาขึ้นใช้ในการทำงานหรือดำรงชีวิตโดยอาศัยความรู้มีอยู่นั้นก็ถือว่าเป็นเทคโนโลยีด้วยเช่นกัน 

เคยมีความเข้าและการอธิบายว่าสิ่งประดิษฐ์ใหม่เป็นนวัตกรรม แต่หล้งจากนำไปใช้ไระยะหนึ่งก็กลายเป็นเทคโนโลยี ซึ่งไม่น่าจะถูกต้อง น่าจะมีเพียงเทคโนโลยีใหม่ กับเทคโนโลยีที่ล้าสมัยเท่าน้ัน ส่วนส่งที่เรียกว่านวัตกรรมน่าจะมีลักษณะดังจะได้กล่าวต่อไป 

คำว่า ‘นวัตกรรม หรือ innovation’ หมายถึง ‘สิ่งใหม่ที่ได้รับการพัฒนาขึ้น’ ไม่ว่าสิ่งใหม่นั้นจะเป็น ​'แนวคิดใหม่ วิธีการใหม่ เครื่องเครื่องใช้ หรือผลิตภัณฑ์ใหม่‘ แก่นของนวัตกรรมคือ ‘การได้สิ่งใหม่’ ซึ่งเป็นภาพที่ทำให้เข้าใจว่า ’เครื่องมือหรืออุกปกรณ์ใช้งานที่คิดและสร้างขึ้นมาใหม่เป็นนวัตกรรม และหลังจากนำไปใช้ระยะหนึ่งแล้วเรียกว่าเทคโนโลยี' แต่ความจริงแล้วทุกอย่างที่พัฒนาขึ้นมาใหม่เรียกว่านวัตกรรมทั้งสิ้น รวมทั้งเทคโนโลยีที่พัฒนาขึ้นมาใหม่ ก็เรียกว่านวัตกรรมด้วย 

ด้วยนิยามและหลักคิดที่กล่าวมาข้างต้น นโยบายพื้นที่นวัตกรรม หรือโรงเรียนในพื้นที่นวัตกรรมก็ตามก็จะหมายถึงเป็นพื้นที่หรือโรงเรียนเป้าหมายที่เน้นการพัฒนาสิ่งใหม่ หรืออย่างน้อยก็นำใช้สิ่งใหม่ เพื่อนำไปสู่การพัฒนาสิ่งใหม่ต่อไป และคำว่าสิ่งใหม่นั้นไม่หมายความกำกัดอยู่ที่เทคโนโลยี หรือผลิตภัณฑ์เท่านั้น 

สมาน อัศวภูมิ 

20 กันยายน 2565

นวัตกรรมในความหมายของผล