วิพากษ์ยุทธศาสตร์การวิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ ๒๐ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙) ๑๓๓. เรียนรู้ระบบโครงสร้างพื้นฐานด้านคุณภาพแห่งชาติ

 

วันที่ ๔ กรกฎาคม ๒๕๖๕ คณะกรรมการขับเคลื่อนระบบ อววน. ประชุมกันเรื่อง NQI – National Quality Infrastructure   ที่ช่วยให้ผมได้เรียนรู้มาก    ว่ากับดักรายได้ปานกลางของประเทศไทยมีความซับซ้อนยิ่ง    และระบบ NQI เป็นหนึ่งในกับดักเหล่านั้น    เป็นกับดักที่เราพอใจอยู่กับมัน    ไม่คิดจัดการให้สำเร็จ   

เรื่องที่นำเข้ามาหารือเป็นเรื่องของกรมวิทยาศาสตร์บริการ (วศ.) ที่เป็นกรมเก่าแก่ ทำประโยชน์ให้แก่บ้านเมืองมามากมายและยาวนาน    แต่บัดนี้ต้องปรับตัวอย่างแรง รองรับสถานการณ์ที่เปลี่ยนไป   

ที่จริงเรื่องมันเริ่มมาตั้ง ๒๐ ปีมาแล้ว    ในปี ๒๕๔๕ สมัยที่ วศ. สังกัดกระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ    มีมติ ครม. ให้ดำเนินการเปลี่ยนฐานะไปเป็นองค์การมหาชน   แล้วเรื่องก็ค้างเติ่งเรื่อยมา    จนในช่วงยกร่าง พรบ. กระทรวง อว. ปี ๒๕๖๑ ที่ควบรวมกระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ กับการอุดมศึกษาเข้าด้วยกัน ก็มีมติทำนองเดียวกันอีก   ว่าให้ดำเนินการเปลี่ยน วศ. ไปเป็นองค์การมหาชนภายใน ๓ ปี    บัดนี้เลย ๓ ปีแล้ว    มีการนำเรื่องมาผ่านคณะกรรมการขับเคลื่อนฯ เพื่อนำเข้า ครม.    ขอขยายเวลา ๓ ปีออกไป   

วศ. ทำหน้าที่ให้บริการการตรวจสอบทางห้องปฏิบัติการ แก่บางจุดของระบบ NQI ที่ประกอบด้วย

 

  ปัญหาอยู่ที่ระบบ NQI เป็นระบบที่ซับซ้อนยิ่ง    และเชื่อมโยงกับระบบมาตรฐานโลกด้วย    เป็นที่รู้กันว่า ระบบแบบนี้ของราชการไทยจะมีหน่วยงานเกี่ยวข้องมากมาย    มีกฎหมายรองรับที่ต่างกัน    ขาดกลไกประสานงานภายในระบบ    การทำงานอยู่ในสภาพต่างหน่วยต่างทำ   เป็นระบบที่ล้าหลังขาดทั้งประสิทธิผลและประสิทธิภาพ   

ปัญหาที่นำเข้าสู่คณะกรรมการขับเคลื่อนฯ ในวันนี้จึงมี ๒ ประเด็นซ้อนกัน   คือเรื่องการสังคายนาระบบ NQI    กับการเปลี่ยนฐานะ วศ. ไปเป็นองค์การมหาชน    ที่ต้องการความรู้ความเข้าใจทั้งด้าน NQI, เรื่องกฎหมายที่เกี่ยวข้อง, เรื่องการปฏิรูประบบราชการ    และที่สำคัญที่สุด เรื่องการเมืองภายในระบบเหล่านั้น    ที่ผมเป็นเณรน้อยในทุกเรื่อง   จึงร่วมประชุมแบบฟังรู้เรื่องบ้างนิดหน่อย ไม่รู้เรื่องเป็นส่วนใหญ่   

ที่พอจะเข้าใจคือ ระบบ ววน. ของประเทศยังต้องการการสะสางสังคายนาอีกมาก   ต้องการการวิจัยเชิงระบบเป็นอย่างยิ่ง   กำลังและสมรรถนะที่มีอยู่ยังไม่เพียงพอ            

 ผมเขียนเรื่องระบบ NQI ของประเทศไว้เมื่อสองปีครึ่งมาแล้ว ที่ https://www.gotoknow.org/posts/675558

วิจารณ์ พานิช

๙ ก.ค. ๖๕